13 sprawiedliwych, czyli jurorzy konkursu

Od niepamiętnych czasów ludzkość pasjonowały wszelakie konkursy, a właściwie wszelkie wydarzenia mające posmak konkurencji i rywalizacji. I choć mijały wieki to wciąż najgorętsze dyskusje i spory wywoływali nie tylko sami zawodnicy, uczestnicy owych prób porównań, lecz także ci, którzy wystawiali oceny i podejmowali wyroki. W interesującej nas dziedzinie konkursów muzycznych te wszystkie dysputy często, a może praktycznie zawsze, urastały do rangi narodowych. Bo przecież nie tylko w naszym kraju wszyscy znamy się na medycynie, sporcie i muzyce. Pytanie - czy rzeczywiście się znamy - uznaję za retoryczne.

Dokonania uczestników tegorocznego XIV Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego oceniać będzie trzynaścioro jurorów. Początkowo miało ich być dziewięcioro, jeszcze kilka tygodni temu czternaścioro, ostatecznie ferować będzie wyroki - oby nie pechowa - trzynastka wiolinistycznych autorytetów.

Honorową Przewodniczącą jury będzie światowa legenda skrzypiec Ida Haendel. Na poprzednim Konkursie w roku 2006 pełniła funkcję członka Jury. W składzie obecnego jury tych znajomych twarzy będzie niewiele: Rosjanin Eduard Grach był jurorem w 2001 i w 2006 roku, podobnie jak Japończyk Koichiro Harada. Polak Bartłomiej Nizioł będzie jurorem po raz drugi.
W składzie obecnego jury znalazło się 12 skrzypków i - od IV etapu z orkiestrą - jeden dyrygent (Yuri Simonov). Tym wspomnianym czternastym jurorem miał być pianista Murad Adigezalzade z Azerbejdżanu.

Ciekawie przedstawia się obraz statystyczny nacji członków jury. Trzeba jednak pamiętać, że świat muzyki coraz wyraźniej zaciera lub komplikuje owe narodowe przynależności. Będzie zatem oceniać kandydatów na przyszłych mistrzów skrzypiec trójka Polaków: Bartosz Bryła, Piotr Milewski i Bartłomiej Nizioł. Najwięcej jurorów wywodzi się z Rosji: Zakhar Bron (urodzony w Kazachstanie), Eduard Grach (urodzony na Ukrainie), Yuri Simonov i Maxim Vengerov. Dwóch jurorów wywodzi się z Ukrainy: Leonid Kerbel i Pavel Vernikov. Skład grona sprawiedliwych uzupełniają: Erich Gruenberg (urodzony w Austrii obywatel Wielkiej Brytanii), Koichiro Harada (Japonia), Dong-Suk Kang (Korea Południowa) i Vera Tsu (Chiny).

Najmłodszymi w znamienitym gronie jurorów są: sam przewodniczący Maxim Vengerov i Bartłomiej Nizioł - rocznik 1974. Najstarszym jurorem jest posiadacz Orderu Imperium Brytyjskiego (OBE) Erich Gruenberg - rocznik 1924.

Opisywanych jurorów łączy nie tylko talent wiolinistyczny, umiejętności i wiedza, autorytet wykonawczy i pedagogiczny. Czasami owe połączenia są zaiste zaskakujące. Oto wspomniany mistrz skrzypiec rodem z Austrii został zwycięzcą Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Carla Flescha w Londynie w roku 1947, a więc kiedy najmłodszych jurorów z Rosji i z Polski nie było - i długo jeszcze - na świecie. A przecież spotkali się oni na tym samym konkursie w 1990 roku: Vengerov wygrał, Nizioł był czwarty.

Laureat III nagrody Konkursu Wieniawskiego w Poznaniu w 1977 roku, Zakhar Bron po ukończeniu Konserwatorium im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie w klasie Igora Ojstracha przeniósł się do Nowosybirska i tam rozpoczął pracę pedagogiczną. Niemal tego samego roku w tym mieście na świat przyszedł ... Maxim Vengerov, który obok Vadima Repina i Natalii Prischepenko stał się najsłynniejszym absolwentem słynnej po latach klasy skrzypiec Zakhara Brona w Nowosybirsku.

Członkowie obecnego jury reprezentują dwa światy muzyczne: jeden wykonawczy, drugi pedagogiczny. W tym pierwszym sprawdzili się i wciąż zachwycają wszyscy jurorzy. W tym drugim dokonania oczywiście rosną z wiekiem. Dzięki nim następuje budowanie swoistej sztafety pokoleń skrzypcowych. Podobne do Brona osiągnięcia ma także Bartosz Bryła. To jego studentka Agata Szymczewska została zwyciężczynią Konkursu Wieniawskiego w Poznaniu w roku 2006. Alona Baeva, studentka Eduarda Gracha bezdyskusyjnie wygrała Konkurs Wieniawskiego w 2001 roku.

Uczennica Piotra Milewskiego, pamiętnego laureata II nagrody poznańskiego konkursu w 1977 roku, Koreanka Hyeyoon Park, zdobyła III nagrodę w Konkursie Wieniawskiego i Lipińskiego w Lublinie w 2003 roku. Podobnych przykładów można mnożyć nie tylko w dziedzinie konkursowej.

Wśród ogromu faktów dotyczących opisanych tu zaledwie wyrywkowo jurorów wyłowić można obok niekończącej się listy wybitnych wykonań, rewelacyjnych płyt i ferowanych wyroków na wielu innych światowych konkursach także bardzo nośne wśród melomanów perły instrumentów na których grali lub grają poszczególni jurorzy. Oto Bartłomiej Nizioł gra na skrzypcach z pracowni słynnego Giuseppe Guarneri del Gesu.

Pavel Vernikov grał na słynnych skrzypcach z pracowni Giovanniego Battisty Guadagniniego "ex Brengola", a także na "Baronie Knoffie" z pracowni Pietra Guarneriego.

Na koniec dwie ciekawostki. senior jury Erich Gruenberg nie tylko grał na skrzypcach klasykę. Jego solówki można usłyszeć w aranżacjach... piosenek zespołu "The Beatles" (na płycie "Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band"). W 2000 roku jedną z gwiazd w konstelacji Strzelca nazwano imieniem Eduarda Gracha, posiadacza innego tytułu - "Najlepszego nauczyciela Rosji".