Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Co oznacza dla Europy - szczyt państw Grupy Wyszehradzkiej (V4) i Bałkanów Zachodnich w Rogalinie

Radosław Grodzki
Szczyt Grupy Wyszehradzkiej i państw Bałkanów Zachodnich w Rogalinie 28 czerwca 2021 r. był jednym z etapów tzw. Procesu Berlińskiego.
Szczyt Grupy Wyszehradzkiej i państw Bałkanów Zachodnich w Rogalinie 28 czerwca 2021 r. był jednym z etapów tzw. Procesu Berlińskiego. Waldemar Wylegalski
Dla UE rozszerzenie na Bałkany Zachodnie powinno być priorytetem, jeżeli chce ona budować u swoich granic obszary stabilności. Państwa wyszehradzkie od dawna domagają się konkretnych działań akcesyjnych w celu południowego rozszerzenia UE. Dużym wyzwaniem na Bałkanach Zachodnich są korupcja, przestępczość zorganizowana czy nielegalna migracja.

Szczyt Grupy Wyszehradzkiej i państw Bałkanów Zachodnich w Rogalinie 28 czerwca 2021 r. był jednym z etapów tzw. Procesu Berlińskiego, który zainicjowany został przez Niemcy podczas spotkania, które odbyło się w 2014 r. w Berlinie - stąd nazwa.
Uczestniczy w nim 6 państw Europy Południowo-Wschodniej pretendujących do członkostwa w Unii Europejskiej, które w nomenklaturze unijnej nazwane zostały Bałkanami Zachodnimi, są to Republiki: Albanii, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Kosowa, Macedonii Północnej i Serbii oraz zainteresowane tą potencjalną akcesją państwa UE: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Francja, Grecja, Niemcy, Polska, Słowenia i Włochy, zainteresowana jest nim także Wielka Brytania, pomimo opuszczenia Unii Europejskiej.

Kolejne szczyty miały miejsce: w Wiedniu, (2015), Paryżu (2016), Trieście (2017), Londynie (2018), Poznaniu (2019), Sofii (2020) i zataczając swoisty krąg tegoroczny odbędzie się w lipcu w Berlinie.

Tym razem w Rogalinie i Poznaniu spotkanie odbywało się w nieco innej formule, bo 6 szefów dyplomacji państw Bałkanów Zachodnich spotkało się ze swoimi odpowiednikami z Grupy Wyszehradzkiej, z udziałem Chorwacji i przedstawiciela unijnego. Miało to znaczenie symboliczne, gdyż V4 jednoznacznie opowiada się za stopniową akcesją państw – gości szczytu do Unii Europejskiej. Nie jest to stanowisko powszechne – jest grono państw sceptycznie nastawionych do rozmów akcesyjnych z niektórymi państwami Bałkanów Zachodnich (m.in. Francja, Holandia i Dania). Ponadto pomimo deklaratywnej polityki „otwartych drzwi”, ze stronu UE podejmowane są minimalne działania i tłumaczone to jest skomplikowanym procesem akcesyjnym.

Tymczasem dla wszystkich 6 państw Bałkanów Zachodnich przystąpienie do UE jest głównym celem polityki zagranicznej. Panuje tam zrozumienie, że jest to warunek konieczny dla demokratycznego rozwoju, pokoju w regionie i przyszłego gospodarczego dobrobytu. Dla Europy to może być także potencjalny rynek 18 milionów obywateli, których należałoby dołączyć do ponad 500-milionowej wspólnoty. Zwłaszcza, że jeśli chodzi o budowanie wpływów na Bałkanach Zachodnich nie próżnują inni aktorzy zewnętrzni – Chiny, Rosja, Turcja, Zjednoczone Emiraty Arabskie, czy Arabia Saudyjska. Toczy się tu zatem również gra m.in. o wpływy wśród muzułmańskich mieszkańców regionu, o inwestycje, czy jak w przypadku działań Rosji, o destabilizację regionu i osłabianie wpływów Unii.

Jednak spośród państw Bałkanów Zachodnich negocjacje akcesyjne z UE rozpoczęły Czarnogóra i Serbia, a decyzję dotyczącą rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych przez Albanię i Macedonię Północną Rada UE podjęła dopiero w marcu 2020 r. i aktualnie trwają dyskusje nad uzgodnieniem ram negocjacyjnych dla obu państw, a proces ten się przedłuża. Otwieranie w tempie jednego lub dwóch rozdziałów negocjacyjnych na rok może zniechęcać i wzmacniać nastroje antyunijne, a ponadto takie wahanie ze strony UE może zostać odczytane przez zewnętrzne mocarstwa jako przyzwolenie na głębszą ingerencję w regionie.
Dla UE rozszerzenie na Bałkany Zachodnie powinno być priorytetem jeżeli chce ona budować u swoich granic obszary stabilności. Państwa wyszehradzkie od dawna domagają się konkretnych działań akcesyjnych w celu południowego rozszerzenia UE. Stoi za tym kilka argumentów: solidarność i możliwość pozyskania nowych sojuszników dla przyszłych koalicji wewnątrzunijnych oraz kwestie gospodarcze i bezpieczeństwo regionalne. Jednocześnie oferują one dzielenie się swoimi doświadczeniami zdobytymi podczas transformacji systemowej i gospodarczej, a także w trakcie negocjacji akcesyjnych do UE. Dodatkowo Czechy, Węgry i Słowacja ze względu na swoje bliższe położenie geograficzne względem Bałkanów dodają do wspólnych relacji silny komponent gospodarczy i inwestycyjny. W Rogalinie Czesi, którzy obejmą Prezydencję w UE w lipcu 2022 r., zadeklarowali nawet, że priorytetem ma być ustalenie terminu przyłączenia Serbii i Czarnogóry do UE.
Oczywiście nie brakuje też problemów. Dużym wyzwaniem na Bałkanach Zachodnich są korupcja, przestępczość zorganizowana czy nielegalna migracja. Nadal stoją one na przeszkodzie w szybszej integracji. Ponadto Słowacja pozostaje jedynym członkiem Grupy Wyszehradzkiej, który nie uznaje niepodległości Kosowa. Jednak obserwuje rozwój sytuacji i zachęca Belgrad i Prisztinę do dialogu, który jest warunkiem koniecznym dalszych rozmów UE z Serbią. Stąd wsparcie V4 dla Procesu Berlińskiego jest uwarunkowane powodzeniem podjętych reform.

Obok tematyki przedakcesyjnej do struktur europejskich, na agendzie szczytu rogalińskiego znalazły się zagadnienia związane współpracą w kontekście pandemii COVID-19 i odbudowy postpandemicznej oraz wzmocnienie partnerstwa regionalnego. Zwłaszcza ten aspekt jest bardzo ważny, gdyż dotąd do Unii Europejskiej nie zaproszono żadnego państwa, które wcześniej nie uporządkowało swoich stosunków z sąsiadami na drodze pokojowej współpracy i m.in. poszanowania praw mniejszości narodowych, co ciągle jeszcze na Bałkanach Zachodnich nie jest standardem. Problem ten został uwypuklony m.in. podczas konferencji międzynarodowej, będącej kontynuacją poznańskiego szczytu Procesu Berlińskiego: „Doświadczenia polsko-niemieckie i przezwyciężanie konfliktów na obszarze Bałkanów Zachodnich” zorganizowanej przez Instytut Zachodni w oraz WNPiD UAM (22-23.10.2019.). Smutnym wnioskiem z tego spotkania pozostał właśnie obraz niezabliźnionych ran w państwach bałkańskich, dotkniętych wojną domową w l. 1991-99. W pamięci obecnych pokoleń ciągle żywe są wspomnienia ludobójstwa i innych zbrodni wojennych oraz zniszczeń. To bardzo utrudnia współpracę regionalną, pojednanie i budowanie partnerskich stosunków. Bałkańscy goście konferencji wskazali na przykład na dużo dłuższą perspektywę czasową w budowaniu pojednania polsko – niemieckiego po II wojnie światowej, niż to ma miejsce w ich regionie.

Oprócz przeszkód i trudności można odnotować także pozytywne aspekty relacji pomiędzy Unią Europejską i państwami Bałkanów Zachodnich. Jak do tej pory największe sukcesy pojawiły się we współpracy gospodarczej i infrastrukturalnej. Realizowane są projekty infrastrukturalne w dziedzinie energetycznej i transportowej: przebudowy portów, renowacje linii kolejowych czy budowy interkonektorów gazowych do swobodnego przepływu gazu, pochodzącego ze zdywersyfikowanych źródeł unijnych. Na szczycie w Trieście (2017) premierzy państw Bałkanów Zachodnich przyjęli Wieloletni plan działania na rzecz Regionalnego Obszaru Gospodarczego (MAP REA), którego celem było stopniowe zwiększanie wolnego przepływu dóbr, usług, inwestycji i pracowników w regionie. Po zakończeniu tego projektu, na szczycie w Sofii (2020 ) przyjęty został bardzo ambitny Plan działania na rzecz budowy na Bałkanach Zachodnich Wspólnego Regionalnego Rynku (Common Regional Market Action Plan – CRM AP), który jest kontynuacją wysiłków w celu lepszego zintegrowania rynków Bałkanów Zachodnich, zgodnie z kryteriami UE. Realizacja założeń CRM AP uwzględnia plany bardzo poważnego wsparcia finansowego regionu ze strony UE w najbliższych latach.

dr Radosław Grodzki
Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego
Główny analityk

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na gloswielkopolski.pl Głos Wielkopolski