Co warto wiedzieć o jemiole nie tylko przed Świętami Bożego Narodzenia?

Jemiołę wieszamy w naszych domach zazwyczaj pod sufitem lub jej gałązki wstawiamy do wazonu. To kolejna roślina (prócz choinki i gwiazdy betlejemskiej) zwyczajowo związana z Bożym Narodzeniem. Kojarzy się przede wszystkim ze zgodą, wzmacnianiem więzi międzyludzkich, miłością - stąd zwyczaj całowania się pod jemiołą. Ma nam zapewniać powodzenie i pomyślność.

Najczęściej przynosimy ją do domu w okresie przedświątecznym. W ten sposób od wieków zabezpieczano się przed złymi mocami, które niosła najdłuższa noc w roku. To bardzo stary obyczaj - jemioła trafiła do naszych domów wcześniej jeszcze niż świąteczna choinka.

Uważano ją za świętą i nieskalaną, bo rośnie, nie mając kontaktu z ziemią i zieleni się nawet wtedy, gdy inne rośliny sprawiają wrażenie umarłych. Miała odpędzać złe duchy, dodawać sił, zapewniać dostatek i powodzenie. Gałązkę jemioły nosili zawsze przy sobie poszukiwacze skarbów. W chałupach wiejskich podwieszona pod powałą miała chronić od pożaru, chorób, pioruna. Niesiono ją też do stajni i obór, by zapewniała bezpieczeństwo zwierzętom. Zawsze była swoistym panaceum na wszystko co potrzebne.

Jemioła łamie im konary, a nawet może doprowadzić do tego, że obumrą, szczególnie te stare. Przylga jemioły przyrasta do kory, a ssawki przedostają się do naczyń drzewa, system rozłogów wędruje wzdłuż gałęzi pod korą, samo obcinanie widocznej części rośliny nic więc nie daje, bo w coraz to innych miejscach mogą pojawiać się pąki. Do zwalczania jej trzeba użyć preparatów chemicznych.

W lesie tylko wtedy, gdy uzyskamy zgodę miejscowego leśniczego lub nadleśnictwa. Przy zbiorze jemioły nie wolno jednak łamać całych gałęzi lub ich z jemiołą ucinać, bo za to niezależnie od uzyskanego pozwolenia, możemy zostać ukarani.

Nadleśnictwa niechętnie wydają jednak zgodę na wycinkę jemioły, bo to za duże ryzyko. Jeżeli komukolwiek stanie się coś w lesie, odpowiada za to nadleśniczy, więc trudno brać odpowiedzialność za każdą taką wycinkę.

W mieście na pozyskanie jemioły musi wyrazić zgodę właściciel gruntu, na którym rosną drzewa, na których jest jemioła. Dobrze by było, gdyby w takim pozwoleniu znalazło się też zastrzeżenie co do metody pozyskiwania jemioły. Nie można bowiem przy tej okazji uszkodzić drzewa.

Właścicielami terenów mogą być na przykład spółdzielnie mieszkaniowe, Zarząd Dróg Miejskich czy Zarząd Zieleni Miejskiej i to do nich trzeba się zwrócić z taką prośbą.

Jemioła jest rośliną trującą, jednak nie powinna spowodować śmierci. Wszystkie części rośliny są trujące (owoce, łodygi i liście). Na pewno trzeba trzymać od niej z daleka dzieci i naszych czworonożnych domowników - zwłaszcza psy i koty. Jednak, co ciekawe, w niektórych krajach karmi się nią zwierzęta, na przykład kozy i króliki.

Jemioła ma natomiast właściwości lecznicze - skutecznie obniża ciśnienie, co wykorzystał przemysł farmaceutyczny - krople z jemioły możemy kupić w aptekach.

Odkryto również jej działanie antynowotworowe, ale tylko tych, które pasożytują na jabłoni i dębie. U nas to rzadkość, ale w południowej Francji czy północnych Włoszech założono specjalne plantacje, z których pobierana jest jemioła przetwarzana w tych celach na farmaceutyki.

Jemioła działa także moczopędnie i uspokajająco, zwiększa częstotliwość skurczów serca i rozszerza naczynia krwionośne. Pobudza też układ odpornościowy. Preparaty z jemioły są stosowane więc nie tylko w leczeniu nadciśnienia, ale również w zaburzeniach rytmu serca oraz miażdżycy.

Co ciekawe, składniki tej rośliny zależą od drzewa, na którym pasożytuje. Najcenniejsze z nich to: lektyny, polisacharydy, alkohole cukrowe, aminokwasy, awonoidy, fitosterole i peptydy.

W Polsce występują trzy gatunki jemioły; wśród nich najpopularniejszą jest ta zwyczajna, rosnąca głównie na drzewach liściastych. W Afryce, Azji, Australii i Europie w sumie rośnie aż 70 gatunków tych roślin.