Diagnoza: rak. Gdzie szukać pomocy? Skorzystaj z tych wydarzeń i możliwości, aby lepiej poradzić sobie z nowotworem

Rak to złośliwa choroba nowotworowa wywodząca się z tkanki nabłonkowej. Na skutek uszkodzenia materiału genetycznego (DNA) w komórce następuje niekontrolowane, patologiczne namnażanie się zdeformowanych komórek prowadzące do rozwoju guza. Guz nowotworowy może się tworzyć latami nie dając żadnych objawów. Nie wykryty na wczesnym etapie rozwoju może się rozsiać do różnych organów.

Pojęć rak i nowotwór zwykle używa się zamiennie. Należy jednak podkreślić, że nie każdy nowotwór jest rakiem, ale każdy rak to nowotwór, ponieważ jego definicja to właśnie nowotwór złośliwy.

Nowotwór to szersze pojęcie, które obejmuje zmiany:

• złośliwe – w tym rak, który jest złośliwą odmianą nowotworu – stale się rozrastają w sposób niekontrolowany, naciekają na okoliczne tkanki i dają przerzuty do innych narządów, np. białaczka, rak jelita grubego, rak piersi, szyjki macicy czy prostaty,
• niezłośliwe (łagodne) – rozwijają się tylko miejscowo, nie dają przerzutów, całkowite wyleczenie następuje po ich operacyjnym usunięciu w całości. Nowotwory łagodne to np. gruczolak, tłuszczak, polip. Z niektórych zmian łagodnych z czasem jednak mogą rozwinąć się nowotwory złośliwe (np. polipy jelita grubego mogą doprowadzić do rozwoju raka jelita grubego).

Stopień zaawansowania choroby nowotworowej określa się za pomocą systemu TNM (z ang. tumor – wielkość guza pierwotnego, nodus – liczba zajętych węzłów chłonnych, metastasis – liczba narządów objętych przerzutami), czyli tzw. (ang.) staging. Klasyfikacja TNM pozwala lekarzom na dopasowanie optymalnego sposobu leczenia do danego pacjenta.

Czytaj także: Nowotwory u dzieci są wykrywane zbyt późno. Jak rozpoznać ich objawy i na czym polega leczenie? Dołącz do kampanii (P)OKAŻ SERCE

Oprócz niej istnieje także bardziej powszechna skala zaawansowania choroby nowotworowej, która odnosi się do stopnia rozrostu guza pierwotnego. Jest ona podzielona na 4 stopnie, według których określa się rokowania:

• stopień I – nowotwory w najwcześniejszej fazie rozwoju (przeżycie pięcioletnie od 75do 100 proc. leczonych chorych),
• stopień II – nowotwory w początkowej fazie rozwoju (przeżycie pięcioletnie 50-75 proc.),
• stopień III – nowotwory zaawansowane (przeżycie pięcioletnie 25-50 proc.),
• stopień IV – nowotwory bardzo zaawansowane, o złym rokowaniu (przeżycie pięcioletnie do 25 proc.).

Leczeniem chorób nowotworowych zajmuje się onkolog, do którego można się zapisać bez skierowania. Jednak w przypadku podejrzenia u siebie niepokojących zmian należy najpierw udać się do lekarza rodzinnego, który oceni stan zdrowia i w razie konieczności wystawi skierowanie do specjalisty np. dermatologa, okulisty czy gastrologa.

Jeszcze na początku XX w. rak był uznawany za chorobę nieuleczalną, którą można leczyć tylko chirurgicznie, chociaż znany był już w czasach starożytnych. Przez lata wiedza na temat nowotworów była również bardzo ograniczona, a pacjenci wstydzili się swojej choroby. Od tamtego czasu nastąpił duży postęp w badaniach nad nowotworami. Wiedza jest więc kluczem do zrozumienia tej choroby, oswojenia się z nią i dzięki temu skutecznego jej leczenia.

Obecnie o nowotworach mówi się coraz więcej. Każdy z nas na pewno zna kogoś kto choruje lub chorował na raka. W Unii Europejskiej, a także w Polsce nowotwory stały się główną przyczyną zgonów. Na całym świecie według danych Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem w 2020 r. chorowało na nie 19,3 miliona osób. Rak na całym świecie przyczynił się do 10 milionów zgonów.

Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2019 roku w Polsce odnotowano 171,2 tys. nowych zachorowań na nowotwory i 100,3 tys. zgonów z ich powodu. W ostatnich latach nowotwory są drugą przyczyną zgonów w Polsce zaraz po chorobach układu krążenia.

Najczęstszym nowotworem wśród mężczyzn jest rak prostaty, a wśród kobiet rak piersi. Jednak rośnie liczba kobiet, które zmarły w wyniku raka płuca. Ten nowotwór jest także drugą przyczyną śmierci mężczyzn. Trzecim najczęstszym nowotworem, na który chorują Polacy jest rak jelita grubego (okrężnica i odbytnica).

4 lutego br. obchodzony jest XXIII Światowy Dzień Walki z Rakiem (World Cancer Day). Święto to zostało ustanowione w 2000 r. podczas Światowego Szczytu Walki z Rakiem w Paryżu. W związku z tym w całej Polsce odbywają się spotkania, konferencje oraz webinary, podczas których eksperci przekazują swoją wiedzę na temat objawów, diagnostyki i leczenia nowotworów. W wielu placówkach onkologicznych można także skorzystać z porad specjalistów oraz bezpłatnych badań profilaktycznych.

Ważne jest, aby każdy z nas wiedział jak rozpoznać pierwsze objawy raka oraz dbał o to, aby przeprowadzać regularnie badania diagnostyczne. W podniesieniu świadomości na temat nowotworów oraz oswojeniu lęku przed tym trudnym tematem pomogą różne wydarzenia m.in.:

• 2 i 3 lutego Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej MSWiA z Warmińsko-Mazurskim Centrum Onkologii zachęcają do przebadania się. Można zarejestrować się na wizytę pod numerem telefonu 511 566 085, od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-14.00,
• 3 lutego o godz. 10:00 w Narodowym Instytucie Onkologii – PIB w Warszawie lub online (youtube) odbędzie się konferencja z okazji World Cancer Day 2023,
• 4-5 lutego w Centrum Kongresowym ICE Kraków odbędzie się 7. Forum na Rzecz Pacjenta Onkologicznego,
• 6 lutego w godz. 18:00-20:00 na profilu Stowarzyszenia na FB (https://www.facebook.com/PolskieAmazonkiRuchSpoleczny) odbędzie się webinar Centrum Kryzysowego. Tematem tego spotkania będzie „życie z rakiem i po raku z perspektywy psychoonkologa”, a gościem będzie prof. Krystyna de Walden Gałuszko, specjalista psychiatrii i medycyny paliatywnej, certyfikowany psychoonkolog, kierownik Katedry Psychiatrii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego.

W Polsce działa również wiele stron internetowych oraz infolinii dla pacjentów onkologicznych, gdzie można znaleźć informacje na temat swojej choroby oraz uzyskać pomoc i wsparcie w leczeniu:

• platforma internetowa Centrum Kryzysowe - na stronie https://centrumkryzysowe.org.pl/ znajdziesz informacje na temat stopnia zaawansowania nowotworu, leczenia oraz wsparcie psychologiczne, które ułatwi przejście przez chorobę,
• portal onkologiczny zwrotnikraka.pl – to kompendium wiedzy na temat profilaktyki, schorzeń nowotworowych, leczenia i wsparcia zarówno dla pacjentów onkologicznych, jak i ich rodzin oraz lekarzy,
• 800 190 590 i wybierz linię numer 3 – infolinia onkologiczna NFZ. Na infolinii dowiesz się m. in. jak uzyskać skierowanie na leczenie onkologiczne, gdzie wykonać badania, z których programów profilaktycznych możesz skorzystać,
• 800 190 590, prefiks 2 – to infolinia uruchomiona przez Rzecznika Praw Pacjenta. Telefoniczna Informacja Pacjenta czynna jest od poniedziałku do piątku w godz. 8.00 – 18.00,
• (22)105 55 30 – z infolinii Centrum Kryzysowego można korzystać od poniedziałku do piątku w godz. 17:00-19:00. Osoby obsługujące infolinię mają przygotowanie psychologiczne,
• 800 493 494 – bezpłatny numer infolinii Polskiej Unii Onkologii. Czynna od poniedziałku do czwartku w godzinach: 16.00-19.00. Na pytania odpowiedzą jedni z najlepszych lekarzy onkologów w kraju,
• 500 459 450 – telefon zaufania fundacji Rak’n’Roll działa w każdą środę w godzinach od 19:00 do 21:00. Dzwoniąc na infolinię uzyskasz wsparcie psychologiczne oraz informacje o chorobie i możliwościach leczenia,
• 800 080 164 – pod tym numerem działa Infolinia Onkologiczna Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego. Dzwoniąc na telefon zaufania pacjenci otrzymają wsparcie emocjonalne i poradę psychoonkologiczną. Infolinia jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach od 18.00 do 22.00.

W tym roku zostanie także wprowadzona Krajowa Sieć Onkologiczna (KSO), która według zapowiedzi Ministerstwa Zdrowia zapewni kompleksową opiekę onkologiczną w Polsce. W jej ramach każdy pacjent będzie miał wyznaczonego koordynatora już na etapie diagnozy, który pomoże mu także przejść przez terapię i rehabilitację. Poszczególne etapy leczenia mają być ustalane przy współpracy specjalistów z różnych dziedzin medycyny. Zostanie również utworzona ogólnopolska infolinia onkologiczna, gdzie będzie można nie tylko uzyskać informacje o możliwości leczenia, ale także zapisać się na pierwszą wizytę u specjalisty.

Obecnie w ramach KSO działają 4 infolinie regionalne w województwach, w których od 2019 r. prowadzony jest pilotaż programu:

• województwo podlaskie – 85 66 46 888,
• województwo dolnośląskie – 71 368 94 83,
• województwo pomorskie – 58 727 05 05,
• województwo świętokrzyskie – 41 367 42 08.