Dla kogo emerytura częściowa?

Emerytura częściowa to świadczenie, z którego można skorzystać przed uzyskaniem powszechnego wieku emerytalnego. Kilka lat temu powszechny wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn urodzonych po 31 grudnia 1948 r. został zrównany i wydłużony do 67 lat. Przed zmianą wynosił 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Wydłużenie wieku emerytalnego z dnia na dzień byłoby zbyt drastycznym posunięciem, szczególnie w stosunku do kobiet, których wiek emerytalny przesunął się o 7 lat do przodu. Remedium na taki skok miało być stopniowe wydłużanie wieku emerytalnego. Wprowadzono więc zasadę, że wiek emerytalny wydłużany jest o miesiąc w stosunku do osób urodzonych w kolejnych kwartałach. Ostatecznie kobiety osiągną powszechny wiek emerytalny w wysokości 67 lat, przechodząc na emeryturę w 2040 r., a mężczyźni znacznie wcześniej, bo w 2020 r.

Dla osób, które nie chcą tak długo pracować, nowelizacja z 2012 r. ustawy emerytalnej wprowadziła możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę. Nie jest to jednak zwykła emerytura, ale emerytura częściowa, na którą można przejść, jeżeli spełnia się ustawowe warunki. Należy liczyć się ze specyfiką tego świadczenia, czyli z tym, że jest wypłacane w wysokości połowy emerytury oraz że po przejściu na emeryturę od pełnego wieku, kapitał do jej naliczenia pomniejszy się o kwotę wypłaconych świadczeń w czasie pobierania emerytury częściowej.

Warunek związany z wiekiem

Z emerytury częściowej mogą skorzystać osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które mają ukończony wiek 65 lat (mężczyźni) i 62 lata (kobiety), a nie mają jeszcze osiągniętego powszechnego wieku emerytalnego. Pierwszymi osobami, które mogły skorzystać z tego świadczenia, byli mężczyźni urodzeni w pierwszym kwartale 1949 r. Kobiety z tego rodzaju świadczenia będą mogły skorzystać najwcześniej w 2021 r., bo dopiero wtedy powszechny wiek emerytalny dla kobiet będzie wyższy od wymaganych przy emeryturze częściowej 62 lat. Tak więc dopiero kobiety, które urodziły się w I kwartale 1959 r., jako pierwsze będą miały możliwość skorzystania z emerytury częściowej. Emerytura częściowa przyznawana jest na wniosek ubezpieczonego. Powinien on być złożony po osiągnięciu wieku 65 lat w przypadku mężczyzn i 62 lat w przypadku kobiet, jednak jeszcze przed osiągnięciem wydłużonego wieku emerytalnego.

Warunek związany z odpowiednim stażem

Kolejnym warunkiem niezbędnym do uzyskania prawa do emerytury częściowej jest udowodnienie stażu emerytalnego w postaci okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących dla mężczyzny - 40 i dla kobiety - 35 lat.

Prawo do emerytury

Przy ustalaniu stażu 40 lub 35-letniego pod uwagę brane będą wszystkie okresy składkowe i nieskładkowe, z tym że okresów nieskładkowych nie może być więcej niż 1/3 okresów składkowych.

Jeżeli ubezpieczonemu po zliczeniu okresów składkowych i nieskładkowych nadal brakuje okresów stażowych do wymaganych 40 lub 35 lat, można te okresy uzupełnić latami pracy w gospodarstwie rolnym lub okresami prowadzenia gospodarstwa rolnego a także okresami pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacanymi przez ZUS.

Przy ustalaniu prawa do emerytury częściowej w zakresie wymagań stażowych, tj. okresów składkowych i nieskładkowych, osobom, które nie spełniają tego warunku w oparciu o polskie okresy ubezpieczenia, uwzględnia się zagraniczne okresy ubezpieczenia/zamieszkania oraz okresy zrównane z okresami ubezpieczenia przebyte w państwach członkowskich UE/EFTA i w państwach, z którymi Polskę wiążą dwustronne umowy w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, o ile nie pokrywają się z polskimi okresami ubezpieczenia.

Wysokość emerytury częściowej

Wysokość emerytury częściowej wynosi połowę pełnej wyliczonej wartości emerytury, obliczonej według zreformowanych zasad. Podstawą do wyliczenia takiej emerytury jest suma zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS, podzielona przez przewidywaną przez GUS średnią dalszą długość życia dla osoby w tym wieku, z chwili składania wniosku o emeryturę częściową

Emerytura częściowa nie podlega podwyższeniu do wysokości najniższej emerytury. Jeśli będzie niższa niż najniższa emerytura, pozostanie w takiej wysokości. Będzie jednak podlegała corocznym waloryzacjom.

Choć częściowej emerytury nie można podciągnąć do wysokości najniższej emerytury, pocieszającym jest fakt, że aby przejść na częściową emeryturę nie trzeba zwalniać się z pracy. Można więc kontynuować zatrudnienie, zarobkować i pobierać częściową emeryturę. Co więcej, wysokość przychodów uzyskiwanych z tego zarobkowania nie ma wpływu na zmniejszenie wysokości emerytury czy zawieszenie prawa do jej wypłaty, tak jak to ma miejsce w przypadku zwykłych wcześniejszych emerytur czy rent.

Decydując się na emeryturę częściową należy wziąć pod uwagę fakt, że z chwilą osiągnięcia wydłużonego powszechnego wieku emerytalnego można na swój wniosek przejść na zwykłą emeryturę. Wówczas na jej obliczenie wpływ będą miały dodatkowe dwie okoliczności. Pierwsza dotyczy zwiększenia kapitału zapisanego na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS. Jeżeli w czasie pobierania częściowej emerytury emeryt zasilał swoje konto składkami emerytalnymi, to suma składek na koncie rosła, mając pozytywny wpływ na wysokość świadczenia. To jedna strona medalu, druga jest nieco ciemniejsza i dotyczy uszczuplenia kapitału na koncie o sumę pobranych świadczeń w ramach przyznanego prawa do częściowej emerytury.

Dokumenty

Prawo do emerytury częściowej przyznawane jest na wniosek ubezpieczonego. Ubezpieczony, jeśli pracuje, nie musi przerywać zatrudnienia. Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:

- potwierdzające datę urodzenia,

- kwestionariusz obejmujący okresy składkowe i nieskładkowe,

- świadectwa pracy lub zaświadczenia pracodawców potwierdzające okresy zatrudnienia albo inne dowody potwierdzające okresy zatrudnienia przed 1999 r.,

- zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk RP-7) wystawione przez pracodawcę lub jego następcę dotyczące okresów sprzed 1999 r.,

- legitymacje ubezpieczeniowe zawierające wpis o zatrudnieniu i wynagrodzeniu,

- książeczki wojskowe,

- dyplomy ukończenia studiów wyższych i inne.

Dokumenty składane wraz z wnioskiem powinny być dołączone do wniosku w oryginale. Po wyliczeniu świadczenia ZUS zwraca je wnioskodawcy. Nie podlegają zwrotowi dokumenty potwierdzające wysokość wynagrodzenia, np. druki RP-7.

Emeryt, któremu ZUS przyznał decyzją prawo do emerytury częściowej może na swój wniosek zawiesić prawo do tej emerytury. Może także w terminie 30 dni od dnia otrzymania decyzji wycofać wniosek o emeryturę częściową. Od decyzji przysługuje odwołanie.