Dwujęzyczni są bardziej kreatywni? W jaki sposób wyrażamy emocje w obcym języku? Naukowcy z UAM szukają odpowiedzi [ZDJĘCIA]

Badaniami nad komunikacją emocji w dwujęzyczności kieruje dr Rafał Jończyk. W tym celu zespół posługuje się aparaturą EEG, czyli elektroencefalografem.

– Dzięki tej aparaturze jesteśmy w stanie zarejestrować pracę neuronów w mózgu w czasie rzeczywistym z milisekundową precyzją, kiedy badane osoby wykonują różnego typu zadania

– wyjaśnia dr Jończyk.

Do tego systemu naukowcy wykorzystują też dodatkowe urządzenie, które mierzy reakcje skórno-galwaniczne (GSR), czyli potliwości skóry. W ten sposób widzą, jak ciało badanej osoby reaguje na emocje podczas eksperymentu.

Poza emocjami w laboratorium naukowcy z UAM zbadają, w jaki sposób osoby w pozytywnym lub negatywnym nastroju są w stanie generować kreatywne myśli w rodzimym i drugim języku.

Jak tłumaczy dr Jończyk, istnieją badania, które wskazują, że osoby dwujęzyczne mogą potencjalnie wpadać na bardziej kreatywne pomysły, ponieważ czerpią z zasobu dwóch języków, czyli z dwóch sieci semantycznych.

– Warto zaznaczyć, że są to tylko wstępne hipotezy wymagające naukowej weryfikacji w toku kolejnych badań

– zaznacza nasz rozmówca.

Proces podejmowania decyzji w ojczystym i w drugim języku również zostanie wzięty pod lupę. Wcześniejsze badania pokazują, że osoby mierzące się z decyzją moralną w drugim języku są niejako bardziej racjonalne.

Przede wszystkim dlatego, że emocje stanowią podstawę komunikacji.

– Pokusiłbym się o stwierdzenie, że nie ma komunikacji bez emocji

– zauważa dr Jończyk.

Pomimo tej wagi, emocjami od strony naukowej zaczęto zajmować się od niedawna z wielu przyczyn. A podstawową stanowi fakt, że są one trudne do uchwycenia w warunkach eksperymentalnych.

Badania neurolingwistyczne nad komunikacją emocji w dwujęzyczności rozpoczęły się ok. 10 lat temu, natomiast w dziedzinie podejmowania decyzji moralnych są jeszcze świeższe – w ostatnich 3 latach.

Wyniki badań z WA UAM w przyszłości mogą mieć zastosowanie np. w psychoterapii czy językoznawstwie sądowym. Dotychczasowe testy wykazują, że dla osób dwujęzycznych treści negatywne mogą być odbierane w drugim języku jako treści neutralne.

– Wynika to z tego, że negatywne emocje łączą się przede wszystkim z procesem socjalizacji, dorastania, a więc z językiem rodzimym, a mniej są związane z językiem nabywanym później

– tłumaczy naukowiec z UAM.

Co więcej, jeśli terapeuci wykorzystują język jako narzędzie terapeutyczne i chcą, żeby pacjent zdystansował się względem traumatycznych przeżyć, prowadzą sesje terapeutyczną w języku drugim.

Poza tym istnieje nowy nurt badań, w który zaangażowany jest dr Jończyk, skupiający się na języku prawa. We współpracy z badaczami z Uniwersytetu w Oslo w Norwegii sprawdza on, w jaki sposób osoby, szczególnie dwujęzyczne, są przesłuchiwane.

Badania prowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazują, że niektóre sprawy sądowe mogłyby potoczyć się w inny sposób, gdyby przesłuchiwani mieli dostęp do tłumacza – nawet ci mówiący biegle w języku angielskim. Jak wyjaśnia nasz rozmówca, osoby dwujęzyczne poprzez dystans emocjonalny w drugim języku mogą nie w pełni zdać sobie sprawę z sytuacji, w jakiej się znajdują i przez to udzielić informacji, która może niekorzystnie wpłynąć na przebieg procesu.

Na WA od wielu lat na poziomie dydaktyki prowadzone są kursy, których zadaniem jest przedstawić, jak różne dziedziny nauki badają język. Jedną z tych obszarów jest właśnie psycholingwistyka oraz neurolingwistyka.

Dr Rafał Jończyk już na studiach licencjackich odkrył swoje zainteresowanie tematem, które później pogłębił na magisterskich, doktoranckich oraz w ramach stażów zagranicznych. Rozpoczął wtedy współpracę z brytyjskim prof. Guillaumem Thierry, która trwa do dziś.

– W Polsce jest to wciąż nietypowe, że osoba badająca język wykorzystuje aparatury z innych dziedzin nauki. A robi to, ponieważ dzięki temu może dokładniej zweryfikować dane zjawisko – mówi naukowiec.

W laboratorium poza dr. Rafałem Jończykiem pracują: wspomniany już prof. Guillaume Thierry, a także prof. UAM dr hab. Katarzyna Bromberek-Dyzman, dr Katarzyna Jankowiak, dr Olga Witczak, dr Paweł Korpal, oraz mgr Marcin Naranowicz. Badania finansowane są w ramach grantu z Narodowego Centrum Nauki (2020/37/B/HS6/00610), z Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (nr PPN/PRO/2020/1/00006/U/00001).

Zobacz też: Poznań: Ćwiczenia OSP i PSP na jeziorze Czapnickim, na Głuszynie