Dziedziczenie długów. Kto po kim dziedziczy? Co można zrobić? Co z długiem alimentacyjnym

Prawo spadkowe określa zasady dziedziczenia po śmierci spadkodawcy. Dziedziczyć można zarówno pozostawiony majątek, jak i niespłacone kredyty, pożyczki i inne finansowe zobowiązania zmarłego.

W Polsce można rozróżnić dwa rodzaje dziedziczenia: ustawowe i testamentowe.

• Dziedziczenie testamentowe to tak naprawdę spisana przed śmiercią wola spadkodawcy. Zmarły może zapisać swój majątek każdej osoby, niezależnie od tego, czy są one ze sobą spokrewnione, czy też nie.
• Dziedziczenie ustawowe ma miejsce wtedy, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu lub osoby, które zostały w nim wymienione, nie chcą go przyjąć. Spadek obciążony długami dziedziczy się na takich samych zasadach.

Zasady dziedziczenia. Kolejność:

• małżonek, dzieci zmarłego
• wnuki – dziedziczą, gdy dzieci lub małżonek zmarłego nie żyją, lub zrzekną się spadku
• rodzice – gdy spadkodawca nie ma dzieci, wnuków lub wszyscy odrzucili spadek
• rodzeństwo spadkodawcy – po rodzicach są pierwszymi uprawnionymi członkami rodziny do odziedziczenia spadku
• zstępni spadkodawcy – są to dzieci i wnuki rodzeństwa spadkodawcy, którzy mogą dziedziczyć w następnej kolejności
• dziadkowie lub zstępni dziadków spadkodawcy – spadek dziedziczą dziadkowie, kiedy spadkodawca nie miał małżonka, rodzeństwa ani zstępnych rodzeństwa

Jeśli cała rodzin zrzeknie się spadku, trafia on do Gminy, którą zamieszkiwał zmarły. Skarb Państwa dziedziczy spadek z długami, gdy nie można określić miejsca zamieszkania spadkodawcy.

- Osoba, która otrzymuje spadek z długami w świetle obowiązującego prawa: może go odrzucić, przyjąć go z tzw. dobrodziejstwem inwentarza lub przyjąć dziedziczony majątek wprost. Co ważne, w każdej ze wspomnianych sytuacji mamy 6 miesięcy na podjęcie decyzji. Jeśli w tym czasie nie podejmiemy żadnych kroków, spadek automatycznie zostanie przez nas odziedziczony z dobrodziejstwem inwentarza

– tłumaczy Marlena Żukowska, ekspert Intrum.

Należy jednak pamiętać, że spadek dziedziczy się w całości. W praktyce oznacza to, że nie można przyjąć majątku, a odrzucić długi.

W kwestii dziedziczenia spadku możliwe są trzy rozwiązania. Spadek można przyjąć, składając oświadczenie przed sądem lub notariuszem. Tym samym, zobowiązujemy się nie tylko do przyjęcia majątku, ale i zaległości finansowych.

Można także spadek odrzucić. Jest na to przeznaczone 6 miesięcy od momentu, kiedy dana osoba dowiaduje się o jego otrzymaniu. Odrzucając spadek, odrzuca się nie tylko wartościowe elementy, ale i długi. Co ważne, jeśli dana osoba zrzeka się spadku, nie oznacza to, że jej dzieci automatycznie też się go zrzekają. Każda pełnoletnia osoba musi osobiście złożyć odpowiednie oświadczenie.

Jeśli nie złoży się żadnego oświadczenia, tj. o przyjęciu bądź zrzeczeniu się spadku, sprawa zostanie rozpatrzona według tej opcji. Nastąpi zatem przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że spadkobierca odpowiada za długi zmarłego, nie przekraczając wysokości odziedziczonego majątku. W praktyce działa to na tej zasadzie, że jeśli spadkobierca otrzymuje spadek w wysokości 10 000 zł, a długi wynoszą 20 000 zł, to będzie odpowiadał za zobowiązania finansowe jedynie do kwoty 10 000 zł, czy równowartości majątku.

- Co ważne, istnieje tu pewne zastrzeżenie. Ta zasada ograniczonej odpowiedzialności za dług nie obejmuje nieruchomości obciążonej hipoteką. W takim wypadku wierzyciel może dochodzić u spadkobiercy spłaty całego długu

– zaznacza Żukowska.

Jednak zanim zdecydujemy się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli w praktyce również i długu, należy upewnić się, że dysponujemy wszystkimi informacjami na jego temat, np. kto jest wierzycielem, jak duża jest zaległość, kiedy i w jaki sposób można spłacić zadłużenie. To samo dotyczy dziedziczonego majątku – upewnijmy się co do jego wartości. Dopiero poznanie tych informacji pozwoli nam ocenić, czy to dobry pomysł, abyśmy brali na siebie zadłużony spadek.

Przyjmując na siebie odziedziczony dług, w świetle prawa taka osoba staje się dłużnikiem, a spłata zobowiązania jest naszym obowiązkiem.

- Należy być świadomym faktu, że spadkobierca, któremu przyjdzie spłacić zaległe zobowiązanie, będzie musiał wypełnić ten obowiązek na tych samych zasadach, co osoba, która pierwotnie zaciągnęła zobowiązania. To, jak w praktyce będzie wyglądać ten proces, zależy od kilku czynników. Najważniejszym z nich jest historia zadłużenia i to, jak bardzo przedawniony jest dług. Inna kwestia – czy wierzyciel (bądź wierzyciele) samodzielnie dochodzi swoich praw, czy poprosił firmę windykacyjną o odzyskanie pieniędzy i negocjacje ze spadkobiercą – teraz osobą zadłużoną

– wyjaśnia Żukowska.

Niepełnoletnie osoby, które zostają spadkobiercami, zawsze dziedziczą dług z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że nie odziedziczą długów większych niż przekazany majątek.

Należy jednak pamiętać, że wniosek zawsze musi złożyć rodzic lub opiekun prawny dziecka. Taki dokument trafia do Sądu Rodzinnego, aby można było nim zarządzać w jego imieniu. Wniosek musi zawierać: odpis zgody sądu na zarządzanie majątkiem dziecka, akt urodzenia dziecka oraz odpis aktu zgonu spadkodawcy.

Ponadto, według polskiego prawa w procesie dziedziczenia uczestniczą też dzieci nienarodzone, ale już poczęte w chwili śmierci spadkodawcy. Ich interesy są jednak chronione poprzez automatyczne zastosowanie reguły dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza.

Dzieci często obawiają się tego, że po śmierci rodzica odziedziczą dług alimentacyjny. W Kodeksie Cywilnym istnieją zapisy, które wyraźnie zaznaczają, że dziedziczenie długów nie obejmuje obowiązku alimentacyjnego. Dziedziczeniu podlegają prawa i obowiązki majątkowe, a alimenty są obowiązkiem osobistym. Po śmierci osoby, której zasądzono alimenty, obowiązek ich spłacania wygasa.

Jednocześnie, jeśli dłużnik pozostawi po sobie nieuregulowane zobowiązania alimentacyjne, taką należność musi uregulować spadkobierca takiego długu, najczęściej są to dzieci, które takie alimenty otrzymywały.

Zmiany w prawie spadkowym. Kuzyni przestaną dziedziczyć