Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

„Dżuma” Alberta Camusa – streszczenie, bohaterowie i najważniejsze informacje o lekturze obowiązkowej na maturę

Magdalena Konczal
Magdalena Konczal
Na liście maturalnych lektur obowiązkowych znajduje się "Dżuma" Alberta Camusa. Oto najważniejsze informacje o utworze.
Na liście maturalnych lektur obowiązkowych znajduje się "Dżuma" Alberta Camusa. Oto najważniejsze informacje o utworze.
„Dżuma” Alberta Camusa to jeden z utworów znajdujący się na liście lektur obowiązkowych na maturze. Warto więc dokładnie zapoznać się z jego treścią, a także najważniejszymi motywami oraz notatkami dotyczącymi tej lektury. W tekście znajdziecie także streszczenie „Dżumy” i wyjaśnienie dosłownej oraz symbolicznej wymowy utworu. Zapoznaj się z najważniejszymi informacjami o „Dżumie” Camusa.

Spis treści

Streszczenie „Dżumy” Alberta Camusa

Akcja powieści rozgrywa się w Algierii, a dokładnie w mieście Oran w latach 40. XX wieku. Na ulicach tego miasta zaczynają pojawiać się martwe szczury. Wtedy to czytelnik poznaje głównego bohatera, jest nim doktor Bernard Rieux. Jego chora żona wyjeżdża do sanatorium. Do domu Rieuxa przyjeżdża z kolei jego matka.

Z dnia na dzień przybywa liczba martwych szczurów na ulicach miasta. Władze jednak nie za bardzo przejmują się tym problemem. Pojawia się także postać Raymonda Ramberta – dziennikarza, który chce dowiedzieć się, jak wygląda życie Arabów w Oranie. Z kolei Rieux poleca mu, by zajął się raczej tematem umierających szczurów.

Szybko okazuje się, że chorują nie tylko szczury, ale także ludzie. Jedną z pierwszych ofiar epidemii jest dozorca Michel. Na jego ciele pojawiają się plamy, doświadcza gorączki, wymiotów, a także bólu szyi i pachwin. Wkrótce później chory umiera, a w mieście na dobre rozpoczyna się epidemia dżumy. W międzyczasie Rieux zostaje wezwany do urzędnika – Josepha Granda. Tam zastaje człowieka o nazwisku Cottard, który chciał popełnić samobójstwo. Pojawia się także relacja Jeana Tarrou – człowieka, który do Oranu przybył całkiem niedawno i mieszka w hotelu.

Na początku władze miasta nie wierzyły lekarzom (doktorowi Rieux oraz jego koledze Castelowi), jednak liczba ofiar wciąż rosła i trzeba było podjąć zdecydowane kroki. W międzyczasie Bernard Rieux składa zeznania ws. chęci popełnienia przez Cottarda samobójstwa.

Zamknięto całe miasto, stanął handel, nie było towaru na półkach sklepowych, zaczął panować strach. Z drugiej strony wcześniej zapracowani mieszkańcy mieli wreszcie chwilę, żeby spokojnie spędzić czas w kawiarniach i restauracjach. Grand informuje Rieuxa, że po ogłoszeniu epidemii w Cottardzie zaszła przemiana – stał się miły i otwarty.

Żona doktora Castela pomimo dżumy postanawia wrócić do miasta. Z kolei uciec z Oranu chce dziennikarz Rambert, który miał być tutaj tymczasowo, ale został w mieście zamknięty z powodu epidemii. Pomiędzy ludźmi, którzy jednoczą się w obliczu nieszczęścia, zaczynają budować się przyjaźnie. Grand szczerze rozmawia o swoim życiu prywatnym z doktorem Rieux. Rambert z kolei opowiada Bernardowi o chęci opuszczenia miasta. Prosi go także o wystawienie opinii, że jest zdrowy, ten jednak odmawia.

Z dnia na dzień epidemia dziesiątkuje kolejne ofiary. W mówienie o dżumie angażuje się także kościół. Ojciec Paneloux wygłasza płomienne kazanie, twierdząc że epidemia to kara za grzechy ludzi, mówi wiernym, by się nawrócili.

Fragment książki "Dżuma" Alberta Camusa
Fragment książki "Dżuma" Alberta Camusa

Rieux dowiaduje się, że Grand pisze książkę. Rambert usilnie szuka sposobu, by wydostać się z miasta. Zaczynają się upały, co tylko wzmaga rozwój dżumy. Mieszkańcy Oranu mają dość życia w zamknięciu, niektórzy próbują uciec.

W międzyczasie pojawia się nowa, groźna forma choroby – dżuma płucna. Tarrou rozmawia z Rieuxem o tym, co dzieje się mieście, jednocześnie oferuje swoją pomoc: zorganizowanie ochotniczych oddziałów sanitarnych. Mężczyźni rozmawiają także o kazaniu ojca Paneloux, Rieux wyznaje, że jest niewierzący. Grand zaczyna koordynować od strony administracyjne prace oddziałów sanitarnych. Z kolei doktor Castel stara się wynaleźć surowicę, która wyleczyłaby chorych na dżumę.

Cottard organizuje nielegalny przemyt ludzi poza granice miasta. Z tej opcji stara się skorzystać Rambert, który chce wrócić do swojej ukochanej. Do oddziałów sanitarnych dołącza ojciec Paneloux. Ludzie przestają wychodzić na ulice miasta, boją się epidemii. Niektóre dzielnice zostały oddzielone z powodu dużej liczby przypadków dżumy. Ludzie stają się coraz bardziej nieufni. Władze miasta podejmują decyzję, by wprowadzić stan wyjątkowy. Nie ma miejsca na chowanie zmarłych, mieszkańcy grzebani są w zbiorowych mogiłach.

Rieux dowiaduje się o ciężkim stanie zdrowia żony, wobec tego zmartwienia staje się coraz bardziej zobojętniały na to, co dzieje się wokół niego. Tarrou, by wesprzeć przyjaciela, wprowadza się do niego. Z kolei Cottard bardzo dobrze odnajduje się w obliczu epidemii, bo policja nie ma czasu, by zająć się wymierzeniem mu sprawiedliwości.

Ostatecznie Rambert, choć ma możliwość ucieczki, postanawia pozostać w mieście. Castel skończył pracę nad serum, które ma wyleczyć chorych, podaje je synowi sędziego – jednak chłopiec umiera. Ojciec Paneloux widząc to, całkowicie zmienia swój punkt widzenia i wygłasza kolejne kazanie, w czasie którego podkreśla, że dżuma to nie kara, ale wyzwanie i walka z cierpieniem. Wkrótce po tym duchowny zapada na chorobę i umiera.

Coraz mniej ludzi choruje. Okazuje się jednak, że na dżumę zapada także Grand. Rieux opiekuje się chorym. Lekarz za prośbą Granda pali jego książkę. Mężczyźnie zostaje podane serum i wkrótce zaczyna zdrowieć. Epidemia zaczyna się wycofywać, jednak w międzyczasie umiera jeszcze sędzia Othon. Wszyscy cieszą się, że dżuma odchodzi. Wyjątkiem jest Cottard, który obawia się, że pójdzie do więzienia. Zostają otwarte bramy miasta. Na dżumę jednak niespodziewanie zapada Tarrou i umiera. Z dala od domu umiera także żona Rieuxa.

Życie w mieście zaczyna wracać do normy. Okazuje się, że narratorem powieści jest Bernard Rieux. Gdy ten spaceruje po ulicach miasta, z mieszkania Granda padają strzały. Okazuje się, że jest to Cottard, który nie poradził sobie ze zmianami w związku z powrotem „do normalności”. Rieux kończy swoje rozważania refleksją, że dżuma zawsze może jeszcze powrócić.

Bohaterowie „Dżumy”

Warto dowiedzieć się także, kim byli bohaterowie „Dżumy”:

  • Bernard Rieux – główny bohater powieści, a także narrator, czego czytelnik dowiaduje się pod koniec utworu. Doktor jeszcze przed wybuchem epidemii dobrze wykonywał swój zawód, dbał o pacjentów i czuł się za nich odpowiedzialny. Rieux był dobrym i szlachetnym człowiekiem. Kiedy rozpoczęła się dżuma, pomimo tego że nie rozumiał jej sensu i cierpienia wielu ludzi, postanowił walczyć z chorobą.

    Doktor w czasie trwania epidemii pracował ponad siły. Odznaczał się dużą wrażliwością, bardzo przeżywał śmierć niewinnych ludzi. Widać to szczególnie w scenie śmierci syna sędziego – Philipa. Dżuma sprawiła, że główny bohater nawiązał bliskie przyjaźnie z Grandem czy Tarrou. Rieux to człowiek silny, ale też bardzo doświadczony przez życie.

  • Jean Tarrou – przyjechał do Oranu kilka tygodni przed wybuchem epidemii. To postać dość tajemnicza, nikt nie wie bowiem, skąd pochodził. Początkowo Tarrou przyglądał się rozwojowi epidemii z zainteresowaniem. To człowiek ze znajomościami oraz pieniędzmi, który jednak zdecydował się aktywnie zaangażować w pomoc ludziom chorującym na dżumę. Bohater dużo przeszedł w dzieciństwie. Jego ojciec był zastępcą prokuratora generalnego. Przez powierzoną mu funkcję skazywał ludzi na śmierć. Tarrou był temu przeciwny.

  • Cottard – przestępca, mieszkaniec Oranu. Chciał popełnić samobójstwo. Uratowali go przed tym Grand i Rieux. Po nieudanej próbie samobójczej zawarł nowe znajomości, często przebywał w kawiarniach i barach. Cottard nie myślał o dobru ogółu, ale o własnych interesach – dzięki dżumie nie został aresztowany.

  • Raymond Rambert – dziennikarz, który przybył do Oranu, żeby napisać artykuł. Po zamknięciu miasta starał się z niego uciec, by powrócić do żony. Rambert jest postacią dynamiczną, jego podejście zmienia się na kartach powieści. W pewnym momencie przestaje myśleć tylko o sobie i własnym szczęściu, a zaczyna czuć się częścią miasta.

  • Joseph Grand – urzędnik merostwa, który wykonywał rachunki zgonów. To człowiek cichy, skromny i dobrze pełniący swoje funkcje. W trakcie epidemii działał na rzecz chorych. W wolnym czasie zajmował się pisaniem powieści, wciąż udoskonalając pierwsze zdanie swojej książki. Grand miał żonę, która od niego odeszła, ale mężczyzna wciąż ją kochał. To człowiek zamknięty w sobie, niepotrafiący się dobrze wysławiać, ale na kartach powieści zaczyna się otwierać na świat. Jako jeden z nielicznych bohaterów, zostaje wyleczony z dżumy.

  • Ojciec Paneloux – jezuita. W swoim pierwszym kazaniu zwracał się do wiernych jak do grzeszników, a dżumę traktował jak karę zesłaną przez Boga. Po zobaczeniu śmierci dziecka zmienił swoje podejście. Siebie samego włączył do grona grzeszników i inaczej zaczął patrzeć na epidemię.

Wpływ epidemii dżumy na postawy bohaterów

Epidemia dżumy wprowadza do miasta strach i przerażenie. Każdy z bohaterów inaczej zachowuje się w obliczu tego nieszczęścia. Dla doktora Rieuxa choroba jest próba charakteru, zaczynają się wówczas uwydatniać jego pozytywne cechy. Tarrou – chociaż epidemia go nie dotyczy – odnajduje się w tej sytuacji, pomaga chorym. Cottard w epidemii widzi własny interes i szansę na ucieczkę przed wymiarem sprawiedliwości.

Z kolei Grand, który nie odnajduje się w życiu, w czasie trwania epidemii zaczyna się otwierać i rozwijać. Rambert zamierza zostawić miasto, bo twierdzi, że epidemia w żaden sposób go nie dotyczy. Po jakimś czasie przestaje się jednak buntować i zaczyna działać na rzecz ludzi. Ojciec Paneloux również przechodzi przemianę – zmienia się nie tylko jako człowiek, ale także jako ksiądz i osoba wierząca.

„Dżuma” Alberta Camusa jako parabola

Powieść „Dżuma” Alberta Camusa w sposób dosłowny ukazuje życie ludzi podczas epidemii, która wybuchła w Oranie w latach 40. XX wieku. Fabuła obejmuje czas od kwietnia do lutego następnego roku. Bohaterami są mieszkańcy miasta oraz ci, którzy musieli tam zostać po zamknięciu bram Oranu. Jednym z narratorów jest główny bohater doktor Rieux.

Stara się on w obiektywny sposób przedstawić te wydarzenia, pełniąc funkcję kronikarza. Funkcję narratora przyjmuje także Tarrou, który poprzez notatki pokazuje przebieg epidemii i postawy ludzi względem dżumy.

Utwór oprócz znaczenia dosłownego ma także znaczenie metaforyczne, dlatego dżuma jest powieścią paraboliczną. Epidemia symbolizuje zło, które panuje na świecie – ono przychodzi, ale przy wielkim wysiłku ludzi można je pokonać. Postacie zła mogą przybierać różny kształt, podobnie jak postawy, które się wobec niego przyjmuje.

Ludzie tacy jak Bernard Rieux stawiają czoło złu, starają się na różne sposoby mu zapobiec. Podobnie zachowuje się Jean Tarrou, który sam wychodzi z inicjatywą walki z epidemią, czyli złem. Z kolei ludzi, którym zła sytuacja służy, reprezentuje Cottard. Takie osoby nie myślą o dobru ogółu, tylko o swoich interesach. Joseph Grand reprezentuje z kolei osoby, które nie radzą sobie w zwykłych warunkach, ale dopiero w obliczu zła potrafią odkryć swoje mocne strony.

Przemianę przechodzi dziennikarz Raymond Rambert. Bohater pod wpływem wyzwania zmienia się i dojrzewa do tego, by zjednoczyć się z innymi w walce o pokonanie zła. Do Ramberta dociera, że jest to także jego sprawa i musi wobec niej zająć stanowisko. Albo ucieknie przed złem, albo stawi mu czoła. Wybiera tę drugą opcję.

Osoba, która również przechodzi przemianę w obliczu zła, to ojciec Paneloux. Reprezentuje on ludzi, którzy pod wpływem próby zmieniają stosunek do swojej wiary, zaczynają bardziej rozumieć Boga, ale także człowieka.

Bohaterowie „Dżumy” wychodzą z nieszczęścia w większej części zwycięsko. Swoimi postawami pokazują, że warto jest walczyć ze złem. W powieści na płaszczyźnie symbolicznej czytelnikowi przekazana jest ważna prawda na temat zła, które może wygasnąć, ale nigdy nie zniknie na zawsze. Utwór ma wymogę uniwersalną, bo problem obecności zła w świecie dotyczy ludzi różnych ras i czasów. Finalnie człowiek pokonuje swoje słabości, egoizm, zaczyna pomagać innym, czyni dobro i znajduje w tym sens swojego życia.

Motywy na maturę w „Dżumie” Camusa

Powieść Alberta Camusa zawiera sporo motywów, które można wykorzystać zarówno na pisemnej, jak i ustnej maturze z języka polskiego. Warto więc się z nimi zapoznać:

  • Motyw zła – przedstawiony w „Dżumie” w sposób symboliczny. Jak twierdzi doktor Rieux, zło pozostaje uśpione i zawsze może wrócić. Trzeba jednak się mu przeciwstawić.
  • Motyw cierpienia – często niezawinionego. Chociaż wątków, dotyczących cierpienia w „Dżumie” nie brakuje, to szczególnym momentem, który warto tu przytoczyć, jest śmierć syna sędziego.
  • Motyw poświęcenia – uwydatnia się szczególnie w postaci doktora Rieuxa, który pomimo osobistych problemów (choroba żony i jej wyjazd) decyduje się pomagać osobom chorującym na dżumę.
  • Motyw miasta – w „Dżumie” Oran przedstawiony jest jako miasto nieprzychylne człowiekowi, niefunkcjonującym w zgodzie z naturą.
  • Motyw śmierci – przedstawiany jest w różny sposób, szczególnie wstrząsająca jest śmierć dziecka.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo

Materiał oryginalny: „Dżuma” Alberta Camusa – streszczenie, bohaterowie i najważniejsze informacje o lekturze obowiązkowej na maturę - Strefa Edukacji

Wróć na gloswielkopolski.pl Głos Wielkopolski