Fizyk o duszy humanisty z tytułem honorowym profesora oświaty

Dr Stanisław Plebański, długoletni (od 1975 roku) nauczyciel fizyki w III Liceum Ogólnokształcącym im. M. Kopernika w Kaliszu traktuje swój zawód w sposób szczególny. Od początku pracy z uczniami przyświeca mu jedna idea - chce pokazać, że fizyka jest nauką niełatwą, ale piękną, a jej opanowanie w dużej mierze zależy od odpowiedniego zmotywo-wania uczniów i wyzwolenia w nich chęci do pracy nad samym sobą, do rozwijania możliwości, jakie skrywa ludzki mózg.

- Powszechnie uważa się, że matematyka jest królową nauk. Tymczasem dla mnie jest nią fizyka. Matematyka jest tylko narzędziem. Natomiast fizyka otwiera i interpretuje świat - mówi z przekonaniem Stanisław Plebański.

W ocenie najbliższych współpracowników w III LO zyskał sobie miano niespokojnego ducha. Uważany jest za nauczyciela wiecznie poszukującego, wprowadzającego w życie nowe idee i pomysły edukacyjne, nie stroniącego od eksperymentów z dziedziny nowej kultury edukacyjnej i potrafiącego nimi zainteresować i zaangażować w nie kolegów nauczycieli innych przedmiotów oraz młodzież.

Niemal przez cały czas nauczanie łączył z pełnieniem funkcji doradczych i eksper-ckich w systemie oświaty oraz z samorozwojem. Był m.in. doradcą metodycznym fizyki i astronomii, pracował jako nauczyciel akademicki w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Kaliszu, uczestniczył w pracach zespołu opracowującego podstawy programowe i wymagania edukacyjne przy MEN.

W 1987 roku obronił doktorat z dydaktyki fizyki. Od 2002 roku jest także wykładowcą na wydziale politechnicznym w kaliskiej Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego.

Jest wzorem nie tylko kreatywności, ale też pracowitości, osobą bardzo wymagającą wobec siebie samego, ale także wobec uczniów. Szczególną uwagę poświęcał od początku pracy z dziećmi i młodzieżą, uczniom wykazującym uzdolnienia do przedmiotów ścisłych, a do fizyki w szczególności. Swych podopiecznych z iskrą bożą do fizyki, starał się oszlifować niczym diament. Jego najzdolniejsi podopieczni z sukcesami startowali i startują w konkursach i olimpiadach fizycznych. Nie zapominał też o uczniach słabszych, wymagających pomocy.

- Gdyby spojrzeć w dzienniki z lat 70. i widniejące w nich stopnie, to wydaje się, że nie byłem zbyt pobłażliwy dla uczniów. Dzisiaj nie jestem w tej kwestii już tak rygorystyczny. Gdy widzę, że uczeń wykazuje ponadprzeciętne zdolności, a fizyka będzie mu potrzebna w przyszłości - to cisnę. W przeciwnym razie, gdy stwierdzam, że wybiera się na studia nie mające z fizyką nic wspólnego - odpuszczam - przyznaje Stanisław Plebański.

W latach 1997-2006 kierował zespołem nauczycieli III LO wprowadzających innowacyjny, autorski program nauczania w klasach matematyczno - fizycznych z rozszerzonym programem informatyki.

Doświadczony nauczyciel i metodyk przekonuje, że kluczem do efektywnego uczenia się fizyki, ale także innych przedmiotów jest systematyczność i wytrwałość idące w parze z motywacją wewnętrzną.

- Motywację zewnętrzną (czyli m. in system ocen - przyp. DK) mamy opracowaną. Istotne jest jedna to, co należy zrobić, aby uczeń mówił zamiast muszę chodzić do szkoły - chcę do niej chodzić. Motywacja wewnętrzna jest kluczem do sukcesu. Trzeba znaleźć i stosować w praktyce takie działania, które przekształcą się u ucznia w motywację wewnętrzną. Z tym jeszcze się nie uporaliśmy. Statystycznie około 30 proc. uczniów jest zmotywowanych - ocenia Stanisław Plebański.

Te idee stały się istotą realizowanego w III LO w roku szkolnym 2015/16 eksperymentu pedagogicznego „Sukces szkolnej edukacji przy nastawieniu uczniów na rozwój według założeń Carol Dweck”, prowadzonego pod naukową opieką dr Kornelii Rybickiej z UAM w Poznaniu.

Naukowy eksperyment i projekt badawczy połączył we wspólnych działaniach nauczycieli przedmiotów ścisłych, przyrodniczych i humanistów oraz uczniów ośmiu klas pierwszych.

Jego efekty nauczyciele i uczniowie III LO zaprezentowali podczas seminarium naukowego „Mój mózg, moim narzędziem pracy” w ramach „Dnia Uczącego się Mózgu” zorganizowanego w auli WP-A UAM w Kaliszu w styczniu tego roku.

Stanisław Plebański zapewnia, że nie ma lepszej, skuteczniejszej metody na osiągnięcie sukcesu, niż poznanie przez uczniów tajników uczącego się mózgu, jako własnego warsztatu pracy, co powoduje lepsze rozumienie samego siebie i innych.

Taką zależność wykazały długoletnie badania zespołu psychologów i neuropsychologów prowadzone pod kierunkiem prof. Carol Dweck na Uniwersytecie Stanforda. Zdaniem Stanisława Plebańskiego realizowany w szkole, eksperyment pokazał, że dzięki pracy nad sobą można zmienić swoje cechy - inteligencję i zdolności.

- Dorastamy w kulturze, w której uważa się, że genetyka determinuje wszystko. Jesteśmy przekonani, że skoro urodziliśmy się zdolni, to nie musimy już za wiele pracować nad sobą. A to przecież oczywista nieprawda ! - przekonuje.

Stanisław Plebański zapewnia, że wprawdzie jest fizykiem ale czuje się też humanistą, tak jak większość fizyków.

W praktyce oznacza to, że jest wielkim admiratorem wprowadzania do szkół nowych idei, w szczególności powiązań międzyprzedmiotowych. Te idee legły u podstaw książki, którą napisał wraz z dwoma innymi fizykami i dwoma doktorami filologii polskiej, zatytułowanej „Czytaj i myśl. Zderzenia literatury z fizyką”, wydanej w 2007 roku. Publikację uhonorowano Nagrodą Edukacja XXI na 23. Targach Książki Edukacyjnej w Warszawie w 2008.

- Dzięki niej dzisiaj mogę prowadzić z uczniami zajęcia tak, aby nawiązywać do fizyki poprzez literaturę - wyjaśnia Stanisław Plebański.

Lista samodzielnych i zbiorowych publikacji Stanisława Plebańskiego jest imponująca. Jest autorem m i współautorem książek, licznych artykułów oraz opracowań, przygotowywanych na konferencje naukowe. Utrzymuje stały kontakt ze środowiskiem naukowym.

Dyrektor III LO w Kaliszu Anna Narewska jest dumna, że szkoła ma nauczyciela o tak fascynującej osobowości, doświadczeniu, pomysłach i dorobku naukowym.

Dr Stanisław Plebański jest pierwszym w Kaliszu nauczycielem, któremu w tym roku minister Edukacji Narodowej wręczy tytuł honorowy profesora oświaty - najwyższy w awansie zawodowym nauczycieli.