Gdy mamy umowę o pracę i chorujemy... Kto i kiedy ma prawo do zasiłku podczas choroby?

Kiedy mamy prawo do zasiłku chorobowego?
Płacenie składki na ubezpieczenie zdrowotne daje nam jedynie prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej i korzystania z usług Narodowego Funduszu Zdrowia. Prawo do świadczeń z ZUS-u - na przykład do zasiłku chorobowego lub wypadkowego - mamy dopiero wtedy, gdy płacimy składki na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe.

Jeśli podlegamy ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, a tak jest, gdy jesteśmy pracownikami, prawo do zasiłku zyskujemy po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Do tego okresu zalicza się jednak także nasze poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego - o ile żadna z przerw nie przekracza 30 dni albo spowodowana była urlopem wychowawczym lub bezpłatnym.
Przeczytaj też: Zasiłek chorobowy dla przedsiębiorcy. Kto może go dostać?
Bez czekania
Bez żadnego czekania zasiłek chorobowy przysługuje między innymi: absolwentom szkół lub uczelni, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym albo przystąpili do tego ubezpieczenia w ciągu 90 dni od skończenia szkoły lub uzyskania dyplomu studiów ubezpieczonym, których niezdolność do pracy spowodowana została chorobą zawodową, wypadkiem w pracy albo w drodze do lub z pracy pracownikom, którzy mają co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego posłom i senatorom, jeżeli wrócą do pracy (i przystąpią do ubezpieczenia chorobowego) w ciągu 90 dni od końca kadencji.

Bez ubezpieczenia
Chorobowe przysługuje każdemu, kto stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego. Gdy przestaniemy być nim objęci, chorobowe dostaniemy tylko wówczas, jeśli niezdolność trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia. Albo w ciągu trzech miesięcy, ale tylko wtedy, gdy zapadliśmy na chorobę zakaźną lub taką, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż dwa tygodnie.

Jak długo na chorobowym?
Zasiłek chorobowy dostaniemy maksymalnie przez 182 dni, a chorzy na gruźlicę i kobiety w ciąży przez 270 dni.

Pracownikom, nakładcom i osobom odbywającym zastępczą służbę wojskową przez pierwsze 33 dni chorobowe wypłaca pracodawca w formie wynagrodzenia. Od 34 dnia choroby zasiłek chorobowy należy im się z ZUS-u.

Osobom, które ukończyły 50. rok życia zasiłek chorobowy z ZUS-u wypłacany jest od 15. dnia choroby.

Inaczej przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, czyli wówczas, gdy nasza niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w pracy lub chorobą zawodową. Zasiłek z ZUS-u należy się wtedy już od pierwszego dnia niezdolności.
Ile pieniędzy dostaniemy?
Zasiłek chorobowy wypłaca nam pracodawca lub ZUS. Ten drugi wariant dotyczy prowadzących działalność gospodarczą i współpracujących lub pracowników zatrudnionych w firmie, w której pracuje do 20 ubezpieczonych. ZUS kwotę zasiłku przelewa na konto pobierającego zasiłek lub pieniądze przekazuje pocztą.

Wysokość zasiłku chorobowego to: 80 procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłacanego w ciągu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających pobieranie zasiłku. Kwota ta pomniejszona jest o potrącone przez pracodawcę składki na ubezpieczenie społeczne (13,71 procent) i podatek do Urzędu Skarbowego - 18 procent. 70 procent tak samo wyliczonego wynagrodzenia - za okres pobytu w szpitalu. 100 procent tej kwoty - jeśli przyczyną niezdolności do pracy jest wypadek przy pracy, w drodze do lub z pracy albo choroba zawodowa lub niezdolność przypada w czasie ciąży, powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów lub z racji zabiegu ich pobrania.

Konieczne zwolnienie od lekarza
Żeby dostać chorobowe, lekarz musi nam wystawić zwolnienie. Obecnie lekarze mogą wystawiać zarówno papierowe jak i elektroniczne zwolnienia. Pacjent może otrzymać od lekarza zwolnienie wystawione według dotychczasowych zasad - na papierowym formularzu (ZUS ZLA) albo w formie elektronicznej (e-ZLA). Jeśli lekarz wystawi papierowe zwolnienie, musi poinformować pacjenta o konieczności doręczenia zwolnienia pracodawcy lub ZUS w ciągu siedmiu dni od jego otrzymania. Gdy termin ten zostanie przekroczony, zasiłek chorobowy czy opiekuńczy zostanie obniżony o 25 procent (za okres od ósmego dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zwolnienia).
Wydrukowanie elektronicznego zwolnienia przez lekarza jest konieczne, jeśli pracodawca pacjenta nie ma profilu na Platformie Usług Elektronicznych ZUS. W takiej sytuacji lekarz musi wręczyć pacjentowi wydruk zwolnienia, a pracownik musi dostarczyć je swojemu pracodawcy w ciągu siedmiu dni. Lekarz musi wydrukować zwolnienie także na życzenie pacjenta. Zmieni się to od 1 lipca 2018 r. - od tego dnia będą już wystawiane wyłącznie zwolnienia elektroniczne.

Jeśli pracodawca ma bezpłatny profil na PUE, otrzyma natychmiast wiadomość o wystawieniu pracownikowi e-ZLA, a także samo zwolnienie. Na PUE jest wydzielone specjalne miejsce, w którym są widoczne elektroniczne zwolnienia wysłane na profil płatnika. Istotne jest również to, że pracodawca może drogą elektroniczną wystąpić do ZUS z wnioskiem o kontrolę zwolnienia swojego pracownika.

Zasiłek wyrównawczy
Na zasiłek może też liczyć pracownik ze zmniejszoną sprawnością, gdy jego wynagrodzenie pomniejszyło się z powodu poddania się rehabilitacji zawodowej w celu przyuczenia do innej pracy. Zasiłek należy się przez okres rehabilitacji, nie dłużej jednak niż przez 24. miesiące. Nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.
Zasiłek stanowi różnicę między naszym przeciętnym wynagrodzeniem z 6 lub 12 miesięcy poprzedzających rehabilitację, a wynagrodzeniem osiąganym podczas pracy z obniżonym wynagrodzeniem. O potrzebie rehabilitacji zawodowej orzeka lekarz wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy albo lekarz orzecznik ZUS.
Przeczytaj też: ZUS. Komu przysługuje zasiłek macierzyński lub opiekuńczy?