Gmina Gniezno w kształcie podkowy otula miasto

Jedną z najstarszych wiadomości o miejscowościach gminy Gniezno jest informacja z lat 80. XIII wieku zawarta w przywileju Przemysła II. Znajdujemy w nim informację, że właścicielem Strzyżewa Kościelnego jest Mikołaj Ząb, który ufundował w tej wsi kaplicę.

Później wieś zmieniała właścicieli, by od XIV wieku znaleźć się wśród wsi należących do uposażenia gnieźnieńskich klarysek. Zakonnice reguły św. Klary energicznie przystąpiły do zarządu nowym majątkiem i jedną z pierwszych poważnych fundacji była ok. 1360 roku budowa nowej świątyni. Pierwszym znanym z imienia proboszczem parafii był Paweł, który występuje w dokumentach z 1408 roku. Wieś pod zarządem klarysek zapewne doskonale się rozwijała i około 1418 roku z inicjatywy proboszcza Stanisława i ksieni gnieźnieńskiego zgromadzenia Katarzyny z Zagajewa wybudowano młyn wodny.

W 1721 roku miejscowość wzbogaciła się o nowy drewniany kościół. W 1848 roku wybudowano w Strzyżewie Kościelnym zupełnie nową świątynię. Tym razem kościół pw. Zwiastowania NMP wzniesiony został z cegły jako budowla neogotycka.

Innym interesującym budynkiem jest pochodzący z początku XX wieku dom katolicki, pełniący dziś funkcję świetlicy wiejskiej. Obok Strzyżewa Kościelnego położone są Strzyżewo Smykowe i Strzyżewo Paczkowe. W tym ostatnim w trakcie prowadzonych badań archeologicznych ujawniono pozostałości dawnych dworów rycerskich z XIV-XV wieku.

Gmina Gniezno - powiat gnieźnieński: Walka o zachowanie polskości

Wschodnia część gminy Gniezno to między innymi miejscowości Jankowo Dolne, Kalina, Wierzbiczany, Lubochnia, Osiniec, Szczytniki Duchowne i Wola Skorzęcka. Teren ten, czyli fragment wysoczyzny gnieźnieńskiej, o interesującej rzeźbie, urozmaiconej doliną Wełny stanowi fragment Pojezierza Gnieźnieńskiego. Kiedy spojrzymy na mapę tej części gminy Gniezno, to dominuje tutaj Jezioro Wierzbiczańskie. Jest to największe jezioro znajdujące się na terenie gminy, jego powierzchnia wynosi około 180 ha. Akwen ten ze swoimi walorami krajobrazowymi i czystą wodą jest popularnym miejscem rekreacji przyjezdnych i okolicznych mieszkańców.

Jedna z wsi tego obszaru trwale wpisała się w historię regionu i Polski. Podczas prowadzonych w Jankowie Dolnym badań archeologicznych odkryte zostały pozostałości spalonego dworu rycerskiego rodu Porajów. W pomieszczeniu, interpretowanym dla tej budowli jako reprezentacyjne, archeolodzy odkryli gruzowisko gotyckiego pieca. Dzięki pieczołowitym badaniom pozyskano ponad 200 unikatowych gotyckich kafli piecowych, wśród których dominowały sceny religijne, heraldyczne, rodzajowe i alegoryczne. To rzadkie znalezisko pozwoliło na stworzenie niezwykle bogatej kolekcji średniowiecznych kafli piecowych.

Największą wsią północno-zachodniej części gminy Gniezno jest Zdziechowa, która w 1243 roku wymieniona została w przywileju Bolesława Pobożnego dla klasztoru gnieźnieńskich bożogrobców, natomiast lokacja wsi na prawie niemieckim nastąpiła w 1341 roku.

Historycznie Zdziechowa znana jest jednak z wydarzeń związanych z początkami Powstania Wielkopolskiego. 29 grudnia 1918 roku przybył do Zdziechowy oddział niemieckiego Grenzschutzu. Żołnierze ulokowali się we dworze majątku zdziechowskiego, który był własnością znanego w okolicy hakatysty Huberta Wendorffa. Rodzina Wendorffów nabyła Zdziechowę w 1857 roku i podczas kulturkampfu przedstawiciele tej familii włączyli się w akcję niemczenia Wielkopolski.

Dowództwo powstańcze zdawało sobie sprawę, że obecność silnego pruskiego oddziału, tuż przy granicy miasta, niosła niebezpieczeństwo utraty oswobodzonego wcześniej Gniezna. Po nieudanych próbach pertraktacji, w dniach 30-31 grudnia 1918 roku wojska powstańcze zdobyły stacjonującą w Mącznikach baterię lekkiej artylerii i doprowadziły do poddania się stacjonującego w Zdziechowie niemieckiego oddziału. Potyczka zakończyła się sukcesem, powstańcy zdobyli znaczne ilości broni i amunicji oraz inne wyposażenie, oddalając tym samym zagrożenie ponownego zajęcia przez Niemców Gniezna.

Wójt zaprasza

"Gmina Gniezno jest jednym z najbardziej urokliwych zakątków powiatu gnieźnieńskiego. Ułożona w kształt podkowy otula miasto Gniezno, swoim mieszkańcom zapewniając spokojne miejsce do życia, a turystom niezapomniane wrażenia z pobytu. Zróżnicowany, choć głównie równinny krajobraz, wzbogacony jest kilkoma polodowcowymi jeziorami, nad którymi możemy znaleźć wytchnienie w gorące letnie dni. Miłośnicy przyrody powinni zajrzeć nad Wełnę. Wypływa ona we wsi Osiniec i przepływa przez znajdujące się na terenie naszej gminy jeziora: Wierzbiczańskie, Jankowskie, Piotrowskie Ławiczno i Biskupiec. Jednym z dopływów Wełny jest urokliwa, płynąca w polodowcowej rynnie Struga Gnieźnieńska. Historia regionu, jak też walory przyrodnicze spowodowały, że na terenie naszej gminy znajdą Państwo, szczególnie w gospodarstwach agroturystycznych, odpowiednią bazę turystyczną. Przez kilka wsi gminy Gniezno przebiega jeden z najbardziej rozpoznawalnych i najczęściej przemierzanych szlaków turystycznych w Polsce, Szlak Piastowski. Gmina Gniezno jest też częścią wielkopolskiego odcinka szlaku Św. Jakuba, jednego z największych szlaków kulturowych w Europie. Wielkopolska Droga Świętego Jakuba jest częścią Drogi Gniezno-Poznań-Zgorzelec-Praga. Serdecznie zapraszam do gminy Gniezno."

Maria Suplicka,
wójt gminy Gniezno