Historia i Teraźniejszość. Podręcznik do nowego przedmiotu wzbudza kontrowersje. "Nie powinien być miejscem do wyrażania swoich poglądów"

„Historia i Teraźniejszość” z wydawnictwa „Biały Kruk” to nowy podręcznik autorstwa prof. Wojciecha Roszkowskiego do przedmiotu szkolnego o tej samej nazwie. Obecnie jest jedyną propozycją, która przechodzi przez proces dopuszczenia do użytku przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.

Autor – wybitny badacz, historyk i ekonomista, człowiek bardzo aktywny społecznie – postawił na narracyjność. W połączeniu z atrakcyjnym stylem pisania powinno przynieść to istotny efekt dydaktyczny, pobudza bowiem ciekawość czytelnika-ucznia. Samo przeczytanie tej książki spowoduje przyswojenie i zapamiętanie części zjawisk oraz tendencji występujących w najnowszej historii Polski, oraz świata. Tekst został wsparty prawie pół tysiącem świetnie dobranych ilustracji, w większości unikatowych, tworzących równoległą narrację i niosących także wielką porcję wiedzy – czytamy na stronie wydawnictwa.

Jak na razie jednak podręcznik wzbudza kontrowersje ze względu na sposób prezentowania treści czy liczbę stron. HiT w planie lekcji ma pojawiać się jedynie dwa razy w tygodniu, dlatego też niektórych zaskoczyła objętość książki - według wstępnych informacji, ma mieć ona łącznie 500 stron.

Widziałam kilkadziesiąt pierwszych stron opublikowanych przez wydawnictwo. Podręcznik ma mieć łącznie 500. Tak potężnej objętości nie da się przerobić z uczniami przy dwóch godzinach tygodniowo. Wizualnie też jest mało atrakcyjny – mówi Agnieszka Jankowiak-Maik, nauczycielka historii i WOS-u w III LO w Poznaniu.

Co więcej, osoby, które już zapoznały się z pierwszymi stronami, wskazują, że poza faktami znalazły się tam też określenia opiniujące. Kontrowersje wzbudza m.in. umieszczenie feminizmu i „ideologii gender” w rozdziale poświęconym ideologiom i nazizmowi czy nawiązanie do „polskojęzycznych mediów znajdujących się w rękach niemieckich właścicieli”.

Profesor Roszkowski jest uznanym historykiem i autorem podręczników, ale w tym przypadku jego książka stała się bardziej esejem, zawierającym osobiste poglądy i opinie, niż podręcznikiem dla młodzieży – zaznacza Jankowiak-Maik.

Wyjaśnia też, że jako nauczycielka uczy swoich uczniów tego, że gdy historyczka czy historyk mają przedstawić swój warsztat, to musi być on obiektywny.

Podręcznik nie jest miejscem do wyrażania swoich poglądów. W książce narzuca się konkretną wizję świata młodemu człowiekowi. Nie zdąży się on krytycznie zastanowić nad tym, jakie ma poglądy, co uważa na dany temat, tylko wchłonie to, co mówi ktoś inny - dodaje.

Sam autor w rozmowie ze Stanisławem Widomskim dla miesięcznika „Wpis” wyjaśnił, że obszerna treść książki wynika m.in. z tego, że zawiera prawie pół tysiąca dokumentalnych zdjęć prezentowanych w średnim lub większym formacie. Wskazywał również, że słowo pisane wzbogacono o kody QR, pozwalające przy pomocy smartfonu, odtworzyć dodatkowe treści i nagrania. Dzięki nim uczniowie posłuchają np. słów św. Jana Pawła II, Winstona Churchilla czy Johna Kennedy'ego.

W podręczniku szkolnym pewne rzeczy powinny być nazwane po imieniu, wyraźnie określone, nie wszystko należy poddawać dyskusji. Fakty są faktami; chodzi o to, żeby ich nie pomijać, bo akurat dla kogoś są niewygodne. Są też wartości odwieczne, są prawdy oczywiste – i tak je należy przekazywać. Natomiast można dyskutować np. o jakichś decyzjach politycznych, jeżeli naprawdę dużo się wie o okolicznościach i uwarunkowaniach takich decyzji. Błędem poprzedniej reformy szkolnej, która do dziś jeszcze pokutuje, było wprowadzanie młodzieży do dyskusji bez wystarczającej wiedzy – mówił prof. Roszkowski.

- Najwyższym celem było przywrócenie atrakcyjności historii jako takiej, a kolejnym podniesienie poziomu wiedzy i zrozumienia najnowszej historii. Do realizacji tych koncepcji potrzebna była właśnie nowa jakość podręcznika, bez której, naszym zdaniem, nie byłoby możliwe osiągnięcie wymienionych wyżej celów. Humboldtowskie podejście do ucznia, zwłaszcza w szkołach zachodnich, coraz częściej bywa odrzucane na rzecz nauki trzeciej generacji - dodawał.

- To znaczy, że nauczanie frontalne należy zastąpić formami interaktywnymi i nauką polisensoryczną, niekiedy nawet poprzez zabawę. W ostatnich latach badania pokazują, że te formy nauki – kiedyś łączone tylko z integracją sensoryczną – dają też znacznie lepsze efekty w nauce dzieci szkolnych. W tym kierunku pracowałem nad podręcznikiem dla HiT-u. Aktywuje on prawie wszystkie zmysły i wymaga dialogu między nauczycielem a uczniem. Jest na pewno napisany łatwiejszym językiem niż te kilka powyższych fachowych zdań - zaznaczał prof. Roszkowski.