Jak prawidłowo odrabiać lekcje przy biurku i komputerze? Wady postawy u dzieci a niewłaściwe siedzenie

Dzieci w szkole siedzą w ławkach, ale mają zapewniony ruch – w czasie wyjść na przerwy, przejścia do innej sali, podczas lekcji WF-u czy drogi ze szkoły do domu. Przy zdalnym nauczaniu sprawa wyglądała znacznie inaczej - wielogodzinne siedzenie przed komputerem, nawet po 10 godzin dziennie, nieodchodzenie od komputera nawet w trakcie przerw, a po zakończeniu lekcji siadanie przed telewizorem albo granie na laptopie. Taki tryb życia niesie katastrofalne skutki dla prawidłowej postawy. Ważne, aby przy siedzeniu zwracać uwagę na symetrię ciała.

- Wady postawy wynikają przede wszystkim z asymetrii. Kluczem jest zachowywanie symetrycznej postawy ciała

- zaznacza Jędrzej Gruszecki z Kliniki Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej (Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. W. Degi w Poznaniu), z którym rozmawialiśmy na temat nieprawidłowego siedzenia dzieci.

Zobacz też: Powrót do szkół. Wszyscy w trybie stacjonarnym

Często siadamy pochyleni do przodu, zawieszeni na kręgach.

- W ten sposób blokujemy kość o kość, trzony kręgów o trzony kręgów i więzadła się napinają. W uproszczeniu można powiedzieć, że te elementy trzymają się biernie, są zawieszone na sobie - człowiek wówczas się nie męczy. W konsekwencji takie długotrwałe działanie doprowadza do powstawania dużej liczby zwyrodnień kręgosłupa, a takie dolegliwości potęgują się z wiekiem

- wyjaśnia Jędrzej Gruszecki.

A prawidłowe siedzenie wymaga udziału mięśni.

- Człowiek, który nauczy się prawidłowo siedzieć, nie powinien się już tym męczyć. Nauka siedzenia - z biernego do aktywnego siedzenia - zajmuje pacjentom nawet do kilku tygodni, a do miesiąca można odczuwać ból mięśni, ale później uczucie dyskomfortu znika - zapewnia specjalista.

Prawidłowe siedzenie to siedzenie na trzech punktach podparcia: guzach kulszowych - dwóch elementach z tyłu - oraz kości łonowej.

- Bardzo często siedzimy tak, że guzy kulszowe są oparte, ale kość łonowa jest oderwana do góry do tyłopochylenia miednicy

- podkreśla Gruszecki i tłumaczy, że nogi powinny opierać się na całych stopach.

Dodatkowo wysokość siedziska musi być dobrana do takiej długości, jaką mam się długość podudzia razem ze stopą. Nogi nie mogą też bezwiednie zwisać. Czyli dobrze dobrane krzesło powoduje, że stopy są oparte o podłoże całą powierzchni, a kolana zgięte w kącie 90 st.

Istotnym elementem jest odpowiednio dobrana wysokość krzesła i stolika. W szkołach każdy uczeń powinien mieć przypisane swoje miejsce, jednak, jak obserwujemy, ze względów praktycznych - finansowych i organizacyjnych - jest to niemożliwe.

Co więcej, nie można zignorować, na jakiej wysokości znajduje się monitor, na co zwykle nie zwraca się uwagi, jak zaznacza Gruszecki. Bardzo często dzieci korzystają z laptopów, które powodują jeszcze większe przeciążenie dla ich postawy.

W pozycji siedzącej najbardziej zagrożony jest odcinek lędźwiowy i odcinek szyjny kręgosłupa. Jak opisuje specjalista z Kliniki Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej w Poznaniu, odcinek lędźwiowy jest najmocniej przeciążony, bo znajduje się na dole, a szyjny ze względu na ustawienie głowy. Dlatego monitor powinien być ustawiony na wysokości oczu, co będzie wymuszało prawidłową pozycję głowy. Wówczas siły oddziałujące na kręgosłup szyjny będą dużo mniejsze. Dodatkowo siedzenie przy laptopie powoduje jeszcze jedną nieprawidłowość - dziecko pochyla się do przodu i jeszcze bardziej przechyla głowę, co od razu generuje przeciążenia w odcinku szyjnym.

- Jeśli dziecko musi nosić okulary korekcyjne, to rodzic nie powinien tego zaniedbywać - podkreśla Jędrzej Gruszecki. Niekontrolowana wada wzroku spowoduje, że dziecko będzie przybliżać się do monitora, patrzeć z niewłaściwego kąta, co zaburza prawidłową postawę.

Podczas nauki w domu dobrym rozwiązaniem - zamiast krzesła - są piłki do aktywnego siedzenia, które nie maja oparcia. Wymuszają one siedzenie w nieco inny sposób przez aktywną pracę mięśni posturalnych, co jest mniej męczące dla kręgosłupa. Siedząc na niej, dziecko rusza się: prawo-lewo, przód-tył.

- Można odnieść wrażenie, że aktywne siedzenie na piłkach jest bardziej męczące dla naszych mięśni, co stanowi poniekąd prawdę. Człowiek przyzwyczaił się do nieużywania mięśni i nie inaczej jest przy siedzeniu. I dlatego większość wad postawy bierze się z niewydolności mięśni spowodowanej brakiem aktywności fizycznej - zauważa nasz rozmówca.

Co 30-40 min dziecko powinno robić przerwy od nieustannego siedzenia i trochę się rozruszać. Aktywność fizyczna odciąża wówczas kręgosłup. Według Gruszeckiego z Kliniki Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej w Poznaniu, najlepszym rozwiązaniem jest basen. Dlaczego? Stwarza dogodne warunki do walki z wadami postawy.

- Podczas pływania nasze ciało nie czuje oporów, a kręgosłup odpoczywa i stawy kolanowe, biodrowe są odciążone. A mimo wszystko pływając, uprawiamy aktywność fizyczną. Jest to bardzo dobra forma do tego, aby mobilizować i wzmacniać mięśnie i jednocześnie nie obciążać struktur kostno-stawowych

- wyjaśnia specjalista.

Aby wzmocnić kręgosłup, powinno się z niego korzystać min. trzy razy w tygodniu po 1,5 h - u mniejszych dzieci może to być krótszy czas. Jeśli nie pływalnia, to powinny mieć jakąkolwiek inną aktywność fizyczną - najlepiej wzmacniającą mięśnie przykręgosłupowe, mięśnie pleców, brzucha i sprawiającą, że dziecko będzie elastyczne (ćwiczenia rozciągające).

Gruszecki zaznacza też, że należy pamiętać, że u dzieci występują fazy szybkiego wzrostu i kości rosną szybciej niż mięśniom udaje się adoptować do tych warunków. Dlatego część wad postawy można również wiązać z tą zależnością.

Jędrzej Gruszecki wymienia następujące:

• brak aktywności fizycznej doprowadzająca do zwiotczenia mięśni,
• siedzący tryb życia,
• źle dobrane meble,
• wady wzroku,
• niedożywienie,
• nadwaga,
• zbyt duży wzrost, jak na swój wiek,
• brak ustawienia monitora na wysokości oczy,
• zbyt duża odległość od blatu stołu - powinniśmy siedzieć w oddaleniu do 5 cm, co wymusi bardziej wyprostowaną pozycję,
• zła wysokość siedziska - brak podparcia na całych stopach,
• rola rodziców oraz szkoły - edukacja co do nawyków ruchowych, organizacja zajęć fizycznych, żywienie.