Jak zabezpieczyć zwierzę przed śmiercią opiekuna? Pies i kot w testamencie

Formalnie zwierzę nie jest rzeczą, ale wg ustawy z 1997 roku o ochronie praw zwierząt, w stosunku do nich stosuje się przepisy dotyczące rzeczy, więc w zakresie prawa cywilnego zwierzę to jest rzecz. Można więc je kupić i sprzedać, a co za tym idzie — również dziedziczyć. Nie ma jednak formalnego sposobu, który zobowiązywałby ewentualnego spadkobiercę do odpowiedniej opieki nad nim.

- Można w testamencie zobowiązać spadkobiercę, by ten podjął określone działania w stosunku do zwierzęcia, czyli albo umieścić go w konkretnym miejscu lub przekazał wskazanej osobie - informuje adwokat Krzysztof Szczepański.

Jeśli w skład majątku wchodzi zwierzę, to spadkobierca staje się jego właścicielem. To, co z nim zrobi, to jego decyzja, bo jest jego pełnoprawnym dysponentem. Można w testamencie zawrzeć polecenie zobowiązujące do określonego działania, czyli np. zapewniania opieki, ale nie ma możliwości zastrzeżenia warunków, co za tym idzie - za niewykonanie go nie grożą żadne sankcje. Prawnicy zalecają więc konkretne zapisy, które gwarantują spełnienie warunków w określonym terminie.

Spadek pod warunkiem opieki nad zwierzęciem

Mogłoby się wydawać, że dobrym rozwiązaniem byłoby spisanie tzw. testamentu pod warunkiem. Chodziłoby o to, że spadkobierca otrzymuje np. mieszkanie, ale w zamian za to ma obowiązek zapewnić byt zwierzęciu zmarłego. Takie działanie nie jest jednak zgodne z prawem. Jeśli w testamencie zostanie umieszczony warunek, bez którego potencjalny spadkobierca nie otrzymałby spadku, to taki testament uważany jest za nieistniejący, bo testament, według polskiego prawa, musi być bezwarunkowy.

Jeśli więc spadkodawca bez zapisu o warunku nie przepisałby majątku na jakąś osobę, to testament jest nieważny. Można natomiast uczynić polecenie albo zapis mówiący o tym, że należy przekazać własność na kogoś innego.

Spadek dla psa lub kota to mit

W kulturze popularnej często przedstawione są sceny, w których właściciele przepisują swoje ogromne majątki na ulubione zwierzę. To jednak mit, polskie prawo nie zakłada takiej możliwości. W świetle obowiązujących przepisów zwierzę traktowane jest jak ruchomość, nie mogą zatem posiadać dóbr i dziedziczyć, bo same należą do tzw. masy spadkowej. Zapis majątku w testamencie na zwierzę zostanie zawsze uznany za nieważny.

Jak zabezpieczyć zwierzę po śmierci opiekuna?

Adwokat Krzysztof Szczepański radzi, by zorientować się wśród bliskich - rodziny i przyjaciół, czy jest ktoś, kto chciałby podjąć się opieki nad naszym pupilem i wtedy zapisać tę osobę w testamencie. Można też umówić się ze schroniskiem lub fundacją zajmującą się opieką nad zwierzętami, że oni zajmą się czworonogiem. Nie warto robić tego w tajemnicy, bo instytucja ma prawo do odrzucenia spadku.

Spotyka się też praktykę, w której spisujący testament zapewnia organizację, że przepisze na nią określoną sumę pieniędzy, nieruchomości albo ruchomości, a do tego swojego zwierzęcego przyjaciela. Nie jest to jednak zabieg formalny, bo majątek przyjmuje się albo odrzuca bez możliwości wglądu, co się w nim znajduje.

Według prawa spadkobiercy mają sześć miesięcy na decyzję w sprawie spadku. Do tego czasu wszyscy są zobowiązani do opieki nad zwierzęciem. Nie mogą oddać ich do schronisk, bo z ustawy o ochronie zwierząt jasno wynika, że te zwierzęta nie są bezdomne po śmierci dotychczasowego właściciela.