Jesień ma smak polskich jabłek

Ponoć odmian jabłek jest ponad 10 tysięcy. U nas, te pierwsze - papierówki - dojrzewają już na początku lata. Te ostatnie - zimowe - trafiają właśnie z sadów do przechowali.

Polecamy: Przepisy i porady kulinarne na GłosWielkopolski.pl

Każdy z nas ma swoje ulubione. Jedni sięgają po te najsłodsze, inni wręcz przeciwnie, wolą bardziej winne. Dla jednych jabłko musi być twarde, inni wybierają kruche. Najwięcej jest tych czerwonych i żółtych z malowniczym czerwonym rumieńcem. Ale są też zielonkawe, żółte, a nawet o mało efektownym żółto-szarym kolorze.

Najważniejsze, aby były dojrzałe, zdrowe i o pięknym aromacie, wtedy chętnie sięgamy po nie, aby zaspokoić głód między posiłkami lub przerobić je na coś smakowitego w naszej kuchni. A jesień, kiedy mamy ich szczególne bogactwo, zachęca do tego, aby jabłka znacznie częściej królowały na naszych stołach.

- Zawsze lubiłem jabłka. Choć mam posadzone także inne drzewa owocowe, to jabłonie stanowią podstawę. Nie ma nic lepszego, jak takie soczyste jabłko prosto z drzewa - przekonuje Jerzy Wolniak, działkowiec z Leszna. - Gdy obejmowałem działkę, to rosło na niej znacznie więcej starych jabłoni niż w tej chwili. Część z nich sama dokończyła żywota, inne wyciąłem, aby zyskać miejsce na inne uprawy. Jednak do dzisiaj zachowała się papierówka i malinówka. Nadal rodzą smaczne, dorodne owoce. Posadziłem też kilka nowych odmian jabłoni.

Różnic pomiędzy starymi odmianami, a tymi nowymi jest dość dużo. Przede wszystkim różnią się wielkością drzew. Stare jabłonie, które dożywają nawet 50-60 lat, to dość duże, rozłożyste drzewa. W lecie w ich cieniu można znaleźć schronienie i ochłodę. Zazwyczaj też rodzą co drugi rok.

Są też odporniejsze na choroby i mrozy, co miało szczególnie duże znaczenie w tym roku, kiedy w czasie kwitnienia przyszło znaczne ochłodzenie i wiele jabłoni zmarzło. Za to z tych nowych, niskopiennych odmian o wiele łatwiej zerwać owoce, drzewa - o ile kwiaty nie zmarzną, mają jabłka co roku, a na pierwsze plony nie trzeba czekać długo, gdyż zaczynają już rodzić w 3-4 roku.

Od późnej jesieni do chwili, gdy na straganach pojawią się pierwsze truskawki, jabłka są najpopularniejszym rodzimym owocem, po jaki sięgamy. Najczęściej jemy je surowe i jak przekonują dietetycy, to najlepszy sposób na to, aby nasz organizm skorzystał ze wszystkich dobrodziejstw tych owoców.

Najistotniejszymi walorami jabłek są dobroczynny wpływ na przewód pokarmowy i niewielka ilość kalorii. Pod warunkiem, że jemy jabłka ze skórką, a nie obrane, gdyż te najwartościowsze składniki znajdują się właśnie tuż pod skórką. Dojrzałe, zdrowe jabłka są chrupiące, mają słodko-kwaśny smak i dają uczucie orzeźwienia. Równie wartościowy jest świeży sok z całych jabłek.

Ci, którzy lubią surowe jabłka, chętnie sięgają po nowsze odmiany, takie jak: szampion, lobo, golden delicius, gala.

Jednak w naszej tradycji jest także sporo przepisów na przetwory i dania z jabłkami. Także nowoczesna kuchnia chętnie sięga do jabłek, czyniąc z nich podstawę wielu smakołyków. Jabłka dobrze czują się w towarzystwie orzechów, migdałów, rodzynek, miodu, wanilii, cynamonu czy czekolady. Ale równie dobrze smakują jako dodatek do mięs, sosów i sałatek.

Jabłka można piec, gotować, smażyć, suszyć, kroić, trzeć, siekać, dusić... Możliwości obróbki jest bardzo wiele.

- Jabłka smakują pod każdą postacią. U mnie w domu jemy je zarówno na surowo, jak i te przetworzone - opowiada Edyta Jankowiak z Gostynia. - Surowe są świetnym dodatkiem do śniadania w szkole czy w pracy. Jeśli chodzi o przetwory, to ja robię z jabłek z własnego ogrodu przecier. Najlepsze do tego są antonówki lub inne tego typu odmiany. Jabłka należy obrać, pokroić na kawałki. Na dno garnka wlać trochę wody, wrzuć pokrojone jabłka i zagotować. Jeśli ktoś ma ochotę, to może dosłodzić cukrem, ale ja tego nie robię.

W wielkopolskiej kuchni największe tradycje dań z jabłkami mają te podawane na słodko.
- Ryż z jabłkami, naleśniki, jabłecznik, jabłka pieczone, jabłka w cieście - to jest to, co najchętniej jedzą dzieci, ale też dorośli - mówi Edyta Jankowiak. - To są proste dania, warto jednak pamiętać, aby jedyną przyprawą nie był tylko cukier. Jeśli dodamy cynamonu, wanilii, to zyskamy bogatszy smak i aromat. Warto również wybrać odpowiednie jabłka. Na przykład dobry, ciekawy smak mają upieczone rubiny czy koksy pomarańczowe.

Równie wielu wielbicieli co szarlotka ma też kaczka z jabłkami lub smażone drobiowe wątróbki z jabłkami. Do tego typu dań najlepiej nadają się winne jabłka, np. szare renety. Coraz częściej jabłka stają się składnikiem sałatek. Najbardziej znana jest ta owocowa.

Wystarczą pokrojone w kostkę jabłka, winogrona oraz różnego rodzaju cytrusy świeże lub z puszki. Głębi smaku dodaje kieliszek rumu lub innego alkoholu. W sałatkach jabłka dobrze czują się także w towarzystwie serów pleśniowych, orzechów oraz gotowanego lub pieczonego drobiu.

Na koniec warto jeszcze przypomnieć, że przez wieki podstawowym sposobem przechowywania jabłek było ich suszenie. W taki sam sposób postępowano z gruszkami i śliwkami. Owoce te stanowiły podstawę suszu, z którego gotowano wigilijny kompot. Ten tradycyjny smak świątecznego deseru zachował się do dzisiaj w wielu wielkopolskich domach.