Czym jest szczepionka?
Szczepionka to biologiczny preparat odpornościowy, zawierający określony antygen lub antygeny, czyli fragmenty bakterii lub wirusów, które pobudzają odpowiedź immunologiczną i wytwarzanie przeciwciał. Układ odpornościowy potrafi odróżnić cząsteczki na powierzchni własnych komórek od antygenów czynników zagrażających organizmowi i wznieca reakcję obronną. Wprowadzenie antygenu ze szczepionki do organizmu uruchamia produkcję swoistych przeciwciał przeciw konkretnym patogenom. Szczepionka pobudza więc naturalną odporność, a dzięki pamięci immunologicznej zyskujemy odporność na zakażenie konkretnym drobnoustrojem chorobotwórczym. Przy kolejnym kontakcie układ immunologiczny błyskawicznie rozpozna zagrożenie i podejmie działanie.
Sprawdź też:
Ten mechanizm uczenia się organizmu obrony przed czynnikami chorobotwórczymi dostrzeżono już bardzo dawno, choć oczywiście nie rozumiano zasad jego działania.
Czytaj też: Do żłobków w Poznaniu będą przyjmowane tylko dzieci, które mają obowiązkowe szczepienia ochronne
Rodzaje szczepionek
Jak podaje portal Szczepienia.info, najczęściej szczepionki dzieli się ze względu na rodzaj antygenu szczepionkowego na:
- szczepionki żywe, zawierające żywe, ale atenuowane (pozbawione zjadliwości) drobnoustroje, które praktycznie nie mają właściwości chorobotwórczych, natomiast zachowują właściwości antygenowe (np. szczepionki przeciw gruźlicy, odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej, rotawirusom)
- szczepionki zabite - zawierają zabite drobnoustroje (np. przeciw wściekliźnie, poliomyelitis, cholerze, wzwA, krztuścowi)
- szczepionki rekombinowane - zawierają odpowiedzialne za uodpornienie antygeny drobnoustroju chorobotwórczego, otrzymane metodami inżynierii genetycznej (np. wzwB, HPV)
- toksoidy - zawierają produkty metabolizmu komórek bakteryjnych (np. przeciw tężcowi, błonicy)
- szczepionki skoniugowane - zawierają polisacharydowe otoczki danego drobnoustroju połączone z białkiem (np. przeciw Haemophilus influenzae typu B, pneumokomom, meningokokom)
Ze względu na rodzaj drobnoustroju wyróżniamy szczepionki bakteryjne, wirusowe i mieszane.
Uwzględniając zawartość, szczepionki dzieli się na:
- szczepionki monowalentne - zwierające jeden antygen
- szczepionki poliwalentne - zawierające kilka antygenów
- szczepionki skojarzone, zawierające kilka antygenów chroniących przeciwko różnym chorobom.
Sprawdź też:
Kalendarz szczepień
W Polsce obowiązuje ogłaszany na dany rok Program Szczepień Ochronnych, ustalony przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Systematycznie pojawiają się w nim zmiany. Lista bezpłatnych szczepień obowiązkowych uwzględnia potrzeby epidemiologiczne, ale w powiązaniu z możliwościami finansowymi kraju. Stąd nowe szczepienia obowiązkowe w kalendarzu szczepień pojawiają się rzadko, za to są obecne na liście szczepień zalecanych, za które musimy zapłacić.
Wiek | WZW typu B | BCG | DTP | Hib | pneumokoki | IPV | MMR |
w ciągu 24 godzin po urodzeniu | x | x | |||||
2. miesiąc życia (7. – 8. tydzień) | x | x | x | x | |||
3. – 4. miesiąc życia(po 6 – 8 tygodniach od poprzedniego szczepienia) | x | x | x | x | |||
5. – 6. miesiąc życia(po 6 – 8 tygodniach od poprzedniego szczepienia) | x | x | x | ||||
7. miesiąc życia | x | ||||||
13. – 14. miesiąc życia | x | x | |||||
16. – 18. miesiąc życia | x | x | x |
Wiek | DTaP | IPV | MMR | Td |
6. rok życia | x | x | ||
10. rok życia | x | |||
14. rok życia | x | |||
19. rok życia | x |
Wyjaśnienie skrótów nazw poszczególnych szczepień:
- WZW typu B – szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B;
- BCG – szczepienie przeciw gruźlicy;
- DTP – szczepienie przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi;
- Hib – szczepeinie przeciw inwazyjnym zakażeniom haemophilus influenzae typu b;
- IPV – ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis) – szczepienie szczepionką inaktywowaną IPV poliwalentną;
- MMR – szczepienie przeciw odrze, śwince, różyczce;
- DTaP – szczepienie przeciw błonicy, teżcowi i krztuścowi zawierające bezkomórkowy komponent krztuśca;
- Td – szczepienie przeciw błonicy, tężcowi – podskórnie lub domięśniowo.
Niektóre szczepienia obowiązkowo i bezpłatnie wykonuje są także u wybranych grup osób dorosłych i wybranych grup dzieci. jak podaje Państwowa Inspekcja Sanitarna są to na przykład szczepienie przeciw ospie wietrznej nie jest powszechne, jednak obowiązkowe dla dzieci do lat 12 z grup ryzyka ciężkiego przebiegu choroby i przebywających w zamkniętych zakładach opiekuńczo-wychowawczych (m.in. w domach dziecka) oraz żłobkach.
Sprawdź też:
Szczepimy od dziecka
Szczepienia obowiązkowe wprowadza się już od pierwszych dni życia dziecka. Najwcześniej – wkrótce po narodzinach - wykonuje się szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B i gruźlicy.
Od drugiego miesiąca życia podaje się kolejne dawki szczepionki przeciwko wzw B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, Haemophilus influenzae typu B, polio. W drugim roku dochodzi szczepionka przeciwko śwince, odrze i różyczce.
Kalendarz szczepień uwzględnia dawki przypominające poszczególnych szczepionek i obejmuje okres od urodzenia do ukończenia 19 lat.
Szczepienia zalecane
W kalendarzu szczepień ochronnych są również szczepienia zalecane, za które trzeba już, niestety, zapłacić. Obecnie zaleca się szczepienia przeciw pneumokokom, rotawirusom, meningokokom, ospie wietrznej dla dzieci nie objętych szczepieniami obowiązkowymi, czy też przeciw grypie, kleszczowemu zapaleniu mózgu, wzwA w wymienionych grupach narażonych na zakażenie. Niektóre szczepienia (np. przeciw durowi brzusznemu czy cholerze) wykonuje się u osób wyjeżdżających w rejony, gdzie dana, nie występująca u nas choroba, może zagrozić ich życiu i zdrowiu.
POLECAMY
Zobacz też:
Sprawdź też:
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?