Klocki hamulcowe. Jakie sobie wymienisz, tak zahamujesz

Klocki hamulcowe w zależności od rodzaju są wykonane ze spieków wełny stalowej, grafitu, szkła, węgla, miedzi, stali oraz włókien ceramicznych. Jeszcze niedawno ważnym składnikiem każdego klocka hamulcowego był azbest. Od tego z czego powstały są albo odporne na ścieranie albo na wysokie temperatury. Ich skład i technologia produkcji mają wpływ na cenę. Do typowego samochodu osobowego nie ma potrzeby montowania wprawdzie bardzo skutecznych, ale jednocześnie drogich tzw. klocków ceramicznych. Trzeba sobie darować także te najtańsze. Niskiej jakości klocki można poznać po szybkim ścieraniu się i pyleniu przez co obręcze kół wyglądają jak pokryte sadzą.

Niezależnie od rodzaju ich praca wygląda tak samo: zamontowane w zaciskach w czasie hamowania zbliżają się do tarczy lub bębna i trąc o nie powodują zmniejszanie prędkości koła na którym się znajdują. Z upływem czasu i rosnącej liczbie hamowań ścierają się aż do momentu kiedy je trzeba wymienić na nowe. Uważa się, że grubość klocka poniżej 2,0-1,5 mm dyskwalifikuje go w dalszym użyciu. Tempo zużywania się klocka zależy przede wszystkim od tego jak eksploatowany jest samochód. Najszybciej ścierają się naturalnie wtedy, gdy są często używane, z dużą intensywnością (naciskiem) przy dużych obciążeniach pojazdu. Dotyczy to również dużych modeli z mocnymi silnikami, jeżdżącymi z dużymi prędkościami. Szybciej do wymiany nadawać się będą klocki w hamulcach przednich kół. Uważa się, że 67% obciążenia w czasie hamowania przyjmuje przednia oś. Nie należy jednak lekceważyć znaczenia tylnych hamulców i tym samym pracujących na tylnych kołach klocków. Na dwie zmiany klocków z przodu przypada jednak z tyłu.

W lekkich samochodach klocki wytrzymują dłużej. Mniej więcej co drugiej wymianie klocków powinna towarzyszyć wymiana tarcz hamulcowych. Najbardziej wskazana jest płynna jazda, gdzie częściej auto zwalnia dzięki silnikowi.

- Są kierowcy, którzy na jednym komplecie klocków pokonają nawet 50 tysięcy kilometrów, a są tacy, że muszą je wymieniać w swoich autach co 10 tysięcy. - mówi Piotr Kowner właściciel warsztatu mechanicznego. - Oczywiście zależy to także od jakości klocka, jego producenta i odpowiedniego doboru do modelu auta. My staramy się wybierać klocki zalecane przez producenta samochodu i raczej zawsze tej samej marki co tarcz hamulcowych.

Tanie klocki dość szybko ulegają tzw. zeszkleniu. Po prostu ich niskiej jakości strona cierna pod wpływem wysokich temperatur zaczyna przypominać lustro z racji czego spada skuteczność hamowania, choć klocek może mieć wciąż odpowiednią grubość.

Teoretycznie wtedy, gdy zaczynają tracić, a nie dopiero gdy tracą swoją skuteczność. Większość kierowców o ich stanie dowiaduje się podczas cyklicznych przeglądów technicznych. Wtedy bowiem analizowany jest ich stan w warsztacie albo w czasie przeglądu gwarancyjnego. W czasie takiego rutynowego przeglądu mechanik zdejmując koło ocenia również stan tarcz i klocków. Nie ma natomiast co liczyć na to, że ich stan kwalifikujący je do wymiany wyjdzie podczas przeglądu rejestracyjnego. Wtedy bowiem diagnosta ocenia jedynie siłę hamowania, a nie grubość klocków. Stąd pozytywny wynik przeglądu rejestracyjnego nie oznacza wcale, że z hamulcami mamy spokój – wyjaśnia Jan Szulc, diagnosta z wieloletnim doświadczeniem. - Grubość klocka, jeśli nie mamy elektronicznych czujników najłatwiej ocenić zdejmując koło. Wtedy także możemy zobaczyć jak prezentuje się tarcza etc.
Zużyte klocki zasygnalizują swój stan poza tym, że słabo hamują, poprzez odgłosy pojawiające się w czasie hamowania. Wtedy jednak jest to już zwykle krytyczny moment na ich wymianę. Choć fachowcy ostrzegają, że piszczenie dochodzące od kół nie zawsze oznacza, że klocek jest zużyty. Może mieć nieodpowiednie wymiary bądź być źle zamontowany. W droższych samochodach są elektroniczne czujniki kontrolujące stan klocków. Zawsze należy wymieniać klocki jednocześnie po obu stronach osi. Poza tym przy okazji wymiany klocków konieczne jest np. wyczyszczenie zacisków, sprawdzenie stanu płynu hamulcowego oraz stanu tarcz.

Zdaniem Piotra Kownera regularne przeglądy i wymiana elementów eksploatacyjnych w tym właśnie klocków hamulcowych pozwala na uniknięcie przykrej niespodzianki w postaci np. stałego tarcia czy zablokowania się hamulców. Nie warto także oszczędzać na tych elementach. Z reguły warsztaty mają stałych dostawców części i potrafią najlepiej dobrać klocki do typu auta, gdyż nawet w ramach jednego modelu, ale z różnymi silnikami czy skrzyniami biegów trzeba dobierać różne klocki. To uwaga dla tych, którzy samodzielnie kupują klocki przez internet i jeśli nie na własną rękę to zlecają warsztatowi ich montaż.

Należy także pamiętać, że z klockami hamulcowymi jest też trochę jak z oponami. Nawet nieużywane niestety się starzeją. Dlatego eksploatując samochód nawet z rocznymi przebiegami nie przekraczającymi 2-3 tys. km trzeba pamiętać, że z wymianę klocków nie trzeba czekać aż do przebiegu np. 15 tys. km co może wystąpić nawet po 8 – 10 latach. Ich powierzchnia cierna pokrywa się nalotem rdzy i skuteczność z upływem czasu zaczyna spadać.

Nie wszyscy też wiedzą, że samochody z USA czy Japonii, gdzie obowiązują niższe niż w Europie prędkości, mają montowane słabsze hamulce niż w porównywalnych modelach przeznaczonych na nasz kontynent.

Na polskim rynku części samochodowych są dostępne klocki kilkunastu, w tym także polskich marek. Nie jest tak, że każda z nich oferuje swoje wyroby do wszystkich typów samochodów osobowych. Np. klocki są dedykowane raczej do aut z mocniejszymi silnikami i tym samym ich skuteczność musi być wyższa. Jest również kilka cenionych producentów mających w ofercie klocki do typowych aut spotykanych na polskich drogach. Warsztaty zajmujące się ich wymianą z reguły mają preferowane marki, które produkują także tarcze hamulcowe. Mając do czynienia z pojazdami swoich stałych klientów, znając ich sposób jazdy starają się je do tego dobierać kierując się zarówno jakością, jak i ceną. Nie ma bowiem sensu do typowego kompaktu z silnikiem 100-konnym dobierać kloców i tarcz ceramicznych. Raz że drogie, a dwa mogą się okazać nieskuteczne. Niekiedy tego typu błędy popełniają zwolennicy amatorskiego tuningu, który obejmuje również układy hamulcowe. To bardzo niebezpieczne działanie, gdyż np. sportowe układy hamulcowe najlepiej działają, gdy są odpowiednio nagrzane a odpowiednią temperaturę może im zapewnić tylko auto naprawdę sportowe z wydajnym układem hamulcowym.

Warto zwrócić uwagę, że podobnie jak w przypadku alufelg klocki renomowanych, wyspecjalizowanych w ich produkcji marek są bardzo dokładnie przetestowane pod kątem konkretnych modeli konkretnych marek. W ramach tego samego modelu może być dedykowanych kilka różnych klocków, gdyż to zależy od masy pojazdu, wersji silnikowej, wymiaru kół itp.

Oczywiście każdy z użytkowników samochodu, w którym żywot klocków dobiega końca chciałby je wymienić możliwie najtaniej. Te w najniższej cenie tj. 60 – 100 zł będą pochodziły od mało znanych firm azjatyckich i niestety ich żywotność oraz skuteczność odzwierciedla właśnie ta relatywnie niska cena. Na drugim krańcu są wyroby z grupy premium odpowiednio wysoko cenione, ale też gwarantujące długą żywotność. Z obserwacji warsztatów zajmujących się wymianami klocków wynika, że gros kierowców wybiera wyroby ze średniej półki. Nie markowe, ale też nie wyroby klockopodobne, gdyż za takie uchodzą te z najniższej półki. Cena zależy również od modelu, w którym są wymieniane oraz miejscu, gdzie się to odbywa. W niewielkim warsztacie godzina pracy mechanika, a tyle mniej więcej zajmuje wymiana kompletu klocków, kosztuje 80-100 zł, podczas gdy w autoryzowanej stacji marki premium trzy razy tyle.

W naszym porównaniu cen wybraliśmy tylko kilka modeli i to też bardziej z uwagi na ich charakter (Porsche 911 – sportowe vs. Volvo XC60 – rodzinne), niż drobiazgową analizę masy, silnika, skrzyni biegów. To ma dać jedynie ogólny pogląd na to co napisaliśmy powyżej.