Kościół, murek Zajączka, budynek poczty i fabryka sukna

- Rzeczywiście inspirowaliśmy się świętem ulicy Niecałej - mówi Mateusz Walczak z Fundacji ,,Inicjatywa dla Opatówka”, która jest organizatorem tego przedsięwzięcia. - Święto ulicy Kościelnej w Opatówku to wyjątkowe wydarzenie, dotyczące niezwykłego miejsca. Wokół tej ulicy skupia się życie społeczno - kulturalne miejscowości - swoje siedziby mają tam różne instytucje, takie jak: Muzeum Historii Przemysłu, Gminny Ośrodek Kultury, parafia rzymskokatolicka czy ośrodek zdrowia. W bliskim sąsiedztwie znajduje się wiele innych budynków jak choćby bank, czy biblioteka. Prawdopodobnie Kościelna to najstarsza ulica Opatówka - w dawnych wiekach oprócz kościoła przy tym szlaku znajdował się także zamek a później pałac.

To niezwykła ulica, niezwykłej miejscowości. Przypomnijmy. Początki Opatówka związane są z chrystianizacją Wielkopolski. Sprowadzane wówczas zakony otrzymywały kilka lub nawet kilkanaście wsi jako uposażenie. Prawdopodobnie Opatówek wymieniany jest wówczas jako Opatovia, Opatów, lub Opatowo. W 1246 był już własnością archidiecezji gnieźnieńskiej. Na przełomie XIII i XIV wieku Opatówek był kilkakrotnie niszczony. Najpierw podczas najazdów szlachty na dobra arcybiskupie, a następnie przez Litwinów (1304) i Krzyżaków (1331). W drugiej połowie XIV wieku - dzięki staraniom arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii-Skotnickiego - uzyskał potwierdzenie praw miejskich, nabytych prawdopodobnie w pierwszej połowie tegoż stulecia. Jednak mimo ich uzyskania, przez długi okres Opatówek należał do miast bardzo małych.

Np. w 1579 miasto opłacało podatek zaledwie ,,od dwu rzemieślników i ośmiu komorników”. A w 1775 roku liczyło 80 ,,dymów”. W 1869 roku Opatówek z liczbą 1623 mieszkańców utracił prawa miejskie i stał się osadą miejską. Jakkolwiek różne były dzieje tej miejscowości, to przez wieki właśnie dzisiejsza ulica Kościelna odgrywała znaczącą rolę.

- Prawdopodobnie dlatego, że był to szlak od zamku do miasta - mówi Jadwiga Miluśka - Stasiak z zamiłowania regionalistka, zakochana w Opatówku, autorka wielu publikacji o historii tej miejscowości - To przy tej ulicy stoi kościół, pobudowano fabrykę sukna, a także prawdopodobnie pierwszy w Polsce - po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku - budynek poczty. Stoją tam do dziś także budowle z czasów generała Zajączka - oficyna, murek i brama.

Mówiąc o budynkach nie można nie wspomnieć o ludziach związanych z tą ulicą. Jak wskazuje Jadwiga Miluśka - Stasiak, oprócz wymienionego już generała Józefa Zajączka będzie to także ksiądz Adam Marczewski, proboszcz w latach 1903 - 31, który przebudował kościół w Opatówku. Ale tu trzeba się cofnąć kilka wieków.

Kościół w Opatówku został wybudowany równocześnie z zamkiem przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Skotnickiego około r. 1370. Był murowany, zbudowany w formie krzyża. Przy wejściu wznosiła się niewysoka murowana wieża. Tytułem kościoła, jak obecnie, była św. Dorota, panna i męczenniczka.Pod koniec XIX w. kościół okazał się za mały dla potrzeb parafii, dlatego ówczesny proboszcz ks. Paweł Patocki począł gromadzić kapitały na rozbudowę. Rozbudowy dokonał jego następca - właśnie ks. Adam Marczewski, który objął parafię w 1903 roku. Stary kościół posłużył za prezbiterium do nowego. W 1912 roku dzięki wielkiej pracy proboszcza, ofiarności parafii stanęła wspaniała trzynawowa gotycka świątynia z dwiema wieżami w nasadzie, kaplicą i obszerną zakrystią. W tym samym roku kościół został pokonsekrowany przez ks. bpa Zdzitowieckiego. Wielki ołtarz i ambonę fundował właściciel fabryki p. Nitsche, witraże proboszcz, bractwa i mieszkańcy poszczególnych wsi. Na wspomnienie zasługuje taskże ksiądz Jerzy Bekier - inicjator budowy domu katolickiego przy 3-go Maja w Kaliszu. Taki sam dom miał powstać także w Opatówku, ale wojna pokrzyżowała te plany. Wreszcie nie można zapomnieć o Gillerach. Jan Kanty Giller, burmistrz Opatówka, mieszkał przez pewien czas wraz z rodziną przy Kościelnej.

O tym i wielu innych ciekawostkach dotyczących ulicy Kościelnej będzie można usłyszeć podczas święta ulicy.

Od fabryki do muzeum

Klasycystyczny, czterokondygnacyjny, podpiwniczony gmach zbudowany został z inicjatywy gen. Józefa Zajączka w latach 1824 - 26. Założycielem fabryki był przemysłowiec saksoński Adolf Gottlieb Fiedler. W kolejnych latach fabryka przeszła w ręce Ferdynana Nitsche, wreszcie w roku 1911, za jego syna, upadła. Po I wojnie światowej fabrykę nabyło amerykańskie towarzystwo Union Liberty, niedługo jednak zakład upadł powtórnie. Główny kompleks fabryki nabyli pp. hr. Ostrowski i hr. Grocholski, mieszkanie dyrektora i skład wełny-sejmik kaliski, drugi skład - duży, dwupiętrowy budynek - gmina. W grudniu 1969 r. spłonęły górne kondygnacje budynku głównego od strony ul. Kościelnej. Przez ponad 10 lat gmach stał opuszczony. W 1981 r. podjęto decyzję zaadaptowaniu dawnej fabryki sukna na Muzeum Historii Przemysłu. Uroczyste otwarcie pierwszej wystawy “Przemył w Kaliskiem w okresie industrializacji ziem polskich” nastąpiło 11 grudnia 1991 roku.

PS W tekście wykorzystano opracowania i publikacje biblioteki w Opatówku.

[b]Święto Ulicy Kościelnej[/b]
Gminna Biblioteka Publiczna :
11:00 - rozpoczęcie; „Historia ulicy Kościelnej” - prelekcja J. Miluśkiej-Stasiak
11:15 - otwarcie wystawy „Ulica Kościelna w obiektywie”
11:30 - zajęcia dla dzieci w bibliotece - konkurs plastyczny
Polana obok Domku Gotyckiego:
12:00-14:00 - Badania i porady dietetyczne i lekarskie
12:30 - Gry i zabawy sportowe dla dzieci i dorosłych
Muzeum Historii Przemysłu:
19:00 - II Koncert Młodych Talentów

Dodatkowo: w trakcie części plenerowej swoje stoiska wystawią organizacje społeczne. Wstęp na wszystkie imprezy jest wolny.

ZiemiaKaliska.com.pl Dołącz do naszej społeczności na Facebooku!