Ksiądz się już nie rozgada

Jakie tematy poruszają uczestnicy Synodu Biskupów w Rzymie, dowiadujemy się między innymi z blogu arcybiskupa Stanisława Gądeckiego, który codziennie dzieli się z wiernymi najważniejszymi refleksjami. Jak się okazuje, powrócił temat krótkich i treściwych kazań, choć na przykład wiernym w Brazylii czy Argentynie wcale nie przeszkadza prawie godzinna homilia.

- Powtarza się też postulat konieczności przygotowania wskazówek homiletycznych dla kapłanów - pisze w blogu metropolita poznański. - Wobec prawie powszechnego wołania o skrócenie czasu homilii do 15 minut, warto zwrócić uwagę na to, że w krajach Ameryki Łacińskiej wierni czynią wyrzut kapłanom, że nie przygotowują się dostatecznie do głoszenia Słowa Bożego, które trwa zbyt krótko, podczas gdy protestanci przepowiadają po 45 minut. Poza tym słuchacze orientują się doskonale w tym, czy głoszący homilię przetrawił sam Słowo Boże, czy stał się świadkiem, czy też nie.

Pomysł odgórnego skrócenia homilii nie jest nowy. W 2007 roku decyzję o tym, że niedzielne kazania nie powinny trwać dłużej niż 15 minut, podjął Synod Archidiecezji Opolskiej. Kapłani w tym rejonie Polski już muszą patrzeć na zegarki. Temat poruszył również kończący prace 69. Synod Archidiecezji Poznańskiej.
- Ważne jest dostosowanie długości wypowiedzi do okoliczności i aktualnej sytuacji słuchaczy. Należy zwrócić uwagę na czas trwania homilii w porównaniu z czasem trwania innych części mszy świętej - napisały dwa lata temu komisje synodalne.

Decydując o długości kazania, kapłani powinni uwzględnić nawet takie warunki, jak temperatura w kościele. Uczes-tnicy poznańskiego synodu zwrócili też uwagę, że warto włączyć parafian w przygotowywanie homilii. Najprostszy sposób to konsultacja z radą duszpasterską. Jednym ze sposobów może być także skrzynka pytań, umieszczona przy wejściu do kościoła lub organizowane w parafii ankiety dotyczące kazań. Dziś z takich sposobów korzysta niewielu kapłanów. Jak będzie w przyszłości, przekonamy się za kilka miesięcy, bo oficjalne dokumenty synodu mają być ogłoszone w ostatnią niedzielę listopada tego roku.
Ile zatem powinno trwać niedzielne kazanie? Zdanie homiletyków jest jednoznaczne. 40 minut wykładu nikomu nie służy.

- Z czasem naprawdę nie można przesadzać. Skupienie człowieka jest ograniczone. Niedzielna homilia trwająca między 10 a 15 minut to idealne granice czasowe - podkreśla ksiądz Wiesław Przyczyna, specjalista do spraw komunikacji społecznej i przewodniczący Sekcji Homiletów Polskich. Profesor nie kryje, że stan polskiego kaznodziejstwa jest słaby. - I dotyczy to zarówno treści, jak i formy - podkreśla.

Na rynku wydawniczym pojawiły się na przykład nagrania z kaznodziejami występującymi w plenerze. Coraz częściej zdarza się, że kapłan rezygnuje z homilii i włącza wiernym nagranie, co jest wypaczeniem wszelkich zasad współczesnego kaznodziejstwa. Nic zatem dziwnego, że czas trwania homilii, który można odgórnie ograniczyć, to jedno, a ich jakość to drugie. Z blogu arcybiskupa poznańskiego wynika, że biskupi widzą potrzebę przygotowania wskazówek homiletycznych dla kapłanów. Tymczasem w Polsce księża, jeśli tylko chcą, już mogą korzystać z różnych form pomocy, żeby wierni na ich kazaniach nie ziewali z nudów.
W Poznaniu od ponad 100 lat wychodzi "Biblioteka kaznodziejska". To jedyny miesięcznik homiletyczny w Polsce, który realizuje program Konferencji Episkopatu Polski i organizuje specjalistyczne seminaria.

- Kapłan jest jak lekarz czy nauczyciel i musi się dokształcać. Zależy nam na tym, żeby poziom polskiego kaznodziejstwa był jak najwyższy - to dewiza, którą kieruje się ksiądz Maciej Karol Kubiak, redaktor naczelny poznańskiego periodyku. To on dwa lata temu zorganizował w Poznaniu konferencję, która doczekała się nawet swojej książkowej wersji.
Z kolei duchowni w Krakowie wpadli na pomysł rekolekcji pod hasłem: jakim językiem mówić do gimnazjalistów? Ruszyło także internetowe seminarium homiletyczne. Księża z Polski i Irlandii sięgają po praktyczne porady i wskazówki dotyczące sposobu wykorzystania najnowszych środków multimedialnych i technik komunikacyjnych. Korzystają na przykład z wideokonferen-cji, czatu lub forum.

- Dobre kazanie powinno być jak świeżo wypieczony chleb, a kaznodzieja winien je przygotowywać z uwzględnieniem potrzeb i możliwości odbiorcy - uważa ksiądz Edward Staniek, pomysłodawca kursu homiletycznego on-line.