Ludzie "Solidarności" odznaczeni Krzyżami

Uroczystość wręczenia odznaczeń z udziałem prezesa IPN, Łukaszem Kamińskim, dyrektorem IPN w Poznaniu, Rafałem Reczką oraz wicewojewodą Przemysławem Pacią odbyła się w urzędzie wojewódzkim. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski i Krzyże Kawalerskie Orderu Odrodzenia Polski to oznaczenia przyznawane za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce. Natomiast Krzyż Wolności i Solidarności przyznawany jest przez prezydenta RP za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w PRL.

Zobacz też: Najważniejsi ludzie Solidarności [ZDJĘCIA ARCHIWALNE]

Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski został odznaczony Marek Gaul.

W latach 1975–1991 Marek Gaul był pracownikiem naukowym Uniwersytetu im. A. Mickiewicza (UAM) w Poznaniu, od grudnia 1980 r. przewodniczącym koła „Solidarności” w Instytucie Psychologii UAM. Po wprowadzeniu stanu wojennego działał w podziemiu m.in. brał udział w ukrywaniu dokumentów uczelnianej „Solidarności” i materiałów poligraficznych. Współorganizator druku i kolportażu podziemnego pisma „Solidarni”. Od sierpnia 1982 r. współpracownik Tymczasowego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” (pseudonim „Grzegorz”), odpowiadał za kontakty z innymi regionami, koordynator kolportażu pism podziemnych. W wyniku ww. działalności został zatrzymany 29.12.1982 r. i aresztowany, objęty śledztwem przeciwko Januszowi Pałubickiemu oraz członkom i współpracownikom TZR, w Areszcie Śledczym przebywał do 25.07.1983 r. Postanowieniem z 8.08.1983 r. Sąd Wojsk Lotniczych w Poznaniu umorzył postępowanie na mocy amnestii. Współzałożyciel Inicjatywy Wydawniczej „Aspekt” i podziemnego pisma „Przyjaciel Nauk”. Od 1986 r. członek Wielkopolskiej Rady „Solidarności”.

Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczono Mariana Dźwiniela, Dariusza Lipińskiego, Mariana Małeckiego i Włodzimierę Pajewską.

Marian Dźwiniel w marcu 1968 r. był uczestnikiem demonstracji studenckich pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Poznaniu; od marca 1981 r. członek KZ „Solidarność” Dziennikarzy, w okresie od kwietnia do grudnia 1981 r. redaktor pism MKZ i ZR Wielkopolska - „Solidarność Wielkopolska” i „Wiadomości dnia”. Internowany 13.12.1981 r. przebywał w Ośrodku Odosobnienia w Gębarzewie do 9.07.1982 r. Po zwolnieniu z internowania pozostawał bez zatrudnienia do wiosny 1983 r., później zatrudniony jako nieetatowy nauczyciel w Niższym Seminarium Duchownym Zmartwychwstańców w Poznaniu (1983–1985) oraz nieetatowy współpracownik dominikańskiego wydawnictwa „W drodze” (1985–1987). W latach 1985–1989 pisał do podziemnych pism „Solidarność Walcząca” (ps. Jan Grad), „Czas Kultury” i „Solidarność – Poznań”. W 1985 r. zatrzymany i przesłuchiwany. W latach 1987–1990 redaktor w Instytucie Zachodnim. W 1989 r. podczas kampanii wyborczej przeprowadził wywiady ze wszystkimi kandydatami KO „Solidarność” do Sejmu i Senatu. W okresie 1989/1990 autor memoriału środowisk twórczych żądającego zniesienia cenzury.

Dariusz Lipiński - od 1980 r. pracownik naukowy w Instytucie Fizyki UAM, od września 1980 r. członek NSZZ „Solidarność”, w 1981 r. redaktor „Serwisu Informacyjnego Komisji Zakładowej NSZZ «Solidarność» UAM”. Po 13.12.1981 r. działacz podziemnej „Solidarności”, m.in. od 1984 r. współredagował i kolportował podziemne pismo „Solidarność Poznań”. 18.04.1985 r. zatrzymany przez SB, 20.04.–4.10.1985 tymczasowo aresztowany, 14.02.1986 r. Sąd Rejonowy w Poznaniu umorzył warunkowo śledztwo i wyznaczył okres próbny na 2 lata. W lutym 1987 r. zwolniony z pracy, 23.09.1987 r. przywrócony wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W 1989 r. redaktor wznowionego „Serwisu Informacyjnego Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" UAM”; 1989–1991 członek Komisji Zakładowej „Solidarności” UAM, w okresie marzec–listopad 1991 r. jej przewodniczący.

Marian Małecki w latach 1978–1994 był pracownik Inwestprojektu w Pile. Od września 1980 r. zaangażowany w tworzenie zakładowych i regionalnych struktur „Solidarności”, członek Zarządu MKZ „Solidarności” w Pile; od 1981 r. członek KIK przy kościele Świętej Rodziny w Pile. Internowany 13.12.1981 r. jako jeden z organizatorów strajków protestacyjnych. Do 26.06.1982 r. przebywał w Ośrodkach Odosobnienia we Wronkach i w Gębarzewie skąd został zwolniony ze względu na zły stan zdrowia, od grudnia 1982 r. Członek Diecezjalnego Komitetu Pomocy Region Piła. W 1989 r. zaangażowany w działalność KO przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarności” od 29.11.1989 r. wiceprzewodniczący Regionalnego KO Krajny, Ziemi Nadnoteckiej i Pałuk. W 1989 r. przewodniczący z ramienia „Solidarności” Komisji Kwalifikacyjnej dla byłych funkcjonariuszy MO i SB w woj. pilskim.

Włodzimiera Pajewska od września 1980 r. w „Solidarności” w Kole na Wydziale Biologii i nauki o Ziemi UAM. Po 13 grudnia 1981 r. działaczka podziemia. W jej mieszkaniu działała drukarnia niezależnego pisma TZR „Solidarni”. Aresztowana 26 lutego 1983, zwolniona w lipcu na mocy amnestii. Od września 1988 r. do czerwca 1989 r. prowadziła sekretariat działającego w jej mieszkaniu Ośrodka Konsultacyjno-Informacyjnego TZR Wielkopolska.

Na liście odznaczonych Krzyżem Wolności i Solidarności znaleźli się: Violetta Andrzejewska, Ryszard Bluma, Eugeniusz Brocki, Tomasz Galant, Ryszard Harbuziński, Zygmunt Janicki, Tadeusz Latko, Arkadiusz Małyszka, Arkadiusz Olszowy, Stanisław Oskierko, Ryszard Rychlik, Anna Rydlińska, Andrzej Srech, Sylwester Straga, Zdzisław Szymczykowski, Marek Wasilewski, Kazimierz Włodarek i Julitta Włodarczyk.

Violetta Andrzejewska (z domu Żak) tymczasowo aresztowana, podejrzana o udział w nielegalnej organizacji młodzieżowej (1983-1984) i rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji (sporządzała i rozpowszechniała bezdebitowe druki „Pokolenie Walczące”). Postępowanie umorzono na podstawie przepisów o amnestii 21.07.1984 r.

Ryszard Bluma w 1980 r. zatrudniony był na stanowisku technika – mechanika w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Pile; czołowy działacz związkowy w swoim zakładzie pracy, członek Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”, która należała do największych ogniw związkowych w regionie. W latach 1980–1981 uczestniczył w protestach branżowych, akcjach strajkowych regionalnych i ogólnopolskich m.in. w marcu 1981 r. w ZNTK jego załoga wraz z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym Regionu Pilskiego prowadziła strajk w związku z wydarzeniami w Bydgoszczy. 31.08.1982 r. został internowany w Wierzchowie Pomorskim za „działania zmierzające do wywołania niepokoju społecznego”. Po uwolnieniu wspierał działalność podziemnej „Solidarności”. Zwolniony 15.11.1982 r.
Eugeniusz Brocki, członek NSZZ „Solidarność” w Fabryce W 5 Zakładów Przemysłu Metalowego – H. Cegielski-Poznań (HCP). Po wprowadzeniu stanu wojennego prowadził działalność podziemną, został zatrzymany 11.02.1982 r. na terenie HCP podczas kolportowania ulotek wzywających do przerwania pracy i do protestu przeciwko stanowi wojennemu. W wyniku tego został osadzony w areszcie. Prokurator Wojsk Lotniczych w Poznaniu na podstawie dekretu o stanie wojennym postawił mu zarzut rozpowszechniania fałszywych wiadomości mogących wywołać niepokój publiczny lub rozruchy. Ostatecznie został uniewinniony przez Sąd Wojsk Lotniczych i 25.03.1982 r. opuścił areszt.

Tomasz Galant, słuchacz pomaturalnego studium przy ul. Różanej w Poznaniu. Po wprowadzeniu stanu wojennego współzałożyciel tajnej organizacji o nazwie „Ruch na Rzecz Samorządnej Rzeczypospolitej Polaków”. W 1982 r. wraz z innymi członkami Ruchu brał udział w akcjach ulotkowych na terenie Poznania, m.in. ulotek nawołujących do strajków i protestów przeciwko stanowi wojennemu, kolportował też podziemne czasopisma takie jak „Veto” i „Obserwator Wielkopolski”. W kwietniu 1982 r. został zatrzymany przez SB, w trakcie przeszukania jego mieszkania odnaleziono materiały poligraficzne i wydawnictwa podziemne. W Areszcie Śledczym spędził niemal 4 miesiące (od 28.04.1982 r. do 25.08.1982 r.). Za zorganizowanie tajnego związku i kolportaż podziemnych wydawnictw w stanie wojennym Sąd Wojsk Lotniczych w Poznaniu skazał go w sierpniu 1982 r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata.

Ryszard Harbuziński w 1980 r. jako inżynier elektryk był zatrudniony w Zakładzie Inżynierii Komunalnej w Chodzieży. Od września 1980 r. zaangażował się w tworzenie struktur NSZZ „Solidarność” i został wybrany zastępcą przewodniczącego KZ NSZZ „Solidarność”. Aktywnie włączał się w protesty związkowe o zasięgu regionalnym i ogólnopolskim. w 1981 r. delegat na I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „S” Region Województwo Pilskie. W okresie 13.12.1981–18.02.1982 r. internowany we Wronkach i Gębarzewie pod zarzutem: „lżył ustrój i nawoływał do nieposłuszeństwa wobec organów PRL”. Po opuszczeniu ośrodka odosobnienia w 1982 r. wyemigrował do Francji

Zygmunt Janicki w sierpniu 1980 r. został wybrany przewodniczącym komitetu strajkowego w zajezdni Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego (WPK) przy ulicy Gajowej. W czasie strajku zajmował się m.in. zabezpieczeniem zakładu przed ewentualnymi zniszczeniami i organizował straż porządkową. Aktywny członek NSZZ „Solidarność” przy WPK w Poznaniu. Zygmunt Janicki został internowany 13.12.1981 r. i osadzony w Ośrodku Odosobnienia w Gębarzewie, skąd zwolniono go 10.03.1982 r.

Tadeusz Latko, przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców „Społem”, w czerwcu 1981 r. delegat na I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” w Zielonej Górze, członek prezydium Zarządu Regionalnego „Solidarności” w Zielonej Górze. Jako członek prezydium pełnił funkcję Pełnomocnika ds. Handlu i Zaopatrzenia i odpowiadał za zaopatrzenie ZR w żywność, uczestniczył też w Zespole Antykryzysowym. Za działalność związkową był internowany od 13.12.1981 r. do 16.03.1982 r. w Ośrodku Odosobnienia w Głogowie. W 1989 r. członek Tymczasowego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Zielonej Górze.

Arkadiusz Małyszka od 1980 r. w NSZZ „Solidarność”. Nauczyciel historii w Szkołach Podstawowych nr 45, 20 i 19 w Poznaniu. W latach 1985–1986 współpracownik działającego w podziemiu Wielkopolskiego Oddziału Liberalno-Demokratycznej Partii „Niepodległość”. W swoim mieszkaniu w Swarzędzu przechowywał papier powielaczowy i wydawnictwa podziemne. Za swą działalność więziony w okresie od 14.05.1986 r. do 14.08.1986 r. Areszt tymczasowy opuścił na mocy ustawy amnestii. Dodatkową represją było przeniesienie Arkadiusza Jana Małyszki do Szkoły Podstawowej w Nekli. W 1988 r. współzałożyciel Komisji Organizacyjnej NSZZ „Solidarność” Pracowników Oświaty i Wychowania Regionu Wielkopolska. 1988–1989 redaktor podziemnego pisma „Nauczyciel”.

Arkadiusz Olszowy, dziennikarz Rozgłośni Polskiego Radia w Zielonej Górze i aktywny działacz NSZZ „Solidarność”, uczestnik strajków i manifestacji organizowanych na terenie województwa zielonogórskiego i w Warszawie. W czerwcu 1981 r. delegat na I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” w Zielonej Górze. W 1981 r. redaktor pism niezależnych „Solidarność Środkowego Nadodrza” i „Wolny Rolnik”. Za działalność związkową został zwolniony z pracy po wprowadzeniu stanu wojennego. Po 13.12.1981 r. działał w podziemnej „Solidarności”, organizator Tajnej Tymczasowej Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „S” Regionu Zielonogórskiego i wydawca podziemnego pisma „Solidarność Środkowego Nadodrza”. 31.08.1982 r. aresztowany przez SB, przetrzymywany w Areszcie Śledczym w Zielonej Górze do 18.11.1982 r., 11.05.1983 r. skazany przez Sąd Rejonowy w Zielonej Górze na 10 miesięcy więzienia w zawieszeniu na 2 lata. W 1983 r. wyemigrował do RFN. Do 1987 r. był redaktorem Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa.

Stanisław Oskierko, w latach 1969–1992 pracownik Przedsiębiorstwa Naprawy Taboru Leśnego w Trzciance. We wrześniu 1980 r. był przewodniczącym Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w tym przedsiębiorstwie Od listopada 1980 r. członek Zarządu MKZ w Pile, w 1981 r. delegat na I i II Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Region Województwo Pilskie, członek ZR „NSZZ” Solidarność”. Ze względu na swoją działalność internowany 13.12.1981 r. Przebywał w Ośrodkach Odosobnienia we Wronkach i w Gębarzewie do 4.03.1982 r.

Ryszard Rychlik zaangażował się w działalność NSZZ „Solidarność” w Zakładzie Przemysłu Jedwabniczego „Miranda” w Turku, gdzie pracował jako zastępca kierownika w dziale Elektronicznego Przetwarzania Danych. Był autorem odezw i oświadczeń krytykujących sytuację społeczno-polityczną w PRL. 14.12.1981 r. został zatrzymany przez SB podczas przygotowywania akcji protestacyjnej w związku z rocznicą Grudnia ’70 i internowany w Zakładzie Karnym we Włocławku, skąd zwolniono go 20.01.1982 r.

Anna Rydlińska należała do NSZZ „Solidarność” przy Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym (WPK) w Poznaniu. W czasie stanu wojennego działała w podziemnych strukturach „Solidarności” – organizowała pomoc finansową dla rodzin internowanych i kolportowała bezdebitowe wydawnictwa m.in. „Obserwator Wielkopolski”. Za działalność opozycyjną została osadzona w areszcie i oskarżona o kontynuowanie działalności związkowej w czasie stanu wojennego. W czerwcu 1982 r. Sąd Wojewódzki w Poznaniu skazał ją na karę 1 roku pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata, wymierzył karę grzywny i obciążył ją kosztami postępowania sądowego. W więzieniu przebywała od 22.04.1982 r. do 8.06.1982 r.
Andrzej Srech w 1980 r. został przewodniczącym koła „Solidarności” w Wielkopolskich Zakładach Automatyki Kompleksowej w Poznaniu, a jesienią 1982 r. przyłączył się do grupy opozycjonistów działających w podziemnych strukturach „Solidarności”. Udostępnił swoje mieszkanie jako skrzynkę kontaktową i punkt kolportażowy bezdebitowego „Obserwatora Wielkopolski”, a także zajmował się jego rozpowszechnianiem na terenie Poznania oraz innych miast. Został zatrzymany 23.05.1983 r. i aresztowany, zwolniony 25.07.1983 r. na skutek amnestii.

Sylwester Straga w 1980 r. był zatrudniony w Chodzieskich Zakładach Porcelany i Porcelitu jako mechanik. Od września tegoż roku organizował struktury zakładowe NSZZ „Solidarność” i został wybrany zastępcą przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”. Czynnie włączał się w protesty związkowe o charakterze regionalnym i ogólnopolskim. W okresie 13.12.1981–29.04.1982 był internowany w Zakładach Karnych we Wronkach i Gębarzewie, oskarżony o „inspirowanie do wystąpień zakłócających porządek prawny i społeczny”. Po wyjściu na wolność wraz z żoną Felicją użyczał swojego mieszkania na działalność podziemnych struktur „Solidarności”, brał udział w sieci kolportażu niezależnych wydawnictw, organizował pomoc dla represjonowanych. Był nakłaniany przez SB do wyjazdu zagranicę. W 1984 r. aresztowany na trzy miesiące, za działalność niezależną. Współpracował z „Solidarnością Walczącą” w Pile.

Zdzisław Szymczykowski był działaczem NSZZ „Solidarność” w Zakładach Sprzętu Oświetleniowego „Polam” w Pile. Po wprowadzeniu stanu wojennego kolportował gazety „Solidarności” na terenie zakładu pracy i organizował zbiórki pieniędzy dla rodzin osób internowanych. W sierpniu 1983 r. Służba Bezpieczeństwa znalazła u niego ponad 700 ulotek oraz bezdebitowe wydawnictwa i broszury m.in. „Fundamentalista”, „Mały konspirator”. Został aresztowany i oskarżony o przechowywanie ulotek i biuletynów „Solidarności”. Za swoją działalność skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Pile z 1984 r. na karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata. W więzieniu przebywał od 26.08.1983 r. do 24.10.1983 r.

Marek Wasilewski od 1984 r. działacz podziemnej organizacji młodzieżowej Szkolne Koła Oporu Społecznego. Redaktor, autor artykułów i rysunków, drukarz lub kolporter podziemnych czasopism młodzieżowych i studenckich m.in. „Głosu SKOS-ów”, „Konfederata”, „Echa Dwójki”, „Podaj dalej” i „Akapitu”. W związku ze swą działalnością tymczasowo aresztowany od 30.09.1985 r. do 13.11.1985 r. W lipcu 1987 r. zatrzymany podczas wizyty Jana Pawła II w Gdańsku. Działacz Niezależnego Zrzeszenia Studentów, m.in. w 1988 r. i 1989 r. delegat na III i IV zjazd NZS. W 1989 r. uczestnik kampanii wyborczej Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.

Kazimierz Włodarek, uczestnik strajków w śląskich kopalniach w latach 80-tych, członek „Solidarności”. Aresztowany pierwszego dnia stanu wojennego, osadzony w ośrodku odosobnienia w Jastrzębiu-Szerokiej. Zwolniony w marcu 1982 r. W 1988 r. ponownie przyłączył się do strajku w kopalni „Manifest Lipcowy”. Po delegalizacji „Solidarności” przewodniczący tymczasowej Komisji Założycielskiej „S”, a następnie wiceprzewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „S” w kopalni „Manifest Lipcowy”.

Julitta Włodarczyk, w latach 1979–1985 studentka polonistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i uczestniczka Duszpasterstwa Akademickiego w Poznaniu. W 1980 r. członek Komitetu Założycielskiego Niezależnego Zrzeszenia Studentów, a następnie Uczelnianej Komisji Rewizyjnej NZS oraz Uczelnianej Komisji ds. Reformy Ustawy o Szkolnictwie Wyższym. Była także jednym współorganizatorów ze strajków studenckich w lutym oraz listopadzie 1981 r. na UAM. Ze względu na swoją działalność została internowana 16.12.1981 r. w Ośrodku Odosobnienia w Gołdapi gdzie przebywała do 30.04.1982 r.