Matura 2013: Geografia - podstawa [ARKUSZE, ODPOWIEDZI]

PRZYKŁADOWE ODPOWIEDZI DO ARKUSZA PODSTAWOWEGO Z GEOGRAFII

UWAGA! Zadania 1.-9. wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy Rudawskiego Parku Krajobrazowego.

ZOBACZ MAPĘ

ZADANIE 1
Odszukaj na mapie i wpisz do tabeli nazwy niżej opisanych obiektów.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Wzniesienie o wysokości 692 m n.p.m., położone na SE od miejscowości Marciszów (D3). Na jego szczycie znajduje się punkt widokowy. KRĄGLAK
Jezioro położone przy zielonym szlaku, na S od miejscowości Wieściszowice (C3). W pobliżu znajduje się camping i parking. PURPUROWE JEZIORKO
Schronisko, od którego prowadzi czerwony szlak na najwyższy szczyt Gór Sokolich (B2). SZWAJCARKA
Zamek, do którego można dojść zielonym szlakiem w kierunku S z Janowic Wielkich (B/C2). ZAMEK BOLCZÓW.

ZADANIE 2
Na podstawie mapy oblicz wysokość względną między leśniczówką w Marciszowie (D3), a najwyższą kulminacją Gór Lisich (D4). Zapisz obliczenia.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Bucza Góra 671 m n. p. m. - leśniczówka 440 m n.p.m. = 231 m
Wysokość względna wynosi 231 metrów

ZADANIE 3
Na podstawie mapy wymień nazwy własne trzech elementów sieci hydrograficznej (każdy innego rodzaju), znajdujących się na obszarze przedstawionym w polu C4.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Żywica (potok), Karpnickie Źródło, Błękitny Stawek, Purpurowe Jeziorko

ZADANIE 4
Na podstawie mapy podaj nazwę rodzaju erozji rzecznej, o której świadczy kręty kształt koryta rzeki Bóbr.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Erozja boczna

ZADANIE 5
Podaj nazwy dwóch skał, które wydobywa się na terenie przedstawionym na mapie.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Żwir, amfibolit

ZADANIE 6
Na załączonej mapie odległość w linii prostej między stacją kolejową PKP Janowice Wielkie (C2), a punktem widokowym na Lwiej Górze (B3) wynosi 5,4 cm. Oblicz, ile kilometrów ma ta odległość w terenie. Zapisz obliczenia.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
5,4cm. x 750m = 4050 m
Odległość w terenie wynosi 4,05 km

ZADANIE 7
Podkreśl miejscowość, w której można najpóźniej obserwować górowanie Słońca w pierwszym dniu astronomicznej wiosny.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
A. Karpniki (B3)
B. Kaczorów (C1)
C. Sędzisław (D4)
D. Dąbrowica (A1)

ZADANIE 8
Podaj po dwie różnice przyrodnicze i w zagospodarowaniu terenu obszarów przedstawionych w polach B1 i B2.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
RÓŻNICE PRZYRODNICZE:
1. Obszar dolinny B1 i górski B2
2. Obszar słabo zalesiony B1 i mocno zalesiony B2
RÓŻNICE W ZAGOSPODAROWANIU TERENU:
1. Droga krajowa E 65 na obszarze B1 i drogi lokalne na obszarze B2
2. Dużo szlaków turystycznych na obszarze B2 i tylko jeden szlak turystyczny na obszarze B1

ZADANIE 9
Oceń, czy na terenie przedstawionym na mapie infrastruktura turystyczna bardziej sprzyja turystyce zimowej, czy letniej. Odpowiedź uzasadnij, podając jeden argument.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
OCENA: Infrastruktura sprzyja turystyce letniej.
UZASADNIENIE: Na terenie przedstawionym na mapie dominują szlaki turystyki pieszej i rowerowej, kajakowej, punkty widokowe.

ZADANIE 10
Wpisz w wykropkowane miejsce nazwę obiektu wybranego z każdego wiersza (A-D), który nie spełnia kryterium przyporządkowania.
A. Jawa, Bornholm, Honsiu, Korsyka, Dunaj
B. Kaukaz, Pamir, Tybet, Apeniny, Karpaty
C. Tanganika, Jamał, Bajkał, Mamry, Druzno
D. Sund, Majorka, Bosfor, Ormuz, Skagerrak

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
A - Dunaj
B - Tybet
C - Jamał
D - Majorka

ZADANIE 11
Przeczytaj tekst dotyczący wulkanu położonego w Demokratycznej Republice Konga - Nyiragongo i wykonaj polecenie.

10 000 ton trujących gazów unosi się dziennie z pulsującego serca Nyiragongo, które mając 1200 metrów średnicy jest największym jeziorem lawy na świecie. Lawa o temperaturze 980ºC wyrzucana jest na 20 metrów w górę. Naukowcy stoją na krawędzi wulkanu i patrzą na piekło. Dobrze wiedzą, że bez masek tlenowych i specjalnych kombinezonów nie mogą zrobić ani
kroku dalej. Po trwającej osiem godzin wędrówce w dół, Sims i Peter docierają do czegoś w rodzaju strefy brzegowej o twardym podłożu. Znajdują się w niewielkiej odległości od jeziora lawy.
/Na podstawie: Badania wulkanów, Jak zmierzyć puls piekła, Świat Wiedzy 2/11, wrzesień 2011 r./

Na podstawie tekstu i własnej wiedzy wymień po dwie pozytywne i negatywne konsekwencje zjawisk wulkanicznych dla środowiska geograficznego

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
KONSEKWENCJE POZYTYWNE:
1. Opadające pyły wulkaniczne przekształcają się w żyzne gleby.
2. Wśród gazów wulkanicznych jest para wodna zasilająca zasoby hydrosfery.
KONSEKWENCJE NEGATYWNE:
1. Wylewy lawy i opad pyłów wulkanicznych niszczą siedziby ludzkie.
2. Opadające pyły wulkaniczne niszczą uprawy rolnicze.

ZADANIE 12
Wymień trzy inne niż erupcje wulkaniczne przyrodnicze klęski żywiołowe, które nawiedzają różne obszary Ziemi w XXI wieku.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
1. Powodzie
2. Tajfuny
3. Trzęsienia ziemi

ZADANIE 13
Przyporządkuj podanym pasmom górskim odpowiadającą im strukturę tektoniczną, wybraną spośród podanych poniżej.
Struktura tektoniczna: zrębowa, fałdowa

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Karpaty - struktura fałdowa
Góry Świętokrzyskie - struktura fałdowa
Sudety - struktura zrębowa

ZADANIE 14
Na rysunkach (A-B) przedstawiono uproszczone przekroje dwóch rodzajów dolin górskich.

Wykonaj polecenie na podstawie rysunków i własnej wiedzy. Przyporządkuj dolinom przedstawionym na rysunkach (A-B)
odpowiedni czynnik i proces rzeźbotwórczy, wybrane spośród podanych poniżej.
Czynnik rzeźbotwórczy: wiatr, rzeka, lodowiec górski
Proces rzeźbotwórczy: erozja wgłębna rzeki, deflacja, erozja wsteczna rzeki, korazja, egzaracja

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
A - rzeka - erozja wgłębna rzeki
B - lodowiec górski - egzaracja

ZADANIE 15
Na schematycznych rysunkach (A-B) przedstawiono dwa rodzaje ruchomych wydm piaszczystych, które powstają w różnych klimatach. Strzałki pokazują dominujący kierunek wiatru.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
a) Rozpoznaj rodzaj wydmy przedstawiony na rysunku (A-B) i przyporządkuj mu właściwą nazwę, wybraną spośród podanych poniżej. Rodzaj wydmy: barchan, paraboliczna
Wydma A - paraboliczna
Wydma B - barchan

b) Podaj główną cechę klimatu, od której zależy, czy powstanie wydma A czy B.
Cecha klimatu to ilość opadów i ich rozmieszczenie w ciągu roku (wilgotność).

c) Podaj nazwy dwóch parków narodowych w Polsce, w których ochronie podlegają wydmy.
1. Słowiński Park Narodowy
2. Kampinoski Park Narodowy.

ZADANIE 16
Wyjaśnij, podając dwa argumenty, dlaczego górskie rzeki po ulewnych deszczach szybciej wylewają niż rzeki nizinne.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
1. Na obszarach górskich wody opadowe szybciej spływają do dolin rzecznych powodując gwałtowne wezbrania.
2. Doliny rzek górskich są zazwyczaj wąskie i dlatego szybko wypełniają się spływającymi z gór wodami opadowymi wywołując powodzie.

ZADANIE 17
Na mapie Polski zaznaczono literami (A-H) wybrane krainy geograficzne.

Wpisz litery, którymi oznaczono na mapie podane krainy geograficzne oraz nazwy form terenu, które tam występują. Formy terenu wybierz spośród podanych poniżej.
Formy terenu: wąwozy lessowe, formy krasowe, grzyby skalne, moreny czołowe, klif

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Pieniny - E - formy krasowe
Pojezierze Pomorskie - C - moreny czołowe
Wyżyna Lubelska - B - wąwozy lessowe
Wolin - A - klif lub moreny czołowe

ZADANIE 18
Wypisz nazwy osadów, wybrane spośród podanych opadów i osadów atmosferycznych: krupa, sadź (szadź), rosa, grad, szron, mżawka

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Sadź, rosa, szron

ZADANIE 19
Tatry i Bieszczady znajdują się w innych strefach roślinności pierwotnej i dlatego piętra roślinne w tych górach wyraźnie się od siebie różnią. Na fotografiach przedstawiono krajobrazy Tatr (1) i Bieszczad (2).

1.
2.

Wykonaj polecenie na podstawie fotografii i własnej wiedzy.
Wymień dwie różnice między piętrami roślinnymi w Tatrach i w Bieszczadach.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
1. W Bieszczadach nie występuję piętro kosodrzewiny i turni obserwowane w Tatrach.
2. W Tatrach powyżej piętra regla dolnego występuje piętro regla górnego, a w Bieszczadach powyżej pietra regla dolnego występuje piętro połonin.

ZADANIE 20
W tabeli zamieszczono dane dotyczące rocznego rozkładu temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w dwóch stacjach klimatycznych leżących w strefie klimatu równikowego.

Wykonaj polecenia na podstawie danych zamieszczonych w tabeli i własnej wiedzy.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
a) Przyporządkuj podanym stacjom właściwy im klimat, wybrany spośród podanych poniżej.
Klimat: podrównikowy, równikowy wilgotny
Stacja A - klimat równikowy wilgotny
Stacja B - klimat podrównikowy

b) Przyporządkuj do klimatu stacji A i B charakterystyczną formację roślinną, wybraną spośród podanych poniżej.
Formacje roślinne: step, tropikalny las deszczowy, sawanna
A - tropikalny las deszczowy
B - sawanna

ZADANIE 21
Wpisz obok każdego zdania dotyczącego ludności Polski literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe lub literę F, gdy jest fałszywe.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
W strukturze wiekowej dominuje grupa ludności w wieku poprodukcyjnym. FAŁSZ
Współczynnik feminizacji jest większy od 100. PRAWDA
W grupie ludności przedprodukcyjnej przeważają mężczyźni. PRAWDA

ZADANIE 22

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
a) Wymień cztery czynniki (przyrodnicze i/lub antropogeniczne), które utrudniają rozwój osadnictwa na Nizinie Amazonki.
1. Trudne warunki klimatyczne klimatu równikowego.
2. Gęste lasy równikowe.
3. Ubogie gleby.
4. Niski poziom rozwoju infrastruktury drogowej.

b) Podkreśl określenie, które oznacza obszar okresowo zamieszkany i użytkowany przez człowieka.
A. ekumena
B. anekumena
C. subekumena

ZADANIE 23
Podaj jedną pozytywną i jedną negatywną ekonomiczną konsekwencję globalizacji dla krajów słabo rozwiniętych.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
KONSEKWENCJA POZYTYWNA:
Np. możliwość przenoszenia produkcji z krajów wysoko rozwiniętych do krajów o taniej sile roboczej
KONSEKWENCJA NEGATYWNA
Np. duże korporacje i ich projekty mogą powodować upadek małych firm funkcjonujących w krajach słabo rozwiniętych

ZADANIE 24
Przeczytaj tekst dotyczący ludności Polski i wykonaj polecenie.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego Polaków jest 38,3 mln, ale w kraju mieszka 37,2 mln. Po raz pierwszy widać skalę emigracji - tłumaczy prof. Janusz Witkowski, prezes GUS. Jest gorzej, niż myślałam - ocenia w rozmowie z "Rzeczpospolitą" prof. Krystyna Iglicka, demograf z Centrum Stosunków Międzynarodowych. Jest zaskoczona tempem emigracji na Zachód. To gigantyczne uchodźstwo, największy ubytek demograficzny po II wojnie światowej - podkreśla.
Wyjeżdżają głównie ludzie młodzi. Jak pisze "Rzeczpospolita", z danych GUS wyraźnie wynika, że w kraju zwiększa się grupa ludzi po sześćdziesiątce, a coraz mniej jest dzieci i młodzieży. Coraz większy odsetek to ludność powyżej 45 roku życia. To osoby w tak zwanym wieku niemobilnym - wyjaśnia prof. Janusz Witkowski. Dlaczego Polacy nie wracają do kraju, mimo że na Zachodzie trwa kryzys? Bo mają kłopoty z odnalezieniem się w kraju. Mają wyższe oczekiwania płacowe, a za granicą większe
poczucie bezpieczeństwa - tłumaczy prof. Krystyna Iglicka.
/Na podstawie: http://wiadomosci.onet.pl/kraj/wstepne-wyniki-spisupowszechnego, 1,4980568,wiadomosc.html/

Zaproponuj dwa działania, które mogą podjąć władze naszego państwa, aby zachęcić młodych ludzi do pozostania w kraju i w ten sposób ograniczyć rosnącą emigrację.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
1. Tworzenie nowych miejsc pracy poprzez inwestycje w usługi i przemysł.
2. Zwiększanie poczucia bezpieczeństwa poprzez ulgi podatkowe oraz socjalne dla młodych ludzi np. w czasie zakładania rodzin.

ZADANIE 25
Na wykresie przedstawiono strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce (według pochodzenia źródeł) w 2004 roku.

Wykonaj polecenie na podstawie wykresu i własnej wiedzy. Oceń strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce z punktu widzenia ochrony środowiska naturalnego. Ocenę uzasadnij, podając dwa argumenty.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
OCENA:
Struktura produkcji energii elektrycznej jest wysoce szkodliwa dla środowiska naturalnego
ARGUMENTY:
1.Spalanie węgla kamiennego i brunatnego wywołuje emisję toksycznych substancji do atmosfery
2. Jednym ze skutków spalania węgla jest powstawanie hałd odpadów zagrażających środowisku naturalnemu

ZADANIE 26

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
a) Podaj dwa argumenty uzasadniające, że transport ropy naftowej rurociągiem jest korzystniejszy niż statkami.
1. Koszt transportu jest mniejszy w rurociągu niż statkami.
2. Rurociągi są bezpieczniejsze (mniej awaryjne), a skutki ewentualnych awarii mniej szkodliwe dla środowiska od katastrof tankowców.
b) Wymień dwa inne niż ropa naftowa produkty, które transportuje się rurociągiem.
1. Gaz ziemny, gaz koksowniczy
2. Woda

ZADANIE 27
Uzupełnij, korzystając z symboli literowych, ciąg przyczynowo-skutkowy przedstawiający kolejne etapy restrukturyzacji okręgu przemysłowego.

A. Zwiększenie wydajności produkcji.
B. Duże bezrobocie i protesty społeczne.
C. Zamykanie nierentownych zakładów przemysłowych.
D. Zmiana struktury zatrudnienia w regionie.
E. Otwieranie zakładów wysokich technologii i obiektów usługowych.
F. Poprawa czystości środowiska.
G.Mała opłacalność produkcji przy użyciu przestarzałych technologii.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
G - C - B - E - ( A, D, F)

ZADANIE 28
W tabeli zamieszczono dane statystyczne dotyczące zbiorów i plonów pszenicy w wybranych krajach świata w 2008 roku.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
a) Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli wymień trzy kraje, w których uprawa pszenicy ma charakter intensywny.
B, D, F
b) Dokończ zdania, wpisując określenia: wysokie lub niskie.
Jeżeli nawożenie mineralne jest duże, to plony pszenicy są wysokie.
W gospodarce ekstensywnej plony pszenicy są niskie.

ZADANIE 29
Przyporządkuj podanym miejscom konfliktów politycznych w Azji po dwa kraje - strony konfliktu, wybrane spośród podanych poniżej.
Kraje: Rosja, Afganistan, Armenia, Japonia, Azerbejdżan, Gruzja, Pakistan, Indie

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Kaszmir - Indie, Pakistan
Górski Karabach - Armenia, Azerbejdżan
Kuryle - Rosja, Japonia

ZADANIE 30
Przeczytaj tekst dotyczący problemów społecznych na kontynencie afrykańskim i wykonaj polecenie.

Afryka to najbiedniejszy kontynent. Niestety trudne warunki przyrodnicze nie sprzyjają uprawie roli. Głoduje tam wielu ludzi, w tym wiele dzieci. Zapewne każdy z nas widział murzyńskie dzieci z ogromnymi, okrągłymi brzuszkami. Niestety, nie są to oznaki przejedzenia - wręcz przeciwnie. Ich brzuchy wydęte są z głodu. Całe rodziny, plemiona żyją w skrajnym ubóstwie. W Afryce rozprzestrzenia się bardzo wiele chorób. Najwięcej spustoszenia sieje AIDS. Wiele osób jest zarażonych wirusem HIV. Większość nie wie, że jest nosicielem tej choroby. Co więcej, większość nie wie, jak jest ona poważna i jak szybko się rozprzestrzenia z powodu m. in. braku higieny. Na tę chorobę chorują również dzieci. Wokół miast powstają dzielnice skrajnej nędzy, tzw. slumsy. Wskaźnik umieralności jest w Afryce bardzo wysoki.
/Na podstawie: http://www.afrykacafe.pl/tag/bieda/

Sformułuj dwa problemy społeczne Afryki i do każdego z nich zaproponuj realny sposób jego rozwiązania.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
Głód i niedożywienie - zwiększenie wydajności rolnictwa poprzez wprowadzanie nowoczesnej techniki i wiedzy rolniczej.
Masowe zachorowania - zmniejszenie zachorowalności poprzez szerzenie wiedzy o tematyce prozdrowotnej.

ZADANIE 31
Podkreśl park narodowy Polski, który znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:
A. Kampinoski
B. Bieszczadzki
C. Ojcowski
D.Magurski
E. Białowieski
F. Tatrzański

NAJNOWSZE INFORMACJE Z POZNANIA I WIELKOPOLSKI: GLOSWIELKOPOLSKI.PL