Matura 2014 Filozofia - ODPOWIEDZI I ARKUSZE - poziom rozszerzony

POBIERZ ARKUSZ: Matura 2014 Fizyka - POZIOM ROZSZERZONY

Matura 2014 Filozofia - poziom rozszerzony. Odpowiedzi:

Odpowiedzi podamy w tym miejscu, jak tylko otrzymamy je od poznańskich nauczycieli

Część I
ZADANIE 1
Przedstawione stwierdzenie jest opisem stanowiska etycznego.
Wartości moralne są dziełem umowy. Obowiązują w różny sposób, w różnych czasach i miejscach.

A. Podaj nazwę stanowiska etycznego. Relatywizm
B. Oceń, czy Sokrates zaakceptowałby to stanowisko etyczne. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Sokrates nie zaakceptowałby takiego stanowiska etycznego. Był zwolennikiem intelektualizmu etycznego, poglądu według którego cnota jest wiedzą, a zatem sama wiedza o tym, co dobre (obiektywnie) powoduje, że człowiek nie może czynić źle. W związku z takim stanowiskiem prowadził spory z sofistami, którzy wyrażali poglądy relatywistyczne.

ZADANIE 2
W nastawieniu fenomenologicznym powstrzymujemy się od jakiegokolwiek sądu na temat istnienia lub nieistnienia przedmiotów. W ten sposób możliwe staje się wolne od wszelkich założeń badanie czystej świadomości. Takie postępowanie określa Husserl terminem wywodzącym się ze starożytnego sceptycyzmu.

Podaj termin, o którym mowa w powyższym tekście. epoché

ZADANIE 3
Przyporządkuj poniższym stanowiskom po jednym z wymienionych filozofów.
Leibniz, Demokryt, Anaksagoras, Spinoza, Hegel, Kartezjusz, Tomasz z Akwinu
1. Monizm – Spinoza
2. Dualizm – Kartezjusz
3. Pluralizm – Leibniz

ZADANIE 4
Wyjaśnij, na czym polega idea spolegliwego opiekuna w koncepcji etyki niezależnej Tadeusza Kotarbińskiego.

Opiekun spolegliwy to człowiek dobry, o czułym sercu, wrażliwy na cudze potrzeby i skłonny do pomocy. Zdyscyplinowany wewnętrznie, a co ważniejsze emanujący chęcią działania. To każdy, kto chroniąc swych podopiecznych jest gotowy przyjąć na swe barki ciężar odpowiedzialności, a także ten, kto, pomimo niechęci i presji ze strony środowiska lub wielu wpływowych ludzi, zachowuje hart ducha dając świadectwo prawdzie oraz reprezentując postulaty sprawiedliwości. W swoim życiu kieruje się miłością do bliźnich, która sprawia, iż podejmuje ogrom wyrzeczeń, by z niesłabnącym zapałem stawać w ich obronie, pomagać im wydobyć się z opresji. Strzeże ich przed największym złem, jakie może spotkać istotę ludzką, przed jej upadkiem moralnym.
cytat: „Opiekun wtedy jest spolegliwy, kiedy można słusznie zaufać jego opiece, że nie zawiedzie, że zrobi wszystko, co do niego należy, że dotrzyma placu w niebezpieczeństwie i w ogóle będzie pewnym oparciem w trudnych okolicznościach".

ZADANIE 5
Przeczytaj poniższy tekst, a następnie wykonaj polecenia.
Jest się mądrym i wie się wszystko, co się zdarzyło, więc w wydrwiwaniu wszystkiego nie zna się miary. Sprzeczają się jeszcze, lecz godzą się niebawem, gdyż niezgoda psuje żołądek. Ma się swą przyjemnostkę na dzień i swą przyjemnostkę na czas nocy, lecz zdrowie ceni się nade wszystko.
F. Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo. Poznań 2000, s. 14.

A. Wyjaśnij, jaką rolę w filozofii Nietschego pełni koncepcja ostatniego człowieka.
Nietzsche sugeruje, że istoty ludzkie to nic innego jak pomost między małpą a nadczłowiekiem. Kwestionuje "naturę ludzką" jako coś, co ma przyszłość. Jako alternatywę rozwoju człowieka przedstawia on postać nazwaną "ostatnim człowiekiem", przerażającą wizję celu ewolucji czlowieka. Ostatni człowiek jest zadowolonym utylitarystą i przeraźliwym leniem. Nietzsche przestrzega nas, że możemy delektować się swoją wygodą, likwidować zagrożenia, lekceważyć to, co tajemnicze i nieznane, zniechęcać do tworzenia, aż świat stanie się dla nas tak bezpieczny, że staniemy się "trudni do pozbycia jak psie pchły". Nietzsche daje nam jednak wybór. Możemy stać się więcej niż tylko "istotami ludzkimi nazbyt ludzkimi", gdy naszym celem stanie się "Ubermenschen" - Nadczłowiek

B. Czy powyższy tekst oddaje cechy ostatniego człowieka? Uzasadnij swoje stanowisko.
Powyższy tekst oddaje cechy ostatniego człowieka. Ten, jako objaw dekadencji kultury, śmieje się, drwi ze wszystkiego, nic dla niego nie jest poważne, nic go nie bawi.

ZADANIE 6
Zagadnienie wartości estetycznej jest jednym z najważniejszych problemów estetyki.
Wykonaj poniższe polecenia.

A. Zaznacz właściwe zakończenie zdania.
Wartość estetyczna rozumiana była w starożytności jako
a) czysta idea.
b) intencja autora.
c) doskonałość symboliki.
d) ład i harmonia.

B. Wyjaśnij, na czym polega przeciwstawność wskazanych niżej stanowisk estetycznych.
subiektywizm – obiektywizm
Subiektywizm to takie stanowisko, które wskazuje na decydującą rolę podmiotu w ocenie estetycznej, natomiast obiektywizm wskazuje na niezależność tej oceny od podmiotu.
relatywizm - absolutyzm
Relatywizm w estetyce podkreśla zależność oceny estetycznej od czynników takich, jak na przykład czas, miejsce, subiektywne nastawienia jednostek, procesy historyczne, czyni więc tę ocenę zmienną, natomiast absolutyzm domaga się jej niezmienności i niezależności – między innymi od wspomnianych czynników.

ZADANIE 7
Uzupełnij klasyczną definicję prawdy, wpisując w wykropkowane miejsce właściwe słowo.
Prawda to zgodność myśli z rzeczywistością.

ZADANIE 8
Każdemu stanowisku ontologicznemu podanemu w tabeli przyporządkuj filozofa, który jest przedstawicielem tego stanowiska. Podaj definicję jednego, wybranego z podanych w tabeli, stanowiska. Nazwiska filozofów wybierz spośród podanych.
Hegel, Nietzsche, Platon, Berkeley, Locke

Idealizm obiektywny – Platon
Idealizm subiektywny – Berkley
Idealizm absolutny – Hegel
Wybrane stanowisko: idealizm subiektywny
Definicja: istnienie całej rzeczywistości sprowadza się do istnienia wrażeń, wyobrażeń lub myśli w podmiocie

ZADANIE 9
Odwołując się do poglądów Sartre’a, wyjaśnij sens następującego stwierdzenia:
Człowiek jest tylko tym, czym siebie uczyni.

Sartre głosił, że „egzystencja wyprzedza esencję”. Człowiek nie ma jednoznacznego statusu bytowego, nie można go dookreślić w ramach jakieś obiektywnej, absolutnej ontologii. Sam siebie tworzy, buduje, ulepsza, bo nie ma cech stałych. Realizujemy się bowiem całe życie, szukając najlepszej drogi. Niekoniecznie ostatecznej. I chociaż nie jesteśmy w stanie przewidzieć skutków naszych wyborów, to jednak są to nasze wybory, składające się w całości na naszą osobowość.

Część II

ZADANIE 10

Temat: Na podstawie przytoczonych tekstów i poglądów innych filozofów rozważ, czy wolność jest niezbywalną wartością przynależną człowiekowi, czy też łudzimy się możliwością jej posiadania, a nasze życie jest z góry określone.

Całkowicie wolnym człowiekiem jest jedynie mędrzec; źli ludzie są niewolnikami, ponieważ wolnością jest kierowanie własnymi czynami.
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, ks. VII, Stoicyzm, Warszawa 1988, s. 277.

Możność dokonywania wyboru nie świadczy o wolności człowieka. Człowiek waha się wtedy tylko, gdy nie wie jeszcze, który z kilku poruszających go przedmiotów ma wybrać; wówczas jest w kłopocie, stan ten kończy się dopiero wtedy, gdy idea większej korzyści, jakiej spodziewa się po wybranym przedmiocie lub zamierzonym działaniu, rozstrzygnie o decyzji jego woli. Wynika stąd, że wybór ten jest konieczny, człowiek nie wybrałby bowiem nigdy danego przedmiotu lub działania, gdyby nie widział w tym jakiejś osobistej korzyści […], a zatem nigdy nie jesteśmy wolni w naszych czynach.”
P.T. d’Holbach, System przyrody, Warszawa 1987, s. 204.

Nie potrafię z pewnością opisać wolności, która byłaby wspólna mnie i komuś innemu, nie potrafię więc ująć istoty wolności. Natomiast właśnie wolność stanowi fundament wszelkiej istoty, gdyż przez to właśnie człowiek odkrywa istoty wewnątrz świata, że przekracza świat ku własnym swym możliwościom. Faktycznie jednak chodzi o moją wolność […]. Człowiek jest wolny, gdyż nie jest sobą, ale swą obecnością wobec siebie. Byt będący tym, czym jest, nie byłby wolny.
J.P. Sartre, Absolutna wolność bytu ludzkiego, [w]: L. Kołakowski, K. Pomian, Filozofia egzystencjalna, Warszawa 1965, s. 351, 354.