Matura 2015. HISTORIA poziom rozszerzony dla LO [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]

Inne egzaminy:

• Matura 2015. HISTORIA poziom rozszerzony dla TECHNIKUM [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]
• Matura 2015. HISTORIA poziom podstawowy dla TECHNIKUM [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]

Matura 2015. HISTORIA budziła obawy?

***

Matura 2015. HISTORIA poziom rozszerzony dla LO - ODPOWIEDZI:
Po godzinie 19.30 pojawią się tutaj ARKUSZE CKE. Chwilę później będziecie mogli sprawdzić pierwsze odpowiedzi. Przygotowują je dla Was nasi eksperci - będziemy je systematycznie dokładać. Z nami sprawdzicie, jak poszła Wam matura 2015 z historii na poziomie rozszerzonym dla LO. Powodzenia!

Zadanie 1.

Źródło 2. Fragmenty dzieł pisarzy starożytnych
Fragment A.
Miasto zbudowane było tak porządnie, jak żadne inne ze znanych nam miast. Naprzód biegnie dookoła niego głęboki szeroki rów pełen wody, potem idzie szeroki na pięćdziesiąt królewskich łokci, a wysoki na dwadzieścia łokci mur. [...] Kopiąc rów, sporządzali
jednocześnie cegły z ziemi wynoszonej z rowu, a skoro wystarczającą ilość cegieł zgarnęli, wypalali je w piecach. [...] Miasto składa się z dwóch części, bo dzieli je rzeka, która zwie się Eufrat.
Na podstawie: Herodot, Dzieje, Wrocław 2005, s. 94–95.
Fragment B.
Świątynia Apollina leży w górach Parnasu na skale stromej ze wszystkich stron. Tutaj rzesze ludzi, które napływały zewsząd z podziwu dla majestatu boskiego, stworzyły miasto i osiadły na tej skale. Dzięki temu świątyni i miasta bronią nie tylko mury, ale i przepaście [...]. W samym środku znajduje się skała tworząca coś w rodzaju teatru [...]. Na tym występie skalnym, niemal w środku wysokości góry, znajduje się mała płaszczyzna, a w niej głęboki otwór w ziemi, który prowadzi do wyroczni.
Na podstawie: G. Chomicki, S. Sprawski, Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 1999, s. 171–172.

Zadanie 1.1.
Podaj numery, którymi na mapie oznaczono miejsca wzniesienia obiektów opisanych w tekstach.
Fragment A - 3
Fragment B - 4

Zadanie 1.2.
Wyjaśnij, jaki był wpływ warunków naturalnych na lokalizację obiektów opisanych w tekstach.

Wpływ warunków naturalnych na lokalizację obiektu opisanego w tekście A.
Babilon był położony w dolinie rzek Eufrat i Tygrys. To pozwalało mieszkańcom Mezopotamii prowadzić uprawy rolne (bliskość rzek zapewniała nawodnienie gruntów i glinę - materiał budulcowy nie tylko dla naczyń, ale przede wszystkim dla murów obronnych.

Wpływ warunków naturalnych na lokalizację obiektu opisanego w tekście B.
Delfy to greckie miasto z wyrocznią Apollina, położone w górach Paransu, przez co było trudne do zdobycia.

Zadanie 2.
Który polityk rzymski – Pompejusz czy Krassus – postępował zgodnie z zasadami przedstawionymi w źródle 1.? Odpowiedź uzasadnij.

Źródło 1. Kwintus Tulliusz Cyceron*, Mały poradnik wyborczy, 64 r. p.n.e. [fragment]
Trzy są drogi szczególnie prowadzące do pozyskania ludzkiej przychylności i głosu w wyborach – świadczenie przysług, budzenie nadziei oraz samorzutne szczere przywiązanie. [...] Staraj się [...], by cała kampania wyborcza była pełna blasku, okazała, świetna, miła ludowi, by odznaczała się wspaniałością i godnością. [...] Hojność [...] ma szerokie pole [...]. Staraj się, by dostęp do ciebie był łatwy we dnie i w nocy, by nie tylko bramy domu stały otworem, lecz także przystępne było spojrzenie i wyraz twarzy, które są niejako bramą duszy. Gdy cię o coś proszą – zgadzaj się (jeżeli czegoś nie możesz spełnić, odmów w sposób uprzejmy albo w ogóle nie odmawiaj). [...] Obietnica jest czymś niepewnym, odnosi się do przyszłości i do niewielu stosunkowo ludzi; natomiast odmowa zraża na pewno zaraz, i to większą liczbę osób.
Na podstawie: J. Kwapisz, Jak wygrać wybory w Rzymie, [w:] „Mówią Wieki” 2003, nr 5, s. 19, 21, 22.
*Kwintus Tulliusz Cyceron (102 p.n.e.–43 p.n.e.) – młodszy brat mówcy rzymskiego Marka Tulliusza Cycerona.

Źródło 2. Plutarch, Żywoty sławnych mężów [fragment]
Pompejusz ma powodzenie, jako wódz […] wszedł do senatu, a przez obywateli został zaszczycony przydomkiem Magnus, tj. Wielki. [...] Gdy był w Rzymie […], unikał tłumu i forum publicznego; niewielu potrzebującym przychodził z pomocą. [...] Krassus […] nie grał nieuchwytnego i nieprzystępnego, lecz obracał się ciągle wśród potrzebujących jego pośrednictwa [...]. I kiedy Cezar w charakterze pretora wybierał się do Hiszpanii, a nie miał pieniędzy, to Krassus [...] poręczył za niego sumą ośmiuset trzydziestu
talentów.
Na podstawie: G. Chomicki, S. Sprawski, Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 1999, s. 252.

Tak postępował Krassus. Był hojny, nie unikał ludzi i obracał się wśród potrzebujących jego pomocy. Zjednywał sobie ich przychylność (np. pożyczył pieniądze Cezarowi).

Zadanie 3.

Gall Anonim, Kronika polska

Fragment A.
Bolesław więc, zawładnąwszy przebogatym miastem Kijowem i potężnym królestwem ruskim, [...] ustanowił tam panem w swoim zastępstwie pewnego Rusina ze swego rodu Świętopełka i powracał z resztą skarbów do Polski.
Na podstawie: Gall Anonim, Kronika polska, Wrocław 2003, s. 23.
Fragment B.
Bolesław Śmiały, jako zdobywca wkroczył do stolicy królestwa Rusinów, znamienitego miasta Kijowa [...]. Tam też osadził na tronie królewskim pewnego Rusina ze swego rodu Izasława, któremu należały się rządy, a wszystkich, którzy nie byli mu posłuszni, usunął od władzy.
Na podstawie: Gall Anonim, Kronika polska, Wrocław 2003, s. 48.

Zadanie 3.1.
Podaj przydomek Bolesława wymienionego we fragmencie A. kroniki Galla Anonima.
Bolesław Chrobry

Zadanie 3.2.
Porównaj metody realizacji celów polityki zagranicznej, którymi posługiwali się obaj Bolesławowie.
Metody realizacji polityki obu władców są do siebie podobne - to filozofia "dziel i rządź". Najpierw obaj Bolesławowie podbijali jakieś terytorium, potem ustanawiali na nim władcę (podległego sobie). Obaj na namiestników w Kijowie powołali miejscowych możnych, spokrewnionych ze sobą. Na koniec pozbywali swoich przeciwników władzy.

Zadanie 4.
Wyjaśnij wymowę ideową fresku, interpretując jego elementy graficzne.

Na tym portrecie król Władysław Jagiełło przedstawiony jest na koniu, co podkreśla jego wielką waleczność (zwycięskie bitwy i boje) oraz sprawność wytrawnego wojownika. Anioł, który trzyma koronę, a także lancę z krzyżem podkreśla to, że jego królewska władza jest namaszczona przez Boga. A także, że władcza ten będzie krzewić chrześcijańską wiarę wśród podbitych państw pogańskich.

Zadanie 5.
Wyjaśnij wpływ decyzji zawartych w źródłach 1. i 2. na gospodarkę folwarcznopańszczyźnianą.

Źródło 1. Statut warcki, 1423 r. [fragment]
Nieużytecznego sołtysa pan w dziedzictwie mając albo krnąbrnego może rozkazać mu sołectwo jego sprzedać, który gdyby nie mógł mieć nabywcy, wtedy ów dziedzic [...] powinien […] wybrać dwie osoby roztropne, żadnej ze stron niepodejrzane, które w ten
sposób wartość sołectwa na jedną sumę taksując, oznajmią jej wysokość temuż panu lub dziedzicowi do zapłacenia.
Na podstawie: Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i nauczycieli, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2003, s. 187.

Źródło 2. Statuty piotrkowskie, 1496 r. [fragment]
Zaradzając dowolności młodzieży plebejskiej, jak i opustoszeniu dóbr, postanowiliśmy, aby tylko jeden syn ze wsi od ojca mógł odchodzić do służby, a szczególnie do nauki albo do rzemiosła. [...] Dalej postanawiamy, że mieszczanom i plebejuszom nie wolno dóbr ziemskich kupować, dzierżawić lub posiadać [...].
Na podstawie: Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i nauczycieli, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2003, s. 194–195.

1. Statut warcki dał podstawę prawną do tego, by móc przejmować gospodarstwa sołtysie na zasadach wykupu po cenie podanej przez szlachcica. Dawał też możliwość likwidacji sołectw i dołączania gruntów sołeckich do folwarków.
2. Chłopi - na mocy statutów piotrkowskich - mieli zakaz opuszczania wsi. Tylko jeden chłop w roku mógł wyjechać ze wsi, tylko jeden członek rodziny mógł wyjechać do miasta i zmienić zawód. Statuty też zabraniały chłopom i mieszczanom na posiadanie i obracanie zimią.

Zadanie 6.

Źródło 1. Fragment wiersza francuskiego poety dworskiego Pierre’a Ronsarda, XVI w.
Kiedy zostałeś wybrany monarchą Polski, [...]
Nigdym nie głosił chwały takiej elekcyi,
Tym bardziej, iż pozbawiała Francuzów światła,
Co w cudzym kraju miało wprzódy świecić.
Po twym powrocie zaś błyszczy jak słońce […].
Poeta, ogrzany słońcem, śpiewa twoją chwałę [...].
Na podstawie: F. Rosset, Drzewo Kraków. Mit polski w literaturze francuskiej 1573–1896, Kraków 1997, s. 32.

Źródło 2. Fragment wiersza francuskiego poety kalwińskiego Agrippy d’Aubignégo, XVI w.
O Sarmaci bez króla! O zacni przybysze
Z kraju, który swym władcom twarde prawa pisze, [...]
Czyż obłęd podgolone wam głowy zepsował,
Żeście wzięli nierządcę, by rządy sprawował?
Ów tylko czyhał na to. Że źle mu się wiodło,
Tym skorzej chciał uświetnić personę swą podłą
Królewskim płaszczem waszym, i pragnął ujść klęski,
Przed pomstą za swe zbrodnie kryjąc strach niemęski. [...]
Na podstawie: F. Rosset, Drzewo Kraków. Mit polski w literaturze francuskiej 1573–1896, Kraków 1997, s. 33.

Zadanie 6.1.
Wyjaśnij, jak autorzy obu wierszy oceniali króla Henryka Walezego i co mogło mieć wpływ na ich opinie.

Pozytywną opinię o władcy wydał Pierre Ronsard, który jest dworskim poetą i jego zadaniem jest chwalenie władcy.
Agrippa d'Aubigné mówi o władcy negatywnie. Jest poetą kalwińskim, a tym samym nie może popierać władcy pochodzącego z katolickiej dynastii, która m.in. prowadziła wojny z hugenotami (rzeź w noc św. Bartłomieja).

Zadanie 6.2.
Na jaką cechę ustroju Rzeczypospolitej zwrócił uwagę autor źródła 2.? Odpowiedź uzasadnij.
Zwraca uwagę na przywileje szlacheckie. Sarmaci podczas elekcji stawiają władcy "twarde prawa" (warunki), a także podczas sprawowania przez niego rządów.

Zadanie 7.
Udowodnij tezę o związku ideologii sarmackiej z treścią przedstawionej ilustracji.

Przedstawiony na obrazie szlachcic buntuje się przeciwko śmierci. Bo ta - jak uważa - chce mu zabrać wolność i prawa, które posiada. Sarmaci byli przekonani o swojej wielkiej szlacheckiej wolności (prywatnej, politycznej), która ich zdaniem pozwalała podważać także naturalne prawa. Śmierć chce zablokować przez liberum veto (które pozwalało blokować postanowienia sejmu).

Zadanie 8.

Źródło 2. Bernard O’Connor1, Historia Polski [fragmenty]
Władca ten pochodził ze szlachetnej i starożytnej rodziny. Matką króla Jana III Sobieskiego była jedna z wnuczek hetmana wielkiego koronnego, który odważnie walczył w pamiętnej bitwie pod Cecorą, gdzie został w końcu zabity. Jan Sobieski poślubił Marię de la Grange, córkę markiza Arquien. W 1676 r. Jan Sobieski oraz królowa Maria zostali ukoronowani z wielką pompą i przepychem na zamku w Krakowie. Synom króla poświęcano niewiele więcej uwagi niż innym szlachcicom i traktowano ich bardzo familiarnie. Polacy mawiali, że synowie króla według prawa są jedynie szlachcicami i jeśli nadaje się im tytuł księcia lub Jego Wysokości, to bardziej z uprzejmości względem nich oraz szacunku dla króla niż z obowiązku. Książąt Aleksandra i Konstantego, którzy urodzili się po elekcji króla, darzono większym szacunkiem niż Jakuba, który urodził się wcześniej.
Na podstawie: B. O’Connor, Historia Polski, Warszawa 2012, s. 185, 191, 205.
*Bernard O’Connor – Irlandczyk, nadworny lekarz króla Jana III Sobieskiego.

Zadanie 8.1.
Czy spełniło się życzenie, które znalazło wyraz w treści napisu wyrytego na nagrobku pradziadka Jana III Sobieskiego: Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor [A kiedyś niech powstanie mściciel z naszych kości]? Odpowiedź uzasadnij.

Tak, życzenie się spełniło. Jan III Sobieski pomścił pradziadka, gromiąc Turków pod Wiedniem (1683 rok), a Stanisław Żółkiewski zginął walcząc z nimi w bitwie pod Cecorą.

Zadanie 8.2.
Wyjaśnij, dlaczego − zdaniem Bernarda O’Connora − szlachta z większym szacunkiem odnosiła się do młodszych synów Jana III Sobieskiego niż do starszego Jakuba.
Bo Jakub był syn zwykłego szlachcica (urodził się przed elekcją), a Konstanty i Aleksander to synowie królewscy, bo urodzili się już po tym, ja Jan III Sobieski został królem.

Zadanie 8.3.
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest ono fałszywe.
1. Elekcja króla Jana III Sobieskiego i jego koronacja odbyły się w tym samym roku. FAŁSZ
2. Ojciec i dziadek króla Jana III Sobieskiego zasiadali w senacie. PRAWDA
3. Jan III Sobieski, nim został królem, pełnił tę samą funkcję, co jego pradziadek po kądzieli. PRAWDA

Zadanie 9.
Wyjaśnij, w jakim celu Fryderyk II Wielki polecił wprowadzenie zmian w treści miedziorytu. Odpowiedz, odwołując się do obu wersji miedziorytu.

Zmianami chciał podkreślić, że rozbiór Polski przebiegał za zgodą polskiego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Rozbiór przeprowadzono pokojowo, Fryderyk II na drugim miedziorycie nie ma szpady.

Zadanie 10.
Jakie elementy mentalności XVIII-wiecznego społeczeństwa rosyjskiego, według autora tekstu, pomogły w walce z ospą, a jakie – przeszkodziły w walce z dżumą? Uzasadnij swoją odpowiedź.

Źródło: Fragment biografii Katarzyny II Wielkiej
Obawa o siebie, syna i naród skłoniła carycę Katarzynę II do zbadania nowej, kontrowersyjnej metody szczepienia przeciwko ospie. [...] Doktor Thomas Dimsdale 12 października 1768 r. zaszczepił Katarzynę w oba ramiona [...]. Za przykładem Katarzyny poszło 140 osób [...]. W Petersburgu, Moskwie, Kazaniu, Irkucku […] utworzono kliniki zajmujące się szczepieniami. Do roku 1780 zaszczepiono 20 tysięcy Rosjan [...].
Trzy lata po osobistej konfrontacji Katarzyny z ospą Rosja musiała się zmierzyć z jeszcze straszliwszą chorobą – dżumą. [...] [Przerażeni mieszkańcy Moskwy] odmawiali przestrzegania zakazu gromadzenia się na placach i w kościołach, gdzie w nadziei na ochronę całowano rzekomo cudowne ikony [...]. Arcybiskup Moskwy ojciec Ambrozjusz [...] postanowił przeciwdziałać infekcjom [...]. Nakazał pod osłoną nocy usunąć ikonę przedstawiającą Dziewicę Warwarską z miejskiej bramy i ukryć. [...] Decyzja podjęta
w najlepszej wierze sprowokowała zamieszki. [...] Ambrozjusz schronił się w klasztornej celi, jednak tłum wywlókł go z niej [...]. Zamieszki stłumiło wojsko.
Na podstawie: R.K. Massie, Katarzyna Wielka. Portret kobiety, Kraków 2012, s. 368–369, 370.

1. Pomogło całkowite podporządkowanie się Katarzynie II jako władcy absolutnemu, któremu nie wolno się sprzeciwiać. Chcąc się jej przypodobać, dworzanie i dostojnicy wzorowali się na tym co robi i ją naśladowali (przyjęli szczepionki przeciwko ospie).
2. Przeszkodziły zabobony, których pełno było w rosyjskiej religijności, a także wręcz fanatyczne czczenie cudownych ikon.

Zadanie 11.
Czy treść rysunku satyrycznego ukazuje polityczne konsekwencje wydarzeń, o których mowa w tekście? Odpowiedź uzasadnij, interpretując elementy rysunku.

Rysunek pokazuje Napoleona, któremu z rąk wypada berło i jabłko cesarskie - oznacza to, że po porażce pod Waterloo (i po wcześniejszej porażce w Rosji) stracił władzę.

Zadanie 12.
Udowodnij, że z treści fragmentów utworów wynika, że źródło 2. powstało później niż źródło 1.

Źródło 1. Rajnold Suchodolski, Polonez Kościuszki

Patrz, Kościuszko, na nas z nieba,
Jak w krwi wrogów będziem brodzić,
Twego miecza nam potrzeba,
By ojczyznę oswobodzić!
[...]
Z naszym duchem i orężem
Polak ziemię oswobodzi.
Zdrajca pierzchnie, my zwyciężym,
Bo Chłopicki nam przewodzi!
Tylko razem, tylko w zgodzie,
A powstańców będziem wzorem.
Wszak dyktator przy narodzie,
Cały naród z dyktatorem!

Źródło 2. Mazur [...] (ulotka anonimowa)
Nasz Chłopicki wojak dzielny, śmiały
Wykonywać rozkazy i szturmem brać wały,
Lecz by całym wojskiem władać,
Trzeba coś więcej posiadać.
Więc bez niego w imię Boga
Pobijemy wroga!
Sześć tygodni siedział, dumał, drzymał,
Bez granic dyktaturę w słabym ręku trzymał
I z Lubeckim będąc w zmowie,
Oczekiwał, co Car powie;
A tymczasem, ach dlaboga!,
Puścił z kraju wroga.

Na podstawie: Poezja powstania listopadowego, oprac. A. Zieliński, Wrocław 1971, s. 35–36, 233.

Źródło 2 powstało później. Chłopicki - jako bohater powstania kościuszkowskiego cieszył się zaufaniem powstańców - został dowódcą powstania listopadowego. Niestety, później opóźniał działania wojsk powstańczych, doprowadzając do klęski w wojnie polsko-rosyjskiej (1831 rok).

Zadanie 13.

Źródło 2. Fragment biografii
Uścisk rąk króla Sardynii i wodza był znakiem zgody pomiędzy monarchią i narodową rewolucją [...]. Kiedy zbliżyli się do siebie na koniach, wódz [...] powiedział: „Pozdrawiam króla Włoch”. Wiktor Emanuel na takie powitanie zdobył się jedynie na banalne: „Jakże się pan miewa [...]?” – „Bardzo dobrze, Wasza Królewska Mość [...]” – odpowiedział równie zdawkowo wódz „czerwonych koszul”. [...] Powody oschłości króla były zrozumiałe. [...] To prastare królestwo składał mu w darze czerwony generał [...]. Przyjmować koronę [...] z rąk takiego człowieka nawet dla bardzo liberalnego monarchy nie było rzeczą zręczną. [...] Gaeta broniła się do lutego 1861 r. i skapitulowała dopiero po wyjeździe Franciszka II Burbona do Rzymu.
Na podstawie: T. Wituch, [...], Wrocław 1983, s. 238–239.

Zadanie 13.1.
Rozpoznaj wodza, którego spotkanie z królem Wiktorem Emanuelem opisano w źródle 2.
Garibaldi

Zadanie 13.2.
Podaj numer, którym na mapie oznaczono miejsce spotkania opisanego w źródle 2.
mapa numer 2

Zadanie 13.3.
Na podstawie źródła 1. podaj nazwę prastarego królestwa, o którym mowa w źródle 2.
Królestwo Obojga Sycylii

Zadanie 14.
Udowodnij, że przedstawiona reklama prasowa zawiera treści potwierdzające opinię Elizy Orzeszkowej o szansach edukacyjnych kobiet w zaborze rosyjskim.

Chłopcom proponowano stypendia, a dziewczętom...posagi.

Zadanie 15.

Źródło 2. Fragment wspomnień legionisty Romana Starzyńskiego
[…] ukazały się odezwy generał-gubernatorów warszawskiego i lubelskiego, wzywające do ochotniczego wstępowania w szeregi armii polskiej. A więc tak im śpieszno! Przed powołaniem jakiejkolwiek legalnej władzy polskiej ustawodawczej, czy wykonawczej, która
jedynie ma prawo do szafowania krwią polską, władze okupacyjne nie zdołały nawet zachować jakiej takiej przyzwoitości i tak bez żadnych obsłonek wskazują, o co im chodzi.
[…] Legioniści śpiewali:
Wyszedł rozkaz Beselera*, wyszedł rozkaz Kuka*,
Polska musi dać rekruta, dreißig* marek sztuka!
Na podstawie: R. Starzyński, Cztery lata wojny w służbie komendanta. Przeżycia wojenne 1914–1918, Warszawa 2012, s. 333.
*Hans von Beseler (1850–1921) – generalny gubernator warszawski.
*Karl Kuk (1853–1935) – generalny gubernator lubelski.
*Dreißig – trzydzieści.

Zadanie 15.1.
Podaj stosowaną w historiografii nazwę odezwy, której dotyczą oba źródła.
akt 5 listopada

Zadanie 15.2.
Czy wymowa ideowa rysunku satyrycznego jest zbieżna z wyrażoną w źródle 2. opinią o decyzji władz niemieckich i austriackich z 1916 r.? Odpowiedź uzasadnij.
Wymowa rysunku i opinii jest zbieżna. Orzeł, choć ma pazury i dziób, to jest pozbawiony piór i zakuty w kajdany. Według autora zabrano Polakom wolność (kajdany), nie posiadają administracji, władzy (brak piór), a mimo to, mają walczyć dla zaborców (dziób i pazury).

Zadanie 16.
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest ono fałszywe.

1. Rynek samochodowy w USA nie odczuł negatywnych skutków wielkiego kryzysu gospodarczego. FAŁSZ
2. Już przed krachem na giełdzie w Nowym Jorku Ford przestał być liderem wśród producentów samochodów w USA. PRAWDA
3. W latach 1921–1937, mimo okresowych wahań, roczna produkcja samochodów w USA wzrosła ponaddwukrotnie. PRAWDA

Zadanie 17.
Podaj dwie przyczyny, które – zdaniem autora wiersza – utrudniały politykom emigracyjnym domaganie się wyjaśnienia sprawy katyńskiej.

Źródło: Marian Hemar* , Racja stanu [fragment]
Kiedy w Katyniu ziemia na światło wydała
Mierzwę trupów – pobite, porzucone ciała […]
Jak skwapliwie psykali* nasi politycy,
Realni demokraci, trzeźwi anglofile,
Żeby tyle nie mówić o byle mogile...
Żeby nie psuć humoru angielskiej ulicy...
Żeby nie robić gwałtu z jednego Katynia […]
Bo pan Goebbels o Katyń Sowiety obwinia –
Więc jak nam, demokratom, popierać Goebbelsa?
Jak – za Goebbelsem – Rosję oskarżać przed światem?
Jak nam Anglię przed takim stawiać dylematem?
Szyki psuć Churchillowi? [...]
A jeszcze kto napisze: „Polacy faszyści!
Basują Goebbelsowi z wspólnej nienawiści
Do sowieckiego raju ... ręka rękę myje”...
Jak polski demokrata ten zarzut przeżyje?
Więc trzeźwi, polityczni, realni i mili
Zrobili tak, że właśnie – wiemy, jak zrobili.
Na podstawie: M. Hemar, Satyry patetyczne, Londyn 1947, s. 48–49.
*Marian Hemar (1901–1972) – polski poeta, satyryk, autor tekstów piosenek, od 1939 r. przebywał na emigracji.
*Psykać – wydawać dźwięki pss! lub psyt! w celu uciszenia kogoś lub wyrażenia dezaprobaty.

1. Choć propaganda hitlerowska głosiła, że za zbrodnię w Katyniu odpowiadają sowieci, Polacy nie chcieli być z nią utożsamiani, bo wiedzieli, że Niemcy wykorzystają to do sowich politycznych celów.
2. Polski rząd na emigracji musiał utrzymać pozytywne relacji nie tylko z aliantami, ale także z Rosją (koalicja antyhitlerowska)

Zadanie 18.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Ilustracja jest przejawem typowej metody propagandowej stosowanej w komunistycznych Chinach w okresie nazywanym
A. Długim Marszem.
B. Wielkim Skokiem Naprzód.
C. Rewolucją Kulturalną.
D. Otwarciem na Świat.

Zadanie 19.
Wyjaśnij, dlaczego w 1980 r. można było uznać wiersz Mariana Załuckiego za satyryczny komentarz do rezultatów polityki gospodarczej państwa z okresu tzw. dekady Gierka.

Źródło 3. Wiersz Mariana Załuckiego*, Przepis po polsku opublikowany w Strajkowym Biuletynie Informacyjnym „Solidarność”, 25 sierpnia 1980 r.
Wziąć to, czego nie ma
dodać soli i kminku
potem zmieszać z tym czego
chwilowo brak na rynku
Mieszać długo i dokładnie
jak się znudzi przestać
i posypać tym na co
absolutnie nas nie stać [...]
Wszyscy u nas to jedzą
dla każdego wystarczy
na tym właśnie polega
Polski cud gospodarczy
Na podstawie: A. Dudek, Z. Zblewski, Utopia nad Wisłą. Historia Peerelu, Bielsko-Biała 2008, s. 277.
*Marian Załucki (1920–1979) – polski poeta, satyryk, pisarz.

Edward Gierek obiecywał Polakom "cud gospodarczy", niestety jego działania temu przeczyły. Na przykład: przeinwestowanie pieniędzy z kredytów zagranicznych i wrzucenie ich w gospodarkę spowodowało jej załamanie. To doprowadziło w 1980 roku do załamania gospodarczego i choć ludzie mieli pieniądze, nie mogli za nie nic kupić. Puste półki sklepowe nazywano chwilowymi brakami w dostawie towarów i zapewniano społeczeństwo, że gospodarka ma się dobrze.

Zadanie 20.
Udowodnij, że źródło 2. świadczy o kontynuacji polityki, którą obrazują dane statystyczne (źródło 1.).

Oba bloki zbroiły się w podobnym tempie i na podobnym poziomie. Wydawały na zbrojenia mniej więcej tyle samo, choć zauważalna jest tendencja zwyżkowa USA i ZSRR.

Zadanie 21.

Zadanie 21.1.
Czy dane z wykresu potwierdzają zjawisko przedstawione na rysunku satyrycznym? Odpowiedź uzasadnij.

Nasilenie ucieczek z NRD nastąpiło po tym, jak w listopadzie 1989 roku runął mur berliński. Dane z wykresu to potwierdzają.

Zadanie 21.2.
Wyjaśnij sens ideowy tytułu rysunku satyrycznego.

Na rysunku ludzie tworzą napis DDR czyli Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD). Taka symbolika towarzyszyła masowym imprezom bloku komunistycznego (na przykład pochody 1 majowe, układanie wzorów czy twarzy dygnitarzy z ludzi). Na rysunku, osoby, które uciekają w zachodnią stronę symbolizują niepodporządkowanie się systemowi, sprzeciw i dążenie do bycia wolną jednostką. Głosowanie nogami - to symbol ucieczki z systemu państw socjalistycznych.

Zadanie 22.
Zadanie zawiera pięć tematów. Wybierz jeden z nich do opracowania.

1. Załamanie się imperium rzymskiego w V w. mogłoby nastąpić nawet bez interwencji barbarzyńskich najeźdźców – Christopher Dawson. Scharakteryzuj wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na upadek cesarstwa zachodniorzymskiego i ustosunkuj się
do zacytowanej tezy historyka brytyjskiego.

2. Wyjaśnij wpływ uwarunkowań zewnętrznych i lokalnych na gospodarkę polską w okresie rozbicia dzielnicowego. W pracy odwołaj się do materiałów źródłowych (str. 26−28).

3. Rozstrzygnij, czy reformacja stanowiła czynnik dezintegrujący społeczeństwo monarchii polsko-litewskiej za panowania ostatnich Jagiellonów i w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w drugiej połowie XVI i pierwszej połowie XVII w. Odpowiedź uzasadnij.

4. Czy zgadzasz się z opinią opublikowaną w XIX w. na łamach emigracyjnego pisma „Baczność”, że rewolucja społeczna, ażeby była narodową – potrzebuje powstania. Powstanie, żeby żyć – potrzebuje rewolucji społecznej? Odpowiedź uzasadnij. W pracy
odwołaj się do materiałów źródłowych (str. 28−29).

5. Anglia miała wybór pomiędzy wojną i hańbą. Wybrała hańbę, ale będzie miała wojnę – Winston Churchill. Scharakteryzuj i oceń stanowisko Wielkiej Brytanii wobec polityki III Rzeszy w latach 1933–1940 i ustosunkuj się do wypowiedzi Winstona Churchilla z 1938 r.

***

Sprawdź również:

• Matura 2015. HISTORIA poziom rozszerzony dla LO [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE] i inne egzaminy z tegorocznej matury. Nawet te najbardziej "niszowe"

• Matura 2015 FIZYKA [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]
• Matura 2015: MATEMATYKA dla LO [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]
• Matura 2015 CHEMIA [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]
• Matura 2015 GEOGRAFIA [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]
• Matura 2015 BIOLOGIA [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]
• Matura 2015 WOS [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE]