Nietrzymanie moczu: leczenie, ćwiczenia. Problem dotyka coraz młodszych kobiet i mężczyzn. Ciąża, poród [20.03.2019]

Objawem nietrzymania moczu jest niezależny od woli wyciek moczu przez cewkę moczową.

- Czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia problemu wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet, to oprócz wieku, liczba porodów, trudności występujące przy porodzie, wielkość dziecka, operacje w obrębie miednicy, otyłość – wymienia Małgorzata Osicka, lekarz urolog w Szpitalu Wojewódzkim w Poznaniu.

Objawy wysiłkowego nietrzymania moczu, na które warto zwrócić uwagę:

1. Gdy tylko poczujesz nagła potrzebę oddania moczu, biegniesz do toalety,
2. Korzystasz z toalety częściej niż 8 razy dziennie,
3. Zdarza ci się nie utrzymać moczu zanim dobiegniesz do toalety,
4. Korzystasz z toalety kilka razy w ciągu nocy,
5. Możliwość skorzystania z toalety ma dla ciebie duże znaczenie podczas planowania miejsca zakupów czy rodzaju podróży,
6. Popuszczasz mocz podczas kichania, kaszlu, ćwiczeń fizycznych.

W zależności od przyczyny nietrzymanie moczu można podzielić na 3 rodzaje:

1. Wysiłkowe nietrzymanie moczu,
2. Nietrzymanie moczu z parć naglących, czyli tzw. nadreaktywny pęcherz,
3. Mieszane nietrzymanie moczu.

Leczenie nietrzymania moczu zależy od tego, z jakiego rodzaju charakterem przypadłości mamy do czynienia. Aby się o tym przekonać najlepiej zgłosić się do lekarza urologa, który przeprowadzi badanie urodynamiczne (oceniające czynność dróg moczowych w trakcie napełniania oraz opróżniania pęcherza) oraz pogłębiony wywiad. Z problemem nietrzymania moczu można zgłosić się także do lekarza pierwszego kontaktu (rodzinnego), a także do ginekologa.

Wysiłkowego nietrzymania moczu nie leczy się za pomocą leków. Farmakologia pomoże jedynie w przypadku nietrzymania moczu spowodowanego nadreaktywnym pęcherzem.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu - jak sobie z tym radzić?

Co można zrobić w przypadku, gdy okaże się, że przyczyną naszych problemów jest wysiłkowe nietrzymanie moczu?

- Gdy zareagujemy odpowiednio wcześnie, jakość życia może poprawić włączenie fizykoterapii _– tłumaczy Natalia Majchrzak, lekarz urolog. - _Ważne, żeby ćwiczenia wykonywane były prawidłowo i regularnie. Wysiłkowe nietrzymanie moczu spowodowane jest obniżoną elastycznością mięśni w obrębie miednicy. Są to mięśnie poprzecznie prążkowane, czyli tak, jak w przypadku bicepsów, ćwicząc je, jesteśmy w stanie je wzmocnić.

Mięśnie Kegla to zespół mięśni i więzadeł, które podtrzymują narządy jamy brzusznej. Warto je ćwiczyć zawsze, nawet jeśli nie dotyczy nas problem wysiłkowego nietrzymania moczu. Jako jedyna forma leczenia ćwiczenia mogą być stosowane tylko w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu o małym nasileniu. W przypadku poważniejszego problemu oraz nadreaktywnego pęcherza, ćwiczenia należy stosować wspomagająco. Można to robić niemal wszędzie i w każdej pozycji: siedząc, stojąc, a nawet leżąc. Wystarczy 2-3 razy dziennie napinać odpowiednie mięśnie stosując na początku 10-20 powtórzeń.

- Zdarza się, że pacjenci z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, zamiast mięśni dna miednicy napinają mięśnie brzucha, ud lub pośladków – przyznaje Natalia Majchrzak. - Jeśli ktoś ma wątpliwości, czy prawidłowo wykonuje ćwiczenia, może zgłosić się do rehabilitanta lub fizykoterapeuty specjalizującego się w leczeniu pacjentów z wysiłkowym nietrzymaniem moczu.

Fizykoterapia, czyli ćwiczenia odpowiednich partii mięśni to podstawowe leczenie w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu. Istnieją rozwiązania, które pomagają wykonywać ćwiczenia. Należą do nich stożki, krążki oraz kulki dopochwowe.

Nietrzymanie moczu w ciąży można pomylić z wyciekaniem wód płodowych

Nietrzymanie moczu w ciąży może pojawić się z zupełnie innych powodów niż w pozostałych przypadkach. To efekt naturalnie powiększonej macicy, która może uciskać pęcherz moczowy oraz zwiększonej produkcji progresteronu. Hormon ten działa rozluźniająco na mięśnie, w tym na mięśnie dna miednicy. W przypadku nietrzymania moczu w ciąży, pomocne mogą okazać się również ćwiczenia mięśni Kegla, które warto wykonywać jeszcze przed zajściem w ciążę, a także po porodzie. W czasie ciąży nie wolno stosować stożków, krążków oraz kulek dopochwowych.

Zdarza się, że nietrzymanie moczu w ciąży można pomylić z poważnym schorzeniem, jakim jest wyciekanie płynu owodniowego spowodowane pęknięciem pęcherza płodowego. Zdarza się to dość rzadko, ale bywa niebezpieczne dla matki i dziecka. Na rynku dostępne są proste testy na obecność wód płodowych. Mają one formę wkładki, która zmienia barwę w przypadku pojawienia się płynu owodniowego.

Ćwiczenie mięśni dna miednicy to także skuteczny sposób leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u mężczyzn. W przypadku panów, dodatkową przyczyną wystąpienia problemu nietrzymania moczu może być przerost gruczołu krokowego. Nietrzymanie moczu u mężczyzn pojawia się dwa razy rzadziej niż u kobiet.

Oprócz przerośniętej prostaty, inne przyczyny nietrzymania moczu u mężczyzn to:

• neuropatie,
• choroby układu nerwowego, takie jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona,
• stany po udarze mózgu,
• stany zapalne układu moczowego,
• nowotwory i guzy układu moczowego,
• powikłania po przyjmowaniu niektórych leków.

Gdy przyczyną nietrzymania moczu jest osłabienie mięśni dna miednicy, a zastosowane leczenie w postaci ćwiczeń okaże się niewystarczające, lekarz może zalecić:

• Elektrostymulację, z której można skorzystać w gabinecie lekarskim, ale można ją także wykonywać samodzielnie w domu. Jest to niezwykle pomocna metoda u pacjentek z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, które nie potrafią samodzielnie ćwiczyć. Stymulator sam kurczy właściwe mięśnie.
• Biofeedback – to metoda wymagająca specjalnej aparatury rejestrującej (w tym przypadku EMG mięśni dna miednicy) i umożliwiającej odbiór wzrokowy lub słuchowy rejestrowanych zmian.
• Trening pęcherza, czyli świadome odraczanie momentu oddawania moczu, połączone z zapisywaniem parć naglących i mikcji w specjalnym dzienniczku. Istotne jest także kontrolowanie ilości i częstości przyjmowanych płynów.

Jeśli leczenie zachowawcze nietrzymania moczu nie przyniesie spodziewanych efektów, lekarz może skierować pacjenta na leczenie operacyjne. Wybór metody zależeć będzie od wielu czynników, między innymi od przyczyny i stopnia zaawansowania choroby.

Lekarz radzi, czego nie wolno robić w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu:

Wśród porad dla pacjentów cierpiących na wysiłkowe nietrzymania moczu znaleźć można takie, których lekarze absolutnie nie zalecają stosować. Jest to na przykład porada, aby ćwiczyć mięśnie poprzez zatrzymywanie strumienia moczu w toalecie. Takie działanie nie tylko nie przyniesie rezultatów, ale może nawet zaszkodzić. Kolejny błąd to leczenie się lekami na nietrzymanie moczu, które pomogły sąsiadce. Powtórzę: Nie istnieją leki na wysiłkowe nietrzymanie moczu. Wiele kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu popełnia jeszcze jeden błąd, a mianowicie chodzi do toalety „na zapas”. Nie wtedy, kiedy czuje parcie na pęcherz, ale w momencie, kiedy akurat ma czas. W takim przypadku, przy coraz mniejszej pojemności napełnienia pęcherza, mózg wysyła sygnał o potrzebie mikcji, co jeszcze pogłębia problem - dr Małgorzata Osicka, urolog