Nowy Rok to dla Chińczyków największe święto - rozmowa z Sylwią Witkowską

Już 17 lutego w Auli UAM odbędzie się koncert z okazji Chińskiego Nowego Roku. Będzie to Rok Psa. Czym się charakteryzuje?
Według chińskiego zodiaku Pies jest zwierzęciem bardzo szczerym i wiernym. Uważa się, że psy nie zawiodą nigdy swojej rodziny. Na pierwszym miejscu stawiają przede wszystkim dobro innych, a swoimi sprawami zajmują się później. Uważa się czasami, że psy są plotkarskie i wścibskie, ale w rzeczywistości są bardzo pomocne. Dlatego warto mieć przyjaciela spod znaku Psa. Uważa się też, że to zwierzęta bardzo domowe, rodzinne, choć w miłości czasami nieśmiałe.

W jaki sposób Chińczycy celebrują Nowy Rok?
Dla Chińczyków Nowy Rok jest największym i najważniejszym świętem. Wszystkie tradycyjne święta chińskie oparte są o tradycyjny kalendarz księżycowy, rolniczy, który od tysiącleci wyznacza życie Chińczyków. Święta Nowego Roku rozpoczynają się razem z wiosną, co jest bardzo ściśle związane z tym, co dzieje się w przyrodzie i w rolnictwie. W kalendarzu chińskim co dwa tygodnie oznaczone są określone okresy, które mają nazwy związane albo ze zjawiskami astronomicznymi, jak zrównanie wiosenne, przesilenie letnie, albo też z wydarzeniami w przyrodzie, następującymi w kolejnych porach roku: „małe zimno”, „duży upał”, „woda deszczowa”, „przebudzenie się owadów”, itp. Dzięki temu kalendarzowi rolnicy od wieków wiedzieli, jak mają się przygotowywać do prac w polu i co kiedy należy robić. Kiedy pracować, a kiedy świętować. Wiedzieli, którego dnia wiosną trzeba rozpocząć orkę i siać ziarno, ale zanim to się stało to uroczyście żegnali stary rok. Żegnali zimę i wraz z nadejściem wiosny witali Nowy Rok. I tak dzieje się to do dzisiaj.

Jak to się odbywa?
Obecnie w Chinach wygląda to jak wielkie pospolite ruszenie. Wszyscy, którzy mieszkają z dala od swojego domu, robią wszystko, co w ich mocy, aby do swych rodzin powrócić. Dla wielu jest to jedyna okazja w roku, aby odwiedzić rodzinę, ponieważ biorąc pod uwagę odległości w Chinach i powszechne migracje zarobkowe, częstsze podróżowanie bywa skomplikowane. Dlatego Nowy Rok jest okazją, której nie można zaprzepaścić. Tym bardziej, że większość Chińczyków ma w tym czasie urlop. Jest to więc jedno wielkie świętowanie, którego głównym motywem jest spotkanie rodzinne. Ale też tradycje są ciągle żywe i przestrzegane. Święto Nowego Roku wymaga odpowiedniej oprawy. Dekoracji w kolorze czerwonym i odpowiednich potraw. Są one zróżnicowane w zależności od regionu, ale i wiążą się z pewną symboliką, a ich nazwy nawiązują do życzeń wyrażających pomyślność i szczęście, bo tego sobie przede wszystkim ludzie życzą.

Jakie są charakterystyczne potrawy?
Jedną z potraw są pierogi zwane jiaozi [dziaodzy], które są charakterystyczne bardziej dla północy Chin. W kulturze chińskiej ogromne znaczenie mają homonimy – słowa, których wymowa jest bardzo podobna, ale oznaczają one coś innego i zapisuje się je innymi znakami. Ważne by dopasować słowa do pojęć wyrażających coś pozytywnego lub pomyślnego. Podobnie jest ze słowem jiaozi, które może oznaczać pierogi (饺子) albo wymianę starego i nowego roku w godzinie Szczura, czyli pomiędzy 23:00 a 1:00 (交子).

Na południu natomiast preferuje się potrawy z ciągnącego się słodkiego ryżu. Robi się z niego kluski, różne ciastka i przekąski o rozmaitych kształtach i kolorach. Smakołyki te zwane są niangao (年糕), czyli właśnie ryżowe ciastka noworoczne. Wymowa tego słowa brzmi podobnie jak wyrażenie niannian gao (年年高), czyli „z roku na rok coraz lepiej”, bo oczywiście w czasie świąt życzymy sobie pomyślności, szczęścia, długowieczności i pieniędzy. Obchody Nowego Roku są dość podobne do naszego Bożego Narodzenia, ponieważ zaczynają się w wigilię Nowego Roku. Tego wieczoru spotyka się cała rodzina, zasiada się do wspólnej kolacji, czyli czegoś w rodzaju Wigilii, a po posiłku czeka się do północy, aż nadejdzie Nowy Rok. Niezwykle ważne są też fajerwerki, ich huk jest nieodzownym elementem święta Nowego Roku, symbolicznie ma on odpędzić złe moce i przynieść szczęście. Przez pierwsze trzy dni Nowego Roku trwa wzajemne odwiedzanie się krewnych i znajomych oraz składanie sobie życzeń.

A prezenty?
Chińczycy bardzo często obdarowują się nawzajem prezentami, zresztą nie tylko z okazji Nowego Roku. Noworoczną tradycją są hongbao (红包) – czerwone koperty z pieniędzmi, na które szczególnie czekają dzieci. Zwyczajowo w tym czasie kupuje się także nowe ubrania, oczywiście w kolorze czerwonym.

A jak wyglądają noworoczne tańce smoka i lwa i czy wiąże się z nimi jakaś symbolika?
Są nieodłącznymi elementami obchodów Nowego Roku. Taniec smoka wygląda różnie w zależności od regionu, ale tym co łączy wszystkie odmiany tańców jest niezwykle barwna, wielka głowa smoka i długi tułów, trzymany przez tancerzy. Odbywa się to przy dźwiękach bębnów i fajerwerkach. W tańcu lwa oprócz dwóch osób, które odgrywają zwierzę, pojawia się postać wojownika, który drażni lwa kolorową piłeczką. Spektakle te odbywają się najczęściej dwa tygodnie później podczas Święta Latarni, które kończy okres Nowego Roku.

Ale powiedzmy też kilka słów o Instytucie Konfucjusza, którym w Poznaniu Pani kieruje...
Zajmujemy się przede wszystkim propagowaniem języka i kultury chińskiej. Chiński Instytut Konfucjusza wzorowany był takich instytucjach, jak British Council czy Goethe Institut. W tej chwili instytuty istnieją niemal w każdym kraju na świecie, w sumie jest ich już kilkaset, z czego pięć w Polsce. Poza różnymi formami kursów językowych na wszystkich poziomach zaawansowania, organizujemy wydarzenia kulturalne, koncerty, spektakle, wykłady, warsztaty, zajęcia dla dzieci, spotkania, czy wyjazdy do Chin. Przeprowadzamy oficjalne egzaminy znajomości chińskiego, oferujemy także stypendia na naukę Chinach. W Poznaniu mamy bardzo dobre tradycje nauki chińskiego i studiów sinologicznych. W tym roku obchodzimy już zarówno 10-lecie istnienia Instytutu Konfucjusza, jak i 30-lecie powstania sinologii na Uniwersytecie im. Adam Mickiewicza.

Rozmawiał: Marek Zaradniak

Chiński Nowy Rok

Aula UAM (ul. Wieniawskiego 1),
17 lutego, godz. 18.
Bilety 25-40 zł - do nabycia w CIM, KupBilecik.pl, Instytut Konfucjusza UAM tel.618292982, Fundacja Apollo tel. 609 969 666.
Wejsciówki dla studentów 10 zł - do nabycia w CIM-ie, Instytucie Konfucjusza i Fundacji Apollo tel. 609 969 666.

Wielki Bal Sportowca - zobacz wideo:

POLECAMY:

Oni są w rejestrze przestępców