Poznań: Mija 100 lat od posiedzenia pierwszej wolnej Rady Miasta. Odnaleziono protokół z tamtego wydarzenia

Bogna Kisiel

8 kwietnia 1919 roku odbyło się posiedzenie pierwszej wolnej Rady Miasta Poznania. Po prawie 100 latach dr Piotr Grzelczak z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Poznaniu odnalazł w zbiorach poznańskiego Archiwum Państwowego protokół z sesji inauguracyjnej.

– Do tej pory w badaniach wykorzystywano relacje ówczesnej prasy o tym wydarzeniu

– wskazuje dr Grzelczak.

Przypomnijmy, że w 1918 r. w Poznaniu powstała Rada Robotników i Żołnierzy. Jej Wydział Wykonawczy przejął kontrolę nad miastem, po czym 12 listopada odwołał Ernesta Wilmsa, nadburmistrza Poznania, a na jego miejsce powołał Jarogniewa Drwęskiego. W tym czasie funkcjonowała jeszcze niemiecka Rada Miejska.

– Sięgnąłem do protokolarza, w którym znajdują się protokoły z posiedzeń niemieckiej Rady Miejskiej. Kończą się one na 18 grudnia 1918 roku. Tego dnia odbyła się ostatnia sesja tejże rady. Protokół z niej zamknięto na stronie 75 – opowiada dr Grzelczak – tymczasem na następnej stronie spisano protokół z inauguracyjnego posiedzenia polskiej Rady Miasta Poznania, które odbyło się sto lat temu – 8 kwietnia 1919 roku. Na kolejnych kartach znajdowały się relacje z następnych sesji aż do zapisania całego protokolarza w październiku 1919 roku. To świadczy w pewnym stopniu o ciągłości miejskiej władzy, ale i o poznańskiej oszczędności.

Dla badacza takie odkrycie jest wyjątkową chwilą. – Daje wielką satysfakcję – przyznaje dr Grzelczak.

Wybory do pierwszej demokratycznie wybranej Rady Miasta odbyły się 23 marca 1919 r. Czynne i bierne prawo wyborcze miały poznanianki i poznaniacy, którzy ukończyli 20 lat. Do zdobycia było 60 mandatów. Frekwencja wyniosła około 80 proc. Miażdżące zwycięstwo odniosła centroprawicowa Polska Lista Wyborcza, która uzyskała 66 proc. poparcia i 41 mandatów. Lista niemiecka wprowadziła 17 radnych, a po jednym radnym – Socjaldemokratyczna lista Wolnych Związków oraz mniejszość żydowska. W radzie znalazły się kobiety, m.in. Zofia Swiniarska, Franciszka Drozdowska, Konstancja Kolska i Helena Menzel.

– Pierwsze posiedzenie rady miało uroczysty charakter. Rozpoczęło się od mszy św. w kościele pw. Bożego Ciała, co było nawiązaniem do tradycji przedrozbiorowej

– mówi dr Grzelczak. – Później radni przeszli do Nowego Ratusza.

Tutaj nastąpiły przemówienia i wybór prezydium rady. – „Powierzamy Wam skarb drogocenny (...). Bądźcie wiernymi stróżami skarbu tego – patrzy na Was miasto, patrzy cały kraj, – bo miasto to przykładem być powinno, i jeżeli tu porządek się przewróci, odezwie się to strasznem echem w narodzie, w historii” – przytacza słowa Jarogniewa Drwęskiego dr Grzelczak. – Na przewodniczącego rady wybrano adwokata Władysława Mieczkowskiego, który tę funkcję sprawował przez pięć lat. W prezydium znaleźli się sami Polacy. Wywołało to zgrzyt. Albert Busse, radny z listy niemieckiej, złożył protest w tej sprawie, co zostało skrupulatnie odnotowane w protokole.

Radni niemieccy demonstracyjnie opuścili salę. – Jako powód podali wykluczenie Niemców z prezydium oraz „manifestacje polityczne w Radzie Miejskiej” wynikające z chęci wysłania przez Polaków telegramów do rządu w Warszawie, konferencji pokojowej w Paryżu i Rady Ludowej w Gdańsku – mówi dr Grzelczak. I dodaje:

– W kwietniu 1919 roku odbyło się kilka kolejnych posiedzeń. Rada Miejska potwierdziła wybór Drwęskiego na prezydenta Poznania, wyłoniła komisje i przystąpiła do właściwej pracy na rzecz polskiego Poznania.