Prawo pracy 2020: Gdy zostaliśmy bez pracy, możemy szukać pracy zdalnej lub stacjonarnej. Co warto wiedzieć, gdy szukamy nowej pracy

Wypowiadamy umowę o pracę lub szef zwalnia nas z pracy

Gdy sami wypowiadamy umowę o pracę nie musimy podawać uzasadnienia swojej decyzji. Wymówienie możemy złożyć w firmie w każdej chwili, nawet będąc na chorobowym lub na urlopie. Wystarczy jeśli napiszemy: wypowiadam umowę o pracę z dniem takim i takim, podpiszemy się i napiszemy na piśmie datę.

Jeśli to szef nas zwalnia z pracy, a mamy umowę na czas nieokreślony zawsze musi podać powód naszego zwolnienia. Przy umowie na czas określony powodu nie trzeba podawać. Pracodawca nie może wypowiedzieć nam umowy o pracę w czasie naszego urlopu i innej usprawiedliwionej nieobecności, a więc i choroby. Jeśli jednak pracownik zachorował już w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, nie jest objęty tą ochroną.

Jaki jest okres wypowiedzenia umowy o pracę?

• 3 dni robocze – jeżeli umowa o pracę na okres próbny nie jest dłuższa niż 2 tygodnie.
• tydzień – przy umowie o pracę na okres próbny zawartej na okres dłuższy niż dwa tygodnie, a krótszy niż trzy miesiące. Kończy się zawsze w sobotę, niezależnie od tego, w jakim dniu tygodnia umowa została wypowiedziana.
• 2 tygodnie – jeżeli umowa na okres próbny wynosi 3 miesiące lub jest to umowa na czas określony albo na czas nieokreślony przed upływem 6. miesiąca zatrudnienia.
• miesiąc – jeśli pracujemy dłużej niż 6 miesięcy, ale krócej niż 3 lata (na umowie na czas określony lub nieokreślony). Kończy się zawsze w ostatnim dniu miesiąca.
• 3 miesiące – jeśli pracujemy dłużej niż 3 lata u tego pracodawcy. Kończy się zawsze w ostatnim dniu miesiąca. Jeżeli więc otrzymaliśmy trzymiesięczne wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony 9 września, to stosunek pracy wygaśnie 31 grudnia.
• jeśli pracodawca wypowiada nam umowę zawartą na czas nieokreślony – z powodu ogłoszenia upadłości, likwidacji albo innych przyczyn niedotyczących pracowników, może skrócić nam wypowiedzenie do miesiąca, a za pozostałe dwa wypłacić odszkodowanie równe dwóm wynagrodzeniom.

Przyjmijmy wypowiedzenie umowy o pracę

Doręczenie przez pracodawcę wypowiedzenia jest jednostronnym oświadczeniem woli. Podpis tego, któremu pracę się wypowiada jest jedynie dowodem przyjęcia oświadczenia, a nie wyrażeniem na nie zgody. Gdy odmówimy przyjęcia pisma o wypowiedzeniu z rąk pracodawcy lub odbioru listu poleconego, termin na odwołanie biegnie i tak od chwili próby dostarczenia nam dokumentu. Skutki wyobrażania sobie, że najlepszą formą obrony przed wypowiedzeniem jest jego nieprzyjmowanie są więc fatalne, bo nawet niezgodne z prawem lub nieuzasadnione wypowiedzenie bardzo trudno podważyć, jeżeli okres przewidziany na odwołanie już minął.

Odwołanie do sądu pracy

W przypadku wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, zatrudniony na czas nieokreślony ma prawo odwołać się do sądu pracy żądając uznania wypowiedzenia za bezskuteczne i przywrócenia do pracy lub odszkodowania. Odwołanie wnosimy do sądu właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy lub na miejsce wykonywania pracy. Musi ono trafić tam w ciągu 7 dni od dnia wypowiedzenia. Jeśli sąd przyzna nam odszkodowanie, jego wysokość odpowiada zazwyczaj wysokości wynagrodzenia za okres od dwóch tygodni do trzech miesięcy. Jeżeli naruszone zostały przepisy o wypowiadaniu umowy o pracę na czas określony lub na okres próbny, odwołujący się musi zadowolić się odszkodowaniem. Nie dotyczy to pracownic w ciąży lub osób korzystających z urlopu macierzyńskiego.

Czy przy zwolnieniu z pracy należy nam się odprawa i jaka?

Wysokość odpraw w firmach zatrudniających więcej niż 20 pracowników uzależniona jest od stażu u pracodawcy, który nas zwalnia (z przyczyn niedotyczących pracownika, ale np. z powodu likwidacji stanowiska pracy):

• jednomiesięczne wynagrodzenie dostanie zatrudniony przez mniej niż 2 lata,
• dwumiesięczne wynagrodzenie – zatrudniony przez 2 do 8 lat,
• trzymiesięczne wynagrodzenie – zatrudniony przez ponad 8 lat.

Wypłacana odprawa nie może przekroczyć wysokości piętnastokrotności minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. W 2020 roku pensja minimalna wynosi 2600 złotych brutto (około 1920 zł na rękę). Maksymalna wysokość odprawy w 2020 roku nie może więc być wyższa niż 39 tys. złotych brutto.

Pracownik powinien otrzymać odprawę najpóźniej w dniu rozwiązania z nim stosunku pracy lub w terminie wypłaty ostatniego wynagrodzenia za pracę.

Kto ma wolne na szukanie pracy?

Dni wolne na szukanie pracy przysługują jedynie wtedy, jeśli mamy prawo do co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia, a pracę wypowiedział nam szef. Takiego przywileju nie mamy gdy:

• zostaliśmy przyjęci na okres próbny do trzech miesięcy,
• gdy umowa o pracę rozwiąże się na mocy porozumienia stron,
• gdy zwalniamy się sami.

Zatrudnionym z prawem dwutygodniowego lub miesięcznego okresu wypowiedzenia przysługują 2 dni, w pozostałych przypadkach – 3 dni.

Szukamy pracy. Co to jest Centralna baza ofert pracy?

Pracy możemy szukać poprzez oferty pracy w gazetach lub w internecie poprzez rozmaite portale pracownicze. Na przykład na portalu www.pracuj.pl znajdziemy oferty pracy z całej Polski. Najwięcej ofert pracy, także z zagranicy, znajdziemy w Centralnej bazie ofert pracy na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Szukamy oczywiście legalnej pracy - jaką pracę uważa się za nielegalną?

Za nielegalną pracę uważa się nie tylko brak umowy na piśmie, ale również niezgłoszenie osoby zatrudnionej do ubezpieczenia społecznego lub niepoinformowanie przez osobę zarejestrowaną jako bezrobotna urzędu pracy o fakcie wykonywania pracy zarobkowej. Pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikowi umowy na piśmie i zgłoszenia go do ZUS w ciągu 7 dni od dnia zatrudnienia.

Czy nielegalna praca się opłaca?

Absolutnie nie. Oszczędności z nielegalnego powierzenia i wykonywania pracy są tylko pozorne. Najlepiej widać to niestety, gdy dochodzi do wypadku przy pracy. Wtedy najczęściej sprawa trafia do Państwowej Inspekcji Pracy i prokuratury i zazwyczaj kończy się wszczęciem postępowania wykroczeniowego lub karnego. W najlepszym przypadku za tego rodzaju nieprawidłowości nałożona może zostać grzywna w wysokości od 1000 do 30 tys. zł, a w razie rażących naruszeń może dojść do skazania osoby winnej na karę więzienia. Również nieodprowadzanie składek na ZUS oraz brak opodatkowania wynagrodzeń (nawet za zgodą osoby zatrudnionej) jest naruszeniem przepisów i może spowodować poważne problemy i koszty.

Dlaczego zawarcie umowy o pracę na piśmie jest takie istotne?

Umowa na piśmie daje pracownikom możliwość ubiegania się o realizację jej zapisów. Inspektorzy pracy często spotykają się z sytuacjami, w których pomiędzy pracodawcą i pracownikiem dochodzi do konfliktu na tle warunków zatrudnienia. Sporządzenie umowy na piśmie może przyspieszyć rozwiązanie ewentualnego sporu z pomocą instytucji zewnętrznych, takich jak inspekcja pracy.

Jakie korzyści dla pracownika wynikają z zatrudnienia na umowę o pracę?

Zatrudnienie w formie stosunku pracy jest korzystne zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy. Daje gwarancje wynikające z ubezpieczenia wypadkowego, rentowego i emerytalnego. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę korzysta też z ochrony zawartej w przepisach Kodeksu pracy – ma m.in.:

• zapewnioną minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę
• prawo do urlopu wypoczynkowego
• prawo do wymaganych przerw w pracy
• prawo do uprawnień związanych z byciem rodzicem.

Czytaj też: 12 najważniejszych rzeczy, które musisz wiedzieć, jeśli chcesz pracować legalnie

Gdzie możemy szukać pomocy w przypadku łamania przepisów prawa pracy?

Poszukajmy informacji na www.pip.gov.pl i www.prawawpracy.pl lub zadzwońmy na specjalną infolinię pod numer 801 002 006, gdzie udzielane są porady prawne. Jeżeli nie możemy sami wyjaśnić naszych wątpliwości u swojego pracodawcy i upomnieć się o respektowanie przepisów, możemy złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy lub pozew do sądu pracy.

Co to jest praca zdalna i gdzie szukać pracy online?

Nie tylko z powodu koronawirusa praca zdalna jest coraz częściej i chętniej wybierana. Ten sposób pracy ma wiele zalet dla nas i dla dla pracodawcy. Ten ostatni nie musi ponosić na przykład kosztów wynajęcia powierzchni biurowych i ich utrzymania (prąd, sprzątanie). Pracownik nie traci czasu i pieniędzy na dojazdy, a jego czas pracy może być bardziej elastyczny.
Żeby pracować zdalnie możemy:

• szukać pracy na etacie,
• zostać freelancerem,
• założyć własną firmę, która będzie działać zdalnie.

Zdalnie może pracować nie tylko programista, ale także na przykład specjalista ds. reklamy na Facebooku, copywriter i content writer czy wirtualny asystent.
Najwięcej ofert pracy zdalnej oferują branże:

• komputerowa/IT,
• medyczna i opieki zdrowotnej,
• edukacyjna/szkoleniowa,
• rekrutacja,
• obsługa klienta,
• finanse

Pracy zdalnej szukamy poprzez portale z ogłoszeniami, portale dla freelancerów, grupy na Facebooku, w firmach pośredniczących.

Nie udało się na razie znaleźć pracy? Może więc zatrudnisz się jako niania

Bycie nianią może opłacać się i osobie, która nagle została bez pracy, i młodym rodzicom, którzy chcą mieć zaufaną osobę do opieki nad dzieckiem.

To państwo płaci składki na ubezpieczenia społeczne za nianie, które dostają pensję nieprzekraczającą minimalnego wynagrodzenia i które zawarły z rodzicem niespełna trzyletniego dziecka tak zwaną umowę uaktywniającą. Nianią nie może być jeden z rodziców, nawet jeśli sam wychowuje dziecko i został bez pracy, ale może być nią każda inna pełnoletnia osoba lub członek rodziny, na przykład babcia lub dziadek.

Czytaj więcej: Zapewnij dziecku opiekę, czyli jak legalnie zatrudnić nianię

Praca nieletnich w wakacje – czy potrzebna jest zgoda rodzica?

Na zawarcie umowy z pracownikiem młodocianym może być potrzebna zgoda jego rodziców lub opiekunów (w zależności od formy zawartej umowy).

W przypadku umowy o pracę na wykonywanie prac lekkich taka zgoda nie jest jednak wymagana – osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat jest młodocianym w rozumieniu prawa pracy i może podjąć pracę na zasadach dotyczących zatrudniania młodocianych. Jeżeli posiada ona ograniczoną zdolność do czynności prawnych, może zawrzeć stosunek pracy bez zgody przedstawiciela ustawowego. UWAGA! Przedstawiciel ustawowy może jednak za zgodą sądu opiekuńczego, rozwiązać taką umowę, jeżeli sprzeciwiałaby się dobru małoletniego.

Praca nieletnich w wakacje – przygotowanie do pracy

Jeżeli młoda osoba chce podjąć pracę jako pracownik młodociany w wakacje musi:

• mieć ukończone co najmniej 15 lat (poza wyjątkami określonymi w przepisach szczególnych),
• ukończyć co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową (gimnazjum),
• wykonywać wyłącznie pracę wynikającą z wykazu prac lekkich zatwierdzonych przez lekarza medycyny pracy i Inspektora pracy,
• posiadać świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca którą chce wykonywać nie zagraża jego zdrowiu (badania lekarskie).

Przed dopuszczeniem do wykonywania pracy przez pracownika młodocianego, pracodawca powinien poddać go również szkoleniu z zakresu bhp i zapoznać z instrukcjami i oceną ryzyka zawodowego, a także wyposażyć w niezbędną odzież o obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej. O ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami pracodawca informuje także rodziców lub opiekunów prawnych nieletniego.

Praca nieletnich w wakacje – ograniczony czas pracy

Jeżeli młodociany na ukończone 15 lat i podejmuje pracę w czasie wakacji szkolnych, jego wymiar czasu pracy nie może przekroczyć 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin. Ten wymiar czasu pracy obowiązuje go także w przypadku wykonywania pracy u więcej niż jednego pracodawcy.

UWAGA! Zatrudnione osoby w przedziale wieku 15-18 lat nie mogą pracować w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pora nocna młodocianego obejmuje co do zasady osiem godzin i trwa od godz. 22 do 6 (dla młodocianych poniżej 15 roku życia od 20 do 6) Ponadto młodocianemu przysługuje 14-godzinna dobowa przerwa w pracy. Powinna ona obejmować porę nocną. Z kolei przerwa tygodniowa powinna wynosić co najmniej 48 godzin i obejmować niedzielę. Przepisy z zakresu zatrudniania młodocianych znajdują się w Kodeksie pracy (art. 190-206 Kp).

Czytaj więcej: Kiedy nastolatek może podjąć prace w wakacje? Przepisy prawa pracy dotczące nieletnich

Praca nieletnich w wakacje –  zatrudnianie dzieci

Od zatrudnienia młodocianego należy odróżnić zatrudnienie dzieci, definiowane w przepisach prawa pracy jako wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia, dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową.

Praca taka może być wykonywana tylko w powyższych branżach i po wypełnieniu szeregu obowiązków, w tym po uzyskaniu uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka, opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, orzeczenia lekarza stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy.

Podobnie jak w przypadku pracowników młodocianych praca taka jest zakazana jeżeli powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka.