Prof. Krzysztof Trybuś: Kultura języka decyduje o kulturze na co dzień

W dniach 24 - 27 listopada Instytut Filologii Polskiej UAM obchodzić będzie jubileusz 45-lecia. Co udało się w tym czasie dokonać? Co uważa Pan za największy sukces?
Prof. Krzysztof Trybuś: Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, który współtworzy Instytut, otrzymał w tym roku kategorię A+ , a to najwyższa ocena dla jednostek badawczych w Polsce. Sukcesem na pewno jest także to, że przez cały czas istnienia Instytutu rozwijamy współpracę z miastem. Jesteśmy częścią jego historii i kultury. Dlatego program obchodów jubileuszu jest podziękowaniem i ukłonem w stronę mieszkańców Poznania i Wielkopolski. Podczas konferencji będziemy mówić o literaturze związanej z Poznaniem oraz języku jego mieszkańców. W wykładach i panelach dyskusyjnych mogą wziąć w udział wszyscy zainteresowani. W programie znajdzie się też spotkanie autorskie pt. „Miejsce głosu, głos miejsca. Pisarze i miejsca w Poznaniu” oraz gra miejska „Spis treści”, organizowana przez studentów specjalności dokumentalistycznej, nauczycielskiej i krytycznoliterackiej. W Bibliotece Raczyńskich znani poznańscy językoznawcy będą mówili nie tylko gwarze poznańskiej, ale także o wierzeniach i obrzędach poznaniaków.

Wracając do sukcesów Instytutu - przez długie lata swej działalności zawsze staraliśmy się się łączyć tradycje uniwersyteckiej polonistyki z silnym zaangażowaniem w sprawy kraju. Miarą tego zaangażowania był szeroki udział jego pracowników w demokratycznych przeobrażeniach przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Dzisiaj skupiamy się, jak dawniej, na badaniach naukowych dotyczących literatury i języka, w dużo jednak większym stopniu, niż bywało w przeszłości, prowadzimy je w oparciu o szeroką współpracę międzynarodową. Wiele też uwagi poświęcamy przygotowaniu takiej oferty studiów, która pozwoli naszym absolwentom sprostać wymogom współczesnego rynku pracy. Stąd zawodowy profil naszych zajęć specjalnościowych – obok tradycyjnie nauczycielskiego, m.in. dziennikarski, wydawniczy, logopedyczny, krytycznoliteracki, translatorski, dotyczący edukacji europejskiej. W oparciu o pozyskany przed paroma laty znaczący grant europejski, proponujemy naszym studentom staże zawodowe, z których chętnie korzystają, zdobywając przed zakończeniem studiów bezcenne doświadczenie, zwiększające szanse zdobycia wymarzonej pracy.

A jakie są plany na kolejne 45 lat?
Prof. Krzysztof Trybuś: Chcemy nie tylko uprawiać naukę, ale także kształcić młodych ludzi i żyć ich młodością. W czasach niżu demograficznego to wielkie wyzwanie dla całej uczelni. W tym roku akademickim mamy więcej kandydatów na nasze studia niż w ubiegłym. Program edukacyjny musi być stale aktualizowany. W naszym Instytucie, obok tradycyjnego i najważniejszego kierunku, jakim jest filologia polska, mamy też kierunki powołane w ostatnich latach, które wzmacniają nasze aspiracje uczestniczenia w tym, co się dziś modnie określa jako „europejska przestrzeń edukacyjna”: „Studia środkowoeuropejskie” (współprowadzone z Instytutem Historii), studia interkulturowe „Polacy i Niemcy w Europie” (współprowadzone przez Uniwersytet Kiloński), oraz studia „Filologia polska jako obca” (prowadzone w Collegium Polonicum w Słubicach). Jeżeli chodzi o najbliższe plany, to myślimy o studiach polonistyczno – filozoficznych. Ten projekt będzie realizowany wspólnie z Instytutem Filozofii UAM. W planach są też międzynarodowe Studia o Polsce – zajęcia odbywałyby się w Collegium Polonicum w Słubicach, we współpracy z niemieckim uniwersytetem Viadrina. Ale pyta Pani o następne 45 lat – przede wszystkim być w mieście i z miastem, współtworzyć jego kulturową przestrzeń.

Dlaczego tak ważne jest, by kształtować świadomość językową i kulturową młodych Polaków? Jaki jest obecny stan wiedzy na temat naszego języka ojczystego?
Prof. Krzysztof Trybuś: Kultura języka decyduje o kulturze na co dzień, a ta jaka jest, każdy widzi, a raczej słyszy. To dla mnie największe rozczarowanie po latach politycznej i społecznej transformacji. Upadek czytelnictwa idzie w parze z upadkiem dobrych obyczajów. Dotyczy to także społecznych elit, a raczej pseudoelit, jakim językiem mówią z sobą politycy wiemy aż nadto dobrze. Zły model matury, na szczęście przemijający, doprowadził młode pokolenia do edukacyjnej przeciętności, wykształcenie literackie i językowe naszej młodzieży jest słabe. A przecież można odwrócić tę tendencję…

Jakie działania w kierunku poprawy świadomości językowej i kulturowej młodych ludzi podejmuje Instytut Filologii Polskiej?
Prof. Krzysztof Trybuś: Nie tylko piszemy książki o literaturze i języku, podejmujemy bezpośrednie działania edukacyjne wychodząc poza mury uczelni. Instytut Filologii Polskiej organizuje wykłady przedmaturalne, konkursy literackie i ortograficzne, prowadzi klasy patronackie w wielu poznańskich liceach. Nasi profesorowie zasiadają w Radzie Języka Polskiego, adiunkci docierają z wykładami do wielu szkół Wielkopolski, realizujemy projekty edukacyjne z powiatami czarnkowsko-trzcianeckim i gostyńskim. Dużym zainteresowaniem cieszą się warsztaty dla młodzieży szkolnej prowadzone przez naszych pracowników i koła naukowe studentów i doktorantów. Bierzemy udział w imprezach kulturalnych miasta, jesteśmy w nim zawsze obecni… Już od 45 lat.