Prof. Maciej Gutowski: Słowa o karze śmierci dla Donalda Tuska są niemądre

Prawicowa dziennikarska Ewa Stankiewicz niedawno powiedziała, że wobec Donalda Tuska, za jego działania ws. katastrofy smoleńskiej, należy przywrócić najsurowszą karę. Przywrócenie kary śmierci jest możliwe, czy to jedynie bardzo ostra, polityczna wypowiedź?
Maciej Gutowski: Jeśli miałbym jej słowa komentować z punktu widzenia prawnego, trudno byłoby to zrobić. Taka wypowiedź nie ma nic wspólnego z kategoriami prawnymi. Powodów jest wiele. Nie wiadomo, za co miałaby być stosowana taka kara śmierci, w Polsce taka kara nie obowiązuje, są też uregulowania międzynarodowe, które nie pozwalają jej przywrócić. Po czwarte, nawet gdyby została wprowadzona, to na pewno nie w zakresie wykonywania obowiązków premiera, wreszcie, prawo nie może działać wstecz. Komentarz prawnika w tej sprawie powinien więc polegać na wzruszeniu ramion. Taka wypowiedź może co najwyżej świadczyć o upadku obyczajów politycznych w sferze kultury wypowiedzi.

Przez lata w Polsce istniał tzw. kompromis aborcyjny, który właśnie teraz jest zrywany. Może więc niebawem zostanie otwarta dyskusja o karze śmierci, bez oglądania się na możliwość jej wprowadzenia?
Maciej Gutowski: Szkoda, że takie tematy są w ogóle poruszane. Dotyczą spraw niezwykle drażliwych, które cywilizowane społeczeństwa zamknęły. W tych trudnych sprawach nie ma świetnych rozwiązań. Głębokich problemów moralnych nie rozwiąże się prostym zakazem, np. zakazem aborcji, czy wprowadzeniem kary śmierci. Są kraje stosujące taką karę, np. USA, ale Polska jest w tej części świata, gdzie przyjęto inne rozwiązania. Nie ma sensu powracać do takiej dyskusji, podobnie jest z tematem aborcji. Trzeba naprawiać służbę zdrowia, poprawiać edukację, rozmawiać o antykoncepcji, a nie wracać do kwestii, które żadnego problemu nie rozwiązują, a jedynie podgrzewają nastoje społeczne.

W kontekście wypowiedzi Ewy Stankiewicz, niektórzy politycy prawicy mówili, że przecież nie można wprowadzać cenzury i mamy wolność słowa. Rzeczywiście, w sferze publicznej, wolno nam powiedzieć wszystko o każdym człowieku?
Maciej Gutowski: Wolność słowa jest prawem konstytucyjnym. Ale tutaj nie mówiłbym o wolności słowa. Wolno przecież mówić różne rzeczy, tak jak wolno przeklinać i mówić rzeczy bezsensowne. Jednak moim zdaniem chyba nie warto rozmawiać z ludźmi, którzy nie mają niczego do powiedzenia, lecz zajmują się czymś, co podsyca emocje.
Prof. Jacek Sobczak, specjalista od prawa prasowego, mawia, że wolność wypowiedzi jest ograniczoną wolnością drugiego człowieka. Zgadza się Pan?
Maciej Gutowski: Oczywiście, że tak. Wolność słowa jest ograniczona na gruncie prawa karnego oraz cywilnego, choćby poprzez możliwość naruszenia czyichś dóbr osobistych. Jednak tego typu wypowiedzi, jak tej o karze śmierci dla byłego premiera, nie kwalifikowałbym do ograniczania wolności słowa. To są wypowiedzi z kategorii tych niemądrych, których nawet nie warto komentować.

W sprawie katastrofy smoleńskiej mówi się teraz o „poległych”, mają powstać ich pomniki, mówi się o odpowiedzialności karnej polityków PO. Będą więc nowi podejrzani w tej sprawie?
Maciej Gutowski: Znam tę sprawę tak, jak każdy członek społeczeństwa. Nie znam jej jako prawnik i nie mogę zatem jej komentować. Ale mówienie o odpowiedzialności byłego premiera i karze śmierci dla niego, świadczy o tym, że nie myśli się w kategoriach prawnych.

Rząd PiS wprowadził już „dobrą zmianę” w prokuraturze oraz innych instytucjach. Jak wygląda sytuacja w samorządzie adwokackim? Jesteście odporni na bieżącą politykę?
Maciej Gutowski: Okręgowa Rada Adwokacka w Poznaniu jako pierwsza podjęła uchwałę sprzeciwiającą się wpływom sił politycznych na wymiar sprawiedliwości. Chodziło o ponowne połączenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Oczywiście w wymiarze sprawiedliwości są potrzebne zmiany, ale sfera polityczna nie powinna tych zmian kształtować. Jako ORA wypowiadaliśmy się również w sprawie Trybunału Konstytucyjnego i jego niezależności. Nikt nie miał wątpliwości, że TK to jeden z najważniejszych elementów ustrojowych naszego państwa oraz instytucja chroniąca obywateli. Wśród naszych członków są bardzo różne sympatie polityczne, ale przyjęliśmy wspólne stanowisko wyłącznie na gruncie prawa.