Raport o stratach wojennych Polski - szczegółowy, ale bez wielu istotnych dla Wielkopolski danych

Raport zaznacza, że precyzyjne obliczenie wielkości wszystkich strat wojennych nigdy nie będzie możliwe, bo skala jest tak znaczna, że wymyka się metodom badawczym. Do tego brakuje wielu danych statystycznych sprzed wojny i z okresu powojennego, a znaczna część dowodów zbrodni była przez okupanta niszczona systematycznie - a ślady po nich zacierane.

Dokument skupia informacje dotyczące ziem wcielonych do III Rzeszy, tzw. Ziem Dawnych (które przed i po II wojnie światowej znalazły się w granicach państwa polskiego) i terenu tzw. Generalnej Guberni. Przypomina że Adolf Hitler podjął 8 i 12 października decyzje w sprawie okupowanych ziem polskich, które weszły w życie 26 października 1939: wówczas do III Rzeszy włączono województwo pomorskie, poznańskie, śląskie, zachodnią część Małopolski, Zagłębie Dąbrowskie, ziemię łódzką, Kujawy, północną część Mazowsza, powiat suwalski i część augustowskiego.

Utworzono dwie nowe jednostki administracyjne – Okręg Rzeszy Gdańsk – Prusy Zachodnie oraz Okręg Rzeszy Kraj Warty (Reichsgau Warthegau) ze stolicą w Poznaniu – rejencję poznańską, inowrocławską i kaliską (następnie łódzką). 6 października Hitler zapowiedział w Reichstagu, że na okupowanych ziemiach będą dokonywane przesiedlenia, co miało prowadzić do germanizacji terenów – Polaków i Żydów miano przesiedlić do Generalnej Guberni, a w ich miejsce osiedlać etnicznych Niemców z Europy Wschodniej.

Zobacz też: W lasach palędzko-zakrzewskich zabito tysiące Wielkopolan! Dziś nikt o tym nie pamięta

Nie wszystkich Polaków przeznaczono do wysiedlenia – bo elity naukowe, polityczne, wojskowe, duchowieństwo, ludzie kultury - zostali uznani za element niepożądany, który mógłby podtrzymywać opór i kierować społeczeństwem: 22 września Reinhardt Heydrich szef Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa mówił o konieczności aresztowań i osadzania ich w obozach koncentracyjnych, a już 14 października 1939 - o koniecznej likwidacji kierowniczych warstw polskich, co miało nastąpić do 1 listopada.

Jesienią rozpoczęła się zatem akcja Inteligencja, która potrwała do wiosny 1940. Mordowano także osoby niepełnosprawne, likwidując szpitale psychiatryczne, wprowadzono kary śmierci za najdrobniejsze przewinienia, uruchomiono w Poznaniu obóz koncentracyjny Fort VII. Zlikwidowano szkolnictwo polskie, a Uniwersytet Poznański zamknięto.

Wielkość strat ludnościowych Polski, poniesionych wyłącznie ze strony Niemiec ustalono na 5 mln 219 tys. osób, spośród których 21 procent stanowiły dzieci do 10. roku życia.

Raport ocenia, że największe straty ludnościowe w wyniku działań okupanta odnotowano w woj. warszawskim – stanowią one 39,62 procent liczby wszystkich osób pozbawionych życia. W tej grupie 3,70 procent stanowią mieszkańcy województwa poznańskiego, do tego 3,89 procent – Wielkopolanie, którzy stracili życie bezpośrednio w wyniku działań wojennych. W obozach koncentracyjnych i więzieniach zamordowani mieszkańcy województwa poznańskiego stanowili 7,96 procent wszystkich ofiar. Raport ocenia, że wśród śmiertelnych ofiar robót przymusowych w gospodarstwach i fabrykach III Rzeszy 3,48 procent stanowili mieszkańcy województwa poznańskiego.

Według danych raportu okupant hitlerowski zamordował 14 413 mieszkańców Poznania. Na liście strat znalazło się m.in. 113 naukowców z Poznania (w roku akademickim 1937/38 było ich w mieście 507, więc zginęło ich 22,3 proc.), a także 1021 nauczycieli szkolnych (wobec 7032 w roku szkolnym 1937/38, udział strat – 14,5 proc.). Wspomniano także ofiary Akcji T4 (Akcji E) - mordowania osób chorych psychicznie – w Owińskach, w lasach na północ od Obornik, w Forcie VII w Poznaniu (tu po raz pierwszy użyto gazu), w Kościanie, i Dziekance k Gniezna.

Według raportu suma strat materialnych wyniosła 797 mld 398 mln zł. Straty w dobrach kultury i dziełach sztuki poniesione w wyniku działań wojennych i okupacji niemieckiej wyniosły 19 mld 310 mln zł. Łączna kwota strat polskich instytucji kredytowo – oszczędnościowych i ich klientów poniesionych w wyniku działań wojennych i okupacji niemieckiej wynosi 89 mld 321 mln zł.

Raport szczegółowo zajmuje się wyliczeniami, wiele danych podając według szacunkowej – przeliczeniowej wartości z 2021 roku. Te pełne detali informacje uzupełnia opisami wybranych zbrodni hitlerowskich. Niestety – ma też braki, odczuwalne przez Wielkopolan: należy do nich prawie całkowite pominięcie działalności Fortu VII w Poznaniu, będącego pierwszym obozem koncentracyjnym na ziemiach polskich.

Od początku okupacji Fort VII miał opinię jednego z najgorszych miejsc kaźni, a sami Niemcy z dumą nazywali go Obozem Krwawej Zemsty. Raport wspomina o Forcie VII jedynie w kontekście miejsc eliminacji osób psychicznie chorych – Akcja T4 – zaznaczając, że tu po raz pierwszy zastosowano gaz i komory gazowe, a także – w tabeli miejsc eksterminacji, podając, że zginęło w nim 20 tys. ofiar.

Podobnie raport pomija inne miejsca zagłady w Wielkopolsce – we wspomnianym wykazie ważniejszych miejsc masowej eksterminacji obywateli polskich w latach 1939 – 1945 nie uwzględniono lasów palędzko – zakrzewskich, w których w latach 1939-42 okupanci wymordowali co najmniej 4,5 tys. osób – podczas gdy uwzględniono miejsca uświęcone krwią kilkudziesięciu ofiar.

Jesteś świadkiem ciekawego wydarzenia? Skontaktuj się z nami! Wyślij informację, zdjęcia lub film na adres: [email protected]