Stara matura 2016: Biologia rozszerzona [ODPOWIEDZI, ARKUSZ CKE]

Matura 2016 - harmonogram

Sprawdź też: Stara matura 2016: BIOLOGIA rozszerzona i wszystkie inne przedmioty [ODPOWIEDZI, ARKUSZ CKE]

Stara matura 2016: BIOLOGIA rozszerzona - ODPOWIEDZI:
Odpowiedzi pojawią się tutaj po godzinie 14, kiedy CKE opublikuje arkusze z dzisiejszej matury. Sprawdźcie z nami, jak Wam poszło!

Uwaga maturzyści! Porównujecie odpowiedzi z arkuszem

Zadanie 1.
Poniższy tekst opisuje podobieństwa i różnice w składzie pierwiastkowym głównych grup związków organicznych występujących w organizmie. Uzupełnij tekst − wpisz w wyznaczone miejsca nazwy pierwiastków wybranych spośród wymienionych. Niektóre nazwy pierwiastków mogą być użyte w tekście więcej niż jeden raz.
azot, fosfor, potas, węgiel, krzem, tlen, siarka, wodór

W skład węglowodanów, białek, lipidów i kwasów nukleinowych wchodzą trzy podstawowe pierwiastki: węgiel, tlen, wodór. Oprócz tych pierwiastków białka zawierają jeszcze: azot i siarkę. W kwasach nukleinowych nie ma pierwiastka występującego w białkach, którym jest siarka, ale jest fosfor którego nie ma w składzie białek (niemodyfikowanych potranslacyjnie).

Zadanie 2.
Na rysunku przedstawiono jądro komórkowe wraz z otaczającymi je strukturami błoniastymi.

Odpowiedź:
Nazwa struktury-funkcja
A. reticulum endoplazmatyczne szorskie - synteza białek
B. reticulum endoplazmatyczne gładkie - synteza tłuszczu / zobojętnianie toksyn

Zadanie 3.
W tabeli przedstawiono wybrane cechy różnych rodzajów komórek. Wpisz brakujące informacje.

1. cytoplazma (lub nukleoid)
2. tłuszcze, glikogen
3. jądro komórkowe, chloroplasty (plastydy), mitochondrium
4. celuloza
5. chityna, chitozan

Zadanie 4.

Odpowiedź:
a) D. anafaza mitozy
b) chromosomy 4

Zadanie 5.

Odpowiedź:
a) Niektóre typy komórek w dojrzałym organizmie, np. komórki parenchymalne (miąższowe) wątroby i nerek, wchodzą w fazę G0 w sposób na wpół trwały i mogą zostać pobudzone do ponownych podziałów tylko w bardzo szczególnych okolicznościach. Inne komórki, np. komórki nabłonkowe, kontynuują dzielenie się przez okres całego życia organizmu, co zapobiega procesowi starzenie
b) faza S - replikacja

Zadanie 6.

Podaj nazwy (anabolizm/katabolizm) przedstawionych na schemacie grup procesów metabolicznych A i B. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając cechę charakteryzującą każdą z tych grup.
Procesy A: katabolizm, ponieważ dochodzi do rozkładu z wydzieleniem energii
Procesy B: anabolizm, ponieważ potrzebna energia do syntezy

Zadanie 7.

Odpowiedź:
a) Grupa kontrolna, czyli II, to myszy bez mutacji trzeba wykluczyć efekt placebo
b) Myszy ze zmutowanym genem, ponieważ Glikoproteina P jest niespecyficznym transporterem usuwającym poza obręb komórek różne substancje obce dla organizmu, w tym leki, co zapobiega ich kumulacji - jeśli jest mutacja, wówczas dochodzi do nagromadzenia glikoproteiny.

Zadanie 8.

a) Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby powstał poprawny opis zależności przedstawionej na wykresie. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
W sytuacji obniżenia się pH osocza krwi (zwiększa się / zmniejsza się) powinowactwo hemoglobiny do tlenu, co powoduje, że tlen przyłączony do hemoglobiny jest (łatwiej / trudniej) odłączany od jej cząsteczki.
b) Wyjaśnij znaczenie przedstawionych właściwości hemoglobiny (zmiany jej powinowactwa do tlenu) dla wymiany gazowej w tkankach, w których zachodzi intensywne oddychanie tlenowe. W odpowiedzi uwzględnij procesy zachodzące w tych tkankach.
Odpowiedź: Wymiana gazowa w płucach: Tlen pobrany w pęcherzykach płucnych łączy się z hemoglobiną. Proces ten nazywamy zewnętrzną wymianą gazową. Hemogloboina roznosi tlen po całym organizmie, dotleniając tkanki i organy:
Efekt Bohra - zjawisko występujące w fizjologii, polegające na zmniejszaniu powinowactwa hemoglobiny do tlenu w warunkach obniżonego pH (wzrost stężenia jonów wodorowych, H+). Powoduje to, że tlen jest łatwiej oddawany przez hemoglobinę (dysocjacja tlenu). Ułatwia to oddawanie tlenu w tkankach.

c) Podaj inną niż jon wodorowęglanowy postać, w której jest transportowany CO2 we krwi człowieka.
Odpowiedź: 20% dwutlenku węgla transportowane jest w połączeniu z białkami osocza i z białkową częścią hemoglobiny. karbaminohemoglobina lub: HbCO2.

Zadanie 9.

a) Podaj nazwy związków chemicznych oznaczonych na schemacie literami X i Y.
Odpowiedź:
X - CO2
Y - acetyloCoA

b) Uzupełnij tabelę, w której określisz lokalizację w komórce wskazanych na schemacie etapów oddychania tlenowego (I–III).
I - cytozol (cytoplazma)
II - macierz mitochondrium
III - macierz mitochondrium

Zadanie 10.

Odpowiedź:
a) sklerenchyma
b) Sklerenchyma (twardzica) to martwa tkanka wzmacniająca. Ściany jej komórek są mocno zgrubiałe i wysycone ligniną (zdrewniałe). W trakcie rozwoju tych komórek zamierają i zanikają ich protoplasty. Sklerenchyma występuje w formie włókien lub sklereidów (komórek kamiennych).

Zadanie 11.

a) Podaj nazwy elementów budowy liścia oznaczonych na rysunku numerami 1 i 2.
Odpowiedź:
1. wiązka przewodząca/ drewno
2. aparat szparkowy

b) Wyjaśnij, w jaki sposób współdziałanie elementów budowy liścia (1 i 2) wskazanych na rysunku sprawia, że możliwy staje się transport wody w roślinie.
Odpowiedź: Mechanizm pobierania i transportu wody oraz jej usuwania przez roślinę opiera się na procesach dyfuzji, osmozy, pęcznienia oraz transportu aktywnego.

Zadanie 12.

Odpowiedź:
Czy stężenie roztworu ma wpływ na zmianę turgoru liścia?

Przewodzenie wody w roślinie składa się z trzech etapów. Po pobraniu wody przez komórki włośnikowe przenika ona w poprzek korzenia do walca osiowego (transport bliski). Transport ten odbywa się głównie drogą apoplastyczną, czyli w kapilarnych przestrzeniach ścian komórkowych oraz przez przestwory międzykomórkowe. W mniejszym stopniu woda wędruje drogą symplastyczną, czyli przez protoplasty komórek i łączące komórki plazmodermy. Przepływ przez endodermę korzenia odbywa się poprzez cienkościenne komórki przepustowe. Po dotarciu do walca osiowego woda jest transportowana w elementach drewna korzenia i łodygi (transport daleki). Trzeci etap prowadzi przez tkanki liścia. W postaci pary wodnej przenika do przestworów komórkowych, a następnie przez aparaty szparkowe wydostaje się na zewnątrz.

Wpływ 0,1% NACl na turgor tkanek roślinnych powstanie gradient stężeń, woda zamiast wnikać do komórki, wypłynie na zewnątrz.
Zadanie 13.

Odpowiedź:
1. Fałsz
2. Prawda
3. Fałsz

Zadanie 14.

Odpowiedź:
ETEC: jelito ciękie - powoduje odwodnienie
EPEC: wnętrze komórek nabłonka - zaburzenia we wchłanianiu wody

Zadanie 15.

Odpowiedź:
niezupełne - układ rozrodczy

Zadanie 16.

1. pień tchawkowy/tchawka
2. chitynowe rurki tchawek/przetchlinka
b) Wykaż związek między budową i funkcjonowaniem układu oddechowego owadów a brakiem barwników oddechowych w ich hemolimfie.
Odpowiedź: oddychanie zachodzi całą powierzchnią ciała, barwniki, w tym hemoglobina, są nośnikami tlenu

Zadanie 17.

Odpowiedź:
Przysadka pobudzając tarczycę jednocześnie, poza tyreotropiną, wydziela kortykotropinę (ACTH). Kortykotropina stymuluje korę nadnerczy do sekrecji kortykosteroiodów. Kortykosteroidy indukują powstawanie enzymów przekształcających tyroksynę w trijodotyroninę. Oba wymienione procesy są odpowiedzialne za indukcję metamorfozy. Przedni płat przysadki wydziela również prolaktynę (PRL), która działa antagonistycznie w stosunku do tyreotropiny. Wysokie stężenie prolaktyny uniemożliwia wiązanie się hormonów tarczycy z receptorami komórek i obniża poziom tyroksyny we krwi.
Prolaktyna chroni larwę przed przedwczesną metamorfozą, pozwalając jej osiągnąć odpowiednie rozmiary.

Zadanie 18.

Odpowiedź:
różnica stężeń - woda wypływa z ich ciała
hiperosmoza - zaburzenie gospodarki wodnej, może doprowadzić do odwodnienia

Zadanie 19.

Odpowiedź:
resorpcja
sekrecja

Zadanie 20.

1A
2D
3C
4B

Zadanie 21.

Odpowiedź:
a) Chymotrypsynogen to nieaktywna forma chymotrypsyny,jest polipeptydem złożonym z 245 reszt aminokwasowych. Proces aktywacji tego proenzymu polega na proteolitycznym wycięciu dwóch dipeptydów poprzez przecięcie wiązań Leu(13) i Arg(15) oraz Tyr(146) i Arg(148) przez trypsynę (2)

b) W dwunastnicy, ze względu na PH, ponadto potrzebny jest trypsynogen alktywny w dwunastnicy

Zadanie 22.

Odpowiedź:
a) miejsce 3
b) wpływa ona na złącze nerwowo-mięśniowe, wywołuje porażenie mięśni w wyniku blokowania uwalniania acetylocholiny na poziomie połączenia nerwowo-mięśniowego mięśni szkieletowych, hamując tym samym przekazywanie impulsów nerwowych przez połączenie synaptyczne.

Zadanie 23.

Odpowiedź: B odruch warunkowy, wyuczony, to odruch na światło

Zadanie 24.

Odpowiedź:
1. odwrotna transkrypcja
2. utworzenie nici komplementarnej - powstaje dwuniciowy dna
3. transkrypcja
4. translacja

Zadanie 25.

Odpowiedź: A, B

Zadanie 26.

Odpowiedź:
C1
B3
A2

Zadanie 27-28.

Odpowiedź do zadania 27.
W pojedynczej komórce bakteryjnej oporność na antybiotyk może powstać na drodze mutacji w jej kodzie genetycznym.
Oporność budowana jest na podstawie stopniowego uodporniania się bakterii i przekazywania mutacji do kolejnych pokoleń..

Odpowiedź do zadania 28.
Pod wpływem czynników uszkadzających DNA dochodzi do aktywacji i wzrostu ilości białka p53, którego aktywacja powoduje zatrzymanie cyklu komórkowego w celu naprawy uszkodzeń. Jeśli nie jest to możliwe, dochodzi do programowanej śmierci komórki. Mutacja w genie kodującym to białko powoduje, że uszkodzone komórki nie zamierają.

Zadanie 29.

Odpowiedź:
a) D. niezupełnej dominacji alleli genu warunkującego barwę piór;
b) osobniki białe, stalowoniebieskie w stosunku: 1 : 1.
Zadanie 30.

Odpowiedź:
a) Allel dominujący, ponieważ w potomstwie obojga chorych rodziców 50% dzieci jest chorych, a 50% zdrowych
b) Genotyp matki: Aa; Genotyp ojca: Aa.

Zadanie 31.

Odpowiedź:
1. Prawda
2. Prawda
3. Fałsz
Zadanie 32.

Odpowiedź:
A. Budowa elektrowni wiatrowych;
C. Budowa biogazowni i elektrowni wodnych.

Odpowiedź:
a) Rola okrzemek: producenci,
Rola kryla: konsument I rzędu.
b) okrzemki, zooplankton, kryl, małe ryby i głowonogi, pingwin cesarski, lampart morski (foka), orka.

Zadanie 34.
Podaj nazwy dwóch zależności, które mogą zachodzić między orką a lampartem morskim, i określ, na czym polega każda z nich.
Odpowiedź:
Lampart morski - orka;
a) 1 zależność: konsument wyższego rzędu - drapieżnik dominujący w piramidzie ekologicznej (zależność ofiara - drapieżnik)
b) 2 zależność: konsument wyższego rzędu - konsument wyższego rzędu (niższego ogniwo stanowiące podstawę pożywienia wyższego (w łańcuchu pokarmowym) ogniwa).