Ten film to kuchnia pracy kardiochirurgów - rozmowa z Karolem Prętnickim

Na ekrany kin wchodzi opowiadający o profesorze Zbigniewie Relidze film Łukasza Polko-wskiego "Bogowie". Mija 13 lat od momentu, kiedy Panu, w jego klinice, przeszczepiono serce. Zna Pan tych ludzi. Czy aktorzy oddają ich charaktery?
Profesora Religę widziałem kilkakrotnie, ale nie byłem jego pacjentem. Trudno mi więc oceniać postać kreowaną przez Tomasza Kota. Mogę jedynie z opowieści potwierdzić, jaki był Religa. Moim zdaniem ekranowy Religa zagrany przez Kota jest znakomity. Walczący, bojowniczy z charakterem i misją. Myślę, że w pełni oddaje obraz człowieka z trudnym charakterem, który uparcie dąży do celu, którym jest przeszczep serca.

Czy film oddaje klimat kliniki profesora Religi?
Zaraz po operacji leżałem w sali, która była gabinetem profesora Religi. On nie chciał mieć nadzwyczajnych warunków do urzędowania, stąd swój gabinet przekazał na pomieszczenie, gdzie pacjenci mogli przebywać po operacji. Tam w każdym miejscu czuło się i czuje się nadal wielkość profesora. Teraz centrum zabrzańskie ma już nowy obiekt. Ten stary ma już inne przeznaczenie, ale duch jest ten sam. Może dlatego, że kliniką kieruje teraz profesor Marian Zembala, który ma też niesamowita charyzmę. Ta postać w filmie pięknie kreowana jest przez Piotra Głowackiego. Zembalę znam osobiście, gdyż kierował zespołem operującym. Podobnie profesor Andrzej Bochenek. Mówimy tu o osobach, które widać i wyczuwa się je w filmie. Siłą tego filmu jest to, że to są ludzie z pasją. l to samo odczuwałem będąc w klinice. Dla nich pacjent jest rzeczywiście najważniejszy. Ten film ukazuje kuchnię pracy chirurga. Niezwykle wzruszająca jest scena wyjęcia serca starego i włożenia i uruchomienia nowego.

Jakie znaczenie ma dla was ludzi po przeszczepie - "składaków" jak o sobie mówicie - ten film?
Z jednej strony jest to oddanie hołdu człowiekowi, który dokonał tego pierwszego w Polsce przeszczepu. Moim zdaniem wszyscy zawdzięczamy jemu życie. Zarówno ci, których on operował osobiście, jak i ci, którzy to drugie życie dostali w Warszawie, Poznaniu lub w Krakowie. Choć w Krakowie była trochę inna sytuacja, bo tam ogromną rolę odegrał pochodzący z Poznania profesor Antoni Dziatkowiak. Zawsze podkreślam, że jesteśmy szczęśliwcami, że otrzymaliśmy to drugie, nowe serce i to zobowiązuje. Jesteśmy beneficjentami tego cudownego daru drugiego życia. Nie byłoby tego daru, gdyby nie lekarze kardiochirurdzy. Ci bogowie. Tytuł filmu jest znakomity, bo prowokuje do dyskusji o boskiej mocy szczególnie kardiochirurgii. Ale nie byłoby też tego cudu, gdyby nie anonimowi dawcy. I dlatego film jest wielką promocją transplantologii jako formy leczenia i formy ratowania ludzi. My wszyscy byliśmy pod ścianą. Przeszczep był dla nas ostatnią szansą. A rozterki lekarzy są w tym momencie niesamowite. I to też pięknie zostało w filmie pokazane. Bo potrzebna była odwaga, a tym odważnym był Religa. Film jest zrobiony w stylu amerykańskim. On walczy, pokonuje stereotypy i konserwatywnych profesorów, obawiających się naruszyć serce.

Co się czuje, gdy otrzymuje się drugie, nowe serce?
Jeśli chodzi o emocje te pierwsze momenty to niedowierzanie. Z jednej strony wielka radość, ale i nieufność. W momencie przebudzenia zadajemy sobie pytanie - czy ja jestem gdzieś w zaświatach? Czy naprawdę żyję? Czy wszystko się udało.

A dlaczego ludzie tak bardzo boją się być dawcami?
To strasznie delikatny i trudny temat, bo większość społeczeństwa jest na tak. Przynajmniej tak wynika ze złożonych deklaracji. Jednak gdy dochodzi do konkretnej dramatycznej sytuacji zaczynają się zastanawiać. Ale to jest ludzkie. Boją się. Niezbędna staje się wtedy rozmowa z kompetentnym lekarzem.

ROZMAWIAŁ MAREK ZARADNIAK