Ubóstwo energetyczne może dotknąć miliony Polaków. Rośnie cena węgla, a do ogrzania domów wciąż używa go 4 mln Polaków

Za ubóstwo energetyczne przyjmuje się sytuację, w której na energię wydaje się więcej niż 10 proc. dochodów. W Polsce węglem ogrzewanych jest ok. 4 mln gospodarstw domowych. W poprzednim roku 31 proc. z nich doświadczało ubóstwa energetycznego. W związku z rosnącą ceną węgla, w 2022 roku może być ich nawet 60 proc.

- Co gorsze, rośnie liczba osób skrajnie ubogich energetycznie, czyli takich, które na węgiel wydają co najmniej 20 proc. dochodów. W zeszłym roku było ich 11 proc. a w tym prawdopodobnie będzie ich ponad 20 proc.

- mówi Łukasz Horbacz, prezes Izby Gospodarczej Sprzedawców Polskiego Węgla (IGSPW).

Jak podaje GUS przeciętna średnioroczna cena detaliczna tony węgla kamiennego wyniosła w 2021 roku 997 zł (w 2020 roku - 888 zł). Z kolei Polski Alarm Smogowy na podstawie cen węgla, pelletu i drewna kawałkowego w 32 składach we wszystkich województwach oszacował, że w pierwszym kwartale tego roku, od stycznia do kwietnia węgiel podrożał o 26 proc. pellet o 19 proc., a drewno kawałkowe o 24 proc.

- Łącznie od stycznia 2021 średnie ceny wzrosły o 101 proc. (węgiel), 89 proc. (pellet) i 74 proc. (drewno kawałkowe) – podano.

Od 11 marca internetową sprzedaż węgla dla klientów indywidualnych, w atrakcyjnych cenach - ok. 1 tys. zł za tonę, uruchomiła Polska Grupa Górnicza. Jednak zainteresowanie jest tak duże, że samo załadowanie strony internetowej graniczy z cudem, a co dopiero zakup węgla, który zazwyczaj jest już wyprzedany. - Od początku sprzedaży węgla luzem dostępnego w kopalniach PGG obsłużyliśmy 35700 klientów, do których trafiło 178500 ton węgla w atrakcyjnej cenie – informuje Polska Grupa Górnicza.

Jak zauważa Łukasz Horbacz, w szacowaniu o ile wzrosły ceny węgla, należy uwzględnić istnienie dwóch równoległych rynków, na których obowiązują inne uwarunkowania.

Taniej będzie na polskim rynku krajowych producentów węgla, gdzie surowiec można kupić u autoryzowanych sprzedawców za ok. 1300 zł za tonę. Problem w tym, że jest go mało. Jak szacuje IGSPW, krajowa produkcja zaspokaja jedynie ok. 40 proc. zapotrzebowania sektora komunalno-bytowego, który rocznie zużywa ok. 11 mln ton węgla. - Zwykle to było ok. 60 proc., ale teraz węgiel prawdopodobnie jest przekierowany do innych sektorów lub zmniejszone jest wydobycie – tłumaczy Horbacz.

Drugim źródłem był import z Rosji, Kazachstanu i Kolumbii, ale po wprowadzeniu embarga na rosyjski węgiel od 16 kwietnia, IGSPW szacuje, że w sektorze komunalno-bytowym zabraknie ok. 40 proc. węgla, czyli ok. 4 mln ton. Dodatkowo sytuację pogarsza rosyjska blokada tranzytu węgla z Kazachstanu.

Jak podkreśla IGSPW ten brak jest niemożliwy do zastąpienia ze względu na przepustowość portów. Obecnie węgiel zagraniczny w ilościach hurtowych kosztuje ok. 2 400 zł za tonę, a klientowi detalicznemu sprzedawany jest on za ok. 3 tys. zł.

Szacuje się, że na terenie Poznania liczba wszystkich źródeł ogrzewania paliwami stałymi wynosi ok. 20 000. - Od 1 lipca 2021 roku mieszkańcy Poznania mają obowiązek złożenia deklaracji dot. posiadanych źródeł ciepła i źródeł spalania paliw – informuje Magdalena Żmuda, dyrektorka  Wydziału Kształtowania i Ochrony Środowiska UMP.

To, z jakich sposobów ogrzewania korzystają poznaniacy, będzie wiadomo pod konic czerwca w ramach Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. - W konsekwencji poznamy także liczby źródeł, potocznie zwanych kopciuchami, przeznaczonych do wymiany – mówi Żmuda.

Na dopłaty do opału oraz energii elektrycznej w ramach świadczeń, zapewnianych przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Poznaniu mogą liczyć osoby, których dochód nie przekracza 776 zł netto (w gospodarstwie jednoosobowym) lub 600 zł (w rodzinie). Jak informuje MOPR z zasiłków na zakup energii elektrycznej lub gazowej, o średniej wartości 338 zł, w 2021 roku skorzystały 874 rodziny. W tym samym roku zasiłki w wysokości 492 zł na zakup opału otrzymało 477 rodzin. Możliwe jest też zlecenie przez MOPR dostawy węgla wraz z wniesieniem – z tego świadczenia w 2021 roku skorzystały 343 rodziny.

Od 4 stycznia do 31 października w ramach rządowej tarczy antyinflacyjnej można ubiegać się także o dodatek osłonowy, który ma na celu wsparcie osób o niskich dochodach oraz walkę z ubóstwem energetycznym.

Przysługuje on gospodarstwom jednoosobowym, których dochód nie przekracza 2100 zł netto miesięcznie oraz gospodarstwom wieloosobowym, których dochód nie przekracza 1500 zł netto miesięcznie na osobę. Wysokość świadczenia wynosi od 400 zł do 1437 zł (dla gospodarstwa 6-osobowego i więcej).

W stolicy Wielkopolski przyjęciem i rozpatrzeniem wniosków zajmuje się Poznańskie Centrum Świadczeń.