Uczą się chętnie, ale szkoła przeszkadza czwartoklasistom rozumieć matematykę i nauki przyrodnicze

W kwietniu i maju 2019 roku, uczniowie klas czwartych szkół podstawowych zostali zbadani pod kątem osiągnieć matematyczno-przyrodniczych. Teraz poznaliśmy wyniki Międzynarodowego Badania Wyników Nauczania Matematyki i Nauk Przyrodniczych (TIMSS). Polscy uczniowie zajęli 26 miejsce. W sumie przebadano uczniów z 58 państw.

Badanie TIMSS ma na celu przede wszystkim sprawdzenie trzech obszarów poznawczych: wiedzę i jej stosowanie w praktyce oraz rozumowanie. Jak się okazało, mocną stroną naszych uczniów są elementy statystyki, odczytywanie tabel i wykresów, a w przyrodzie – stosowanie wiedzy. Słabsze wyniki uczniowie otrzymali z wiedzy i rozumowania, a także rozumienia zasad myślenia naukowego czy z zadań z podstaw fizyki.

Jak mądrze wybrać prezent dla dziecka? Radzi Michał Zawadka, ekspert relacji z młodzieżą.

Matematyka jest nudna, przez to jest trudna?
Polscy uczniowie – w matematyce – lepiej radzą sobie z rozumowaniem, słabiej natomiast wypadają w zadaniach wymagających wiedzy, wiadomości oraz znajomości arytmetyki.

Choć 93 procent uczniów przyznaje, że lubi uczyć się matematyki i przyrody, to nie oznacza to, że dla każdego ucznia, wszystkie zagadnienia są zrozumiałe. 20 procent czwartoklasistów przyznaje, że nie rozumie wszystkiego, co mówi nauczyciel. Przy okazji badania, okazało się że dla 30 procent uczniów matematyka jest nudna, z kolei przyroda nie jest atrakcyjnym przedmiotem dla 22 procent uczniów. Te wyniki nie dziwią nauczycieli i dyrektorów szkół.

– Niestety, po reformie jaką zafundowała polskiej szkole minister Anna Zalewska, podstawy programowe nie są spójne. Niektóre zagadnienia doszły, inne wypadły – mówi Sławomir Eliks, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 91 w Poznaniu. – To tak jakby ktoś rzucał kostką, co się wyrzuci, to wypadnie.

Nauczyciele zwracają uwagę, że z przedmiotami ścisłymi i przyrodniczymi zawsze były kłopoty. Potwierdzają to także wyniki badania. Co trzeci polski czwartoklasista uważa, że matematyka jest dla niego trudniejsza niż dla większości uczniów w jego klasie – w przyrodzie sądzi tak co czwarty uczeń.

– Wcześniej podstawy programowe z matematyki, fizyki, przyrody, biologii i chemii były jak naczynia połączone. Jedno wynikało z drugiego, dzisiaj tak już nie jest – dodaje Sławomir Eliks i zwraca uwagę na fakt, że nauczyciele nie mają czasu, by wrócić do zagadnień, które uczniom sprawiają problem. – I braki, z każdym kolejnym działem się pogłębiają – przyznaje dyrektor Szkoły Podstawowej nr 91.

Dziewczynki lepsze z biologii, chłopcy z geografii
Marek Korbanek, dyrektor poznańskiej Szkoły Podstawowej nr 7, mówi wprost, że nauczycielom brakuje czasu na przerobienie materiału. Podstawy są przeładowane, a godziny lekcyjne na ich przerobienie zostały okrojone.

– Nie dziwię się, że dla niektórych uczniów zajęcia są nudne, czy nieatrakcyjne. Dawniej nauczyciel przyrody, fizyki, czy chemii miał czas, żeby na lekcji przeprowadzić doświadczenie, czy eksperyment, dziś częściej zobaczą to na przykład na wyświetlonym filmie. Niby to samo, ale już nie daje takiego efektu, jak współuczestnictwo w doświadczeniu– uważa Marek Korbanek.

Z badania TIMSS wynika, że w porównaniu z chłopcami, dziewczynki są lepsze z biologii, a także w rozumowaniu i znajomości podstaw metody naukowej. Chłopcy lepiej poradzili sobie za to z geografią oraz w zadaniach fizyko-technicznych.

Chłopcy poradzili sobie z zadaniami matematycznymi nieznacznie lepiej od dziewczynek. Mimo wyższej średniej, osiągnięcia chłopców są bardziej zróżnicowane. Więcej jest chłopców, którzy osiągają bardzo słabe i ba-rdzo dobre wyniki. Umiejętności dziewczynek są zaś bardziej wyrównane.

Maciej Kopeć, podsekretarz stanu w MEN podkreślił, że analizując wyniki badania należy wziąć pod uwagę to, w jakim stopniu na ich wynik wpłynął ubiegłoroczny strajk nauczycieli, wprowadzenie nowej podstawy programowej oraz to, że udział w badaniu wzięli uczniowie, którzy swoją edukację rozpoczęli w wieku sześciu lat.

– Należy się zastanowić, na ile przyczyną obniżenia wyników TIMSS 2019 była reforma sześciolatków i czy mamy do czynienia z porażką tej reformy widoczną w tym badaniu – wskazał Maciej Kopeć. Z taką interpretacją nie zgadzają się dyrektorzy szkół. – Jeszcze raz podkreślę, nauczycielom przede wszystkim brakuje czasu, żeby pochylić się nad uczniami, którzy mają braki. Nie ma czasu na rozmowę, bo trzeba realizować przeładowaną podstawę programową – mówi Marek Korbanek.

Międzynarodowe Badanie Wyników Nauczania Matematyki i Nauk Przyrodniczych
To przeprowadzany co cztery lata (od 1995 roku) pomiar osiągnięć szkolnych uczniów w matematyce i przyrodzie. W tej edycji badania TIMSS 58 krajów i regionów, w tym Polska, uczestniczyło jedynie w części obejmującej klasę czwartą. W Polsce badanie przeprowadził Instytut Badań Edukacyjnych na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej. Na świecie przebadano ponad 300 tysięcy czwartoklasistów z 11 tysięcy szkół.

W Polsce badanie objęło reprezentatywną próbę 4882 uczniów z 149 szkół podstawowych, rodziców uczniów, nauczycieli uczących ich matematyki i przyrody oraz dyrektorów szkół. Badanie zrealizowano w kwietniu i maju 2019 – po zakończeniu ogólnopolskich strajków nauczycielskich. Badanie objęło specyficzny i zróżnicowany wiekowo rocznik. W efekcie decyzji o posłaniu sześcio-latków do szkół w roczniku tym było 54 procent sześciolatków, a także część starszych siedmiolatków, którzy nie poszli do pierwszej klasy w poprzednim roku szkolnym.