Uczelnie nie potrzebują Pakietu Wolności Akademickiej MEN? "Przeciwstawiamy się wkraczaniu w tę sferę"

Jak zapowiedział minister Przemysław Czarnek, Pakiet Wolności Akademickiej wprowadza zmiany prawne gwarantujące nauczycielom wolność nauczania, wolność słowa i wolność badań naukowych. Pakiet jest urzeczywistnieniem w praktyce akademickiej konstytucyjnego prawa do wyrażania przekonań światopoglądowych, religijnych i filozoficznych.

Pakiet Wolności Akademickiej przewiduje między innymi obowiązek poinformowania nauczyciela akademickiego o poleceniu rozpoczęcia prowadzenia postępowania wyjaśniającego dotyczącego jego osoby. Nauczyciele zyskują możliwość skierowania zażalenia do komisji dyscyplinarnej przy ministrze, jeśli postępowanie dotyczy wyrażania przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych.

Istotnym założeniem dokumentu jest umorzenie wszystkich wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowych przepisów postępowań wyjaśniających i postępowań dyscyplinarnych, które dotyczą wyrażania przez nauczycieli akademickich przekonań religijnych, światopoglądowych lub filozoficznych.

Zgodnie z ustaleniem ministra Przemysława Czarnka z konferencjami rektorów projekt zostanie skierowany do szerokich konsultacji ze środowiskiem akademickim, a później przejdzie wszystkie etapy procesu legislacyjnego.

Semestr letni z nauką zdalną? Poznańskie uniwersytety są przygotowane na różne scenariusze

- Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polski wyraża przekonanie, że uczelnie w ramach swej autonomii i istniejącego porządku prawnego, w tym Konstytucji RP, gwarantującej wolność i prawa obywatelskie, zapewniają respektowanie wolności akademickiej w sposób i w stopniu wynikającym z utrwalonych tradycji uniwersytetu. Oznacza to brak uzasadnienia podejmowania przez ustawodawcę prób wkraczania w tą strefę, czemu KRASP musiałaby się zdecydowanie sprzeciwić - czytamy w stanowisku zgromadzenia plenarnego KRASP.

- Dostrzegamy potrzebę promowania zasad etycznych o charakterze akademickim - zaznacza w stanowisku prof. dr hab. inż. Arkadiusz Mężyk, przewodniczący KRASP.

Rektorzy reprezentujący uczelnie członkowskie KRASP zapowiedzieli też podjęcie debaty, podczas której planują omówić działania, które mogłyby zapewnić respektowanie wartości i wolności akademickiej bez prawnej integracji zewnętrze o charakterze ustawowym i przy poszanowaniu autonomii uczelni. Do debaty zaprosili też Ministra Edukacji i Nauki.

W przekonaniu rektor UAM prof. Bogumiły Kaniewskiej, która jest członkinią KRASP oraz przewodniczącą Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich obowiązujące przepisy w zupełności wystarczają i nie ma potrzeby ich doprecyzowania.

Od początku roku akademickiego 2020/2021 UAM jest na nauce zdalnej:

– Większość uczelni w Polsce ma już wypracowane mechanizmy zapewniające wolność akademicką, a zapobiegające działaniom dyskryminacyjnym, w tym z powodów światopoglądowych. Te mechanizmy są doskonalone i rozbudowywane, także na UAM. Istniejące ramy prawne zapewniają całkowitą wolność głoszenia poglądów - potrzebne jest raczej propagowanie wiedzy na temat granic wolności akademickiej oraz dobrych praktyk na uczelniach. Wprowadzane zmiany mogą skutkować tym, że wolność jednostkowa zostanie postawiona ponad wolnością uczelni. Dla mnie jest to niepokojąca perspektywa, zwłaszcza w aspekcie kształcenia studentów – komentuje prof. Bogumiła Kaniewska.

Potrzeby zmian w ustawie nie widzi też prorektor, prof. UAM dr hab. Tadeusz Wallas. – Obecnie obowiązujące regulacje w pełni gwarantują „poszanowanie wolności nauczania, wolności słowa, badań naukowych, ogłaszania ich wyników, a także debaty akademickiej organizowanej przez członków wspólnoty uczelni z zachowaniem zasad pluralizmu światopoglądowego i przepisów porządkowych uczelni" (art. 1 ust. 1 projektowanej ustawy). Jeżeli postępowanie nauczyciela akademickiego godzi w takie wartości, to w ustawie określony jest model odpowiedzialności dyscyplinarnej, który zapewnia wieloetapową, niezależną ocenę takiego postępowania z zachowaniem wszystkich gwarancji karnoprocesowych – dodaje prof. Tadeusz Wallas.

Jego niepokój budzi zapis art. 3 w proponowanym projekcie zmian, dotyczący wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie znowelizowanej ustawy postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych. – Proponowane brzmienie przepisu oznacza, że z odpowiedzialności dyscyplinarnej zwolnieni zostaną nauczyciele, których wypowiedzi godziły w przekonania innych, jeżeli tylko były motywowane „przekonaniami religijnych, światopoglądowymi lub filozoficznymi".