W Europie starszy pracownik jest tańszy dla firmy, ale nie w Polsce

Zobacz komentarz: Przypadek pana Zdzisława

Europa pracuje dłużej niż my. Ponad 60 procent Niemców w wieku 55-64 lata jest aktywnych zawodowo. Jeszcze lepiej wygląda to w Szwecji, gdzie zatrudnionych jest ponad 70 procent osób w tym wieku. Polska ze swoimi 43 procentami jest grubo poniżej europejskiej kreski. Czego musi nauczyć się od Niemców i Szwedów? I czy w ogóle się uczy?

Dwa lata temu przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej powołano Radę Społeczną 50+, która swoimi pomysłami miała wspierać resort przy realizacji rządowego programu "Solidarność Pokoleń", którego celem jest doprowadzenie w 2020 roku do 50-procentowego zatrudnienia wśród osób 55-64 lata. Do rady oprócz przedstawicieli resortu powołano naukowców, związkowców, przedstawicieli organizacji pracodawców, a nawet przedstawiciela Banku Światowego. Co zrobiła rada przez te dwa lata? Jedyna i ostatnia informacja o jej działalności na stronie ministerstwa to relacja z inaugurującego ją spotkania z kwietnia …2013 roku. Tymczasem pod koniec ubiegłego roku resort powołał do życia kolejną radę, która od tamtej różni się tylko nazwą: już nie społeczna, tylko konsultacyjna.

Przeczytaj również:

• Praca do 67 roku życia. Najlepiej starzeć się w fabryce
• Praca do 67 roku życia. Dla jednych satysfakcja, dla innych upokorzenie

Niewiele też wiadomo o efektach samego programu "Solidarność pokoleń", który realizowany jest od 2008 roku. Pracodawcy dla których miał stworzyć system zachęt do zatrudniania osób powyżej 50 roku życia wciąż nie czują się specjalnie zachęceni. Tymczasem ponad 30 mln złotych kosztował projekt "Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+" w ramach którego opracowano m.in. raport dotyczący zachęt stosowanych przez inne kraje i rekomendacje dla krajowej. Ile z nich wcielono w życie?

Eksperci rekomendowali rządowi obniżenie składek ZUS dla pracodawców

Szwecja odwrotnie niż Polska zaczęła najpierw od programów na rzecz aktywizacji osób w tym wieku, a dopiero potem wydłużyła wiek emerytalny. Efekt? Osoby 50+ nie mają tam większego problemu ani z utrzymaniem pracy, a nie ze znalezieniem jej. To właśnie w Szwecji pracuje się najdłużej w Europie. Zachętą dla pracowników i pracodawców po 65 roku życia są ulgi podatkowe. Dużą wagę przywiązuje się tam również do dostosowywanie miejsc pracy dla starzejących się pracowników.

W Danii wysoka aktywność zawodowa osób starszych jest wynikiem dużych inwestycji w szkolenia pracowników. Duża część tych szkoleń odbywa się w miejscu pracy, współfinansowana jest ze środków publicznych i prywatnych. W Hiszpanii pracodawcy zatrudniający dojrzałych pracowników płacą obniżone składki społeczne, a zachętą dla pracowników są duże odpisy od dochodów. Podobne rozwiązania - obniżone składki społeczne dla pracodawców i ulgi podatkowe dla pracowników stosuje Holandia. Wielka Brytania dotuje miejsca pracy dla osób w tym wieku, a ci mogą liczyć na dodatek do wynagrodzenia oraz większą kwotę od podatku. Rozbudowany jest także system staży, szkoleń oraz doradztwa zawodowego dla osób w tym wieku.

Przeczytaj również:

• Praca do 67 roku życia. Najlepiej starzeć się w fabryce
• Praca do 67 roku życia. Dla jednych satysfakcja, dla innych upokorzenie

50 procent zatrudnionych w wieku 55-64 lata to stan, który Polska ma osiągnąć do 2020 roku

Co rekomendowali politykom autorzy raportu, by zwiększyć "skłonność" pracodawców nie tylko do utrzymania w pracy seniora, ale także do przyjęcia nowego? Przede wszystkim obniżenie kosztów pracy pracownika 50+. Jak wygląda to teraz? Pracodawca zatrudniający osoby w wieku przedemerytalnym (od 55 lat dla kobiet i od 60 dla mężczyzn) może liczyć na zwolnienie ze składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zmniejszono też z 33 do 14 liczbę dni w roku, za które pracodawca musi płacić wynagrodzenie za czas choroby. Firmy mogą liczyć też na dofinansowanie szkoleń pracowników powyżej 45 roku życia. Na największe ulgi - dofinansowanie wynagrodzenia i składki ZUS, mogą liczyć jedynie ci, którzy zatrudnią seniorów w ramach ...prac interwencyjnych i robót publicznych.

- W świetle praktyk krajów UE ten zakres obniżania kosztów pracy jest niewystarczający - nie ma wątpliwości prof. Elżbieta Kryńska z Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. - Należy rekomendować stopniowe obniżanie składek na ubezpieczenie społeczne pracowników zbliżających się do emerytury.

Przeczytaj również:

• Praca do 67 roku życia. Najlepiej starzeć się w fabryce
• Praca do 67 roku życia. Dla jednych satysfakcja, dla innych upokorzenie

Z kolei zachętą dla pracowników miałoby być stopniowe zwiększanie kwoty wolnej od podatku. Co zmienił raport z 2013 roku? W 2014 roku utworzono ...Krajowy Fundusz Szkoleniowy, z którego współfinansowane są szkolenia dla pracowników 50+. To też było rekomendowane przez autorów raportu, ale dopiero w drugiej kolejności, bo żeby wysłać 60-latka na szkolenie najpierw trzeba zrobić wszystko, żeby w tej pracy go utrzymać.