Wady i zalety kawy. Aromatyczna kawa pobudza i upiększa, ale może też działać na nas niekorzystnie...

Najważniejszą substancją czynną odpowiedzialną za pobudzające działanie kawy jest kofeina, alkaloid obecny także w wielu innych surowcach roślinnych, m.in. w liściach herbaty. Zaraz po wypiciu kawy jest ona wchłaniana z przewodu pokarmowego do układu krążenia. Maksymalne stężenie osiąga po ok. 60 minutach, może utrzymywać się do czterech godzin. W jednej filiżance znajduje się ok. 70-140 mg kofeiny. Substancją wykazującą działanie podobne do kofeiny, którą również kawa zawiera, jest kwas chlorogenowy.

Jak to ze wszystkim bywa, picie kawy ma plusy i minusy. Rozsądek podpowiada więc, by po prostu zachować w jej spożywaniu umiar.

Kawa działa pobudzająco, pomaga usunąć oznaki senności. Tylko na niewiele ludzi napój ten działa odwrotnie - usypia zamiast ożywiać. Kawa dotlenia też mózg, poprawia koncentrację i pamięć krótkotrwałą. Zawarta w kawie kofeina zmniejsza uczucie zmęczenia. Obniżając napięcie mięśni gładkich, powoduje, że czujemy się bardziej odprężeni i mamy lepsze samopoczucie.

Na podstawie badań stwierdzono, że ryzyko zachorowań na kamicę żółciową u mężczyzn jest niższe aż o 40 proc. u tych, którzy piją 1-2 filiżanek kawy dziennie.

Kawa wpływa również dobroczynnie na nasz układ trawienny i krążenia. Polecana jest osobom, które cierpią na nadkwasotę i niedociśnienie tętnicze. Zmniejsza ryzyko raka jelita grubego, wątroby i pęcherza, ma bowiem dużo kwasu chlorogenowego oraz antynowotworowych przeciwutleniaczy, które wchłaniane są właśnie w tym odcinku jelita i neutralizują wolne rodniki tlenowe. Ponadto kawa działa moczopędnie, dzięki czemu szkodliwe substancje są szybciej wydalane z moczem. Chroni przed chorobą Parkinsona. Stymuluje też naczynia krwionośne w mózgu, dzięki czemu do komórek nerwowych dociera więcej tlenu i substancji odżywczych. Zapobiega astmie, tłumiąc wydzielanie histaminy odpowiedzialnej za alergię, a także zmniejsza ryzyko cukrzycy typu II.

Wypicie mocnej kawy przed wysiłkiem fizycznym zmniejsza podobno ból mięśni nawet o połowę. A dzięki temu, że zwiększa skuteczność środków przeciwbólowych, można wraz z kawą przyjąć mniejszą ich dawkę, a efekt będzie taki sam. Według niektórych specjalistów kofeina wpływa też pozytywnie na nasze oskrzela, zwiększając ich światło i ułatwiając oddychanie. Polecana jest więc przy napadach duszności oraz przy astmie oskrzelowej.

Zdaniem wielu specjalistów kofeina zawarta w kawie wypłukuje z organizmu magnez i wapń. Muszą o tym wiedzieć i pamiętać zwłaszcza kobiety w wieku powyżej 40 lat, a więc zagrożone osteoporozą. Napój ten wpływa również niekorzystnie na wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego oraz obniża zawartość potasu i cynku w organizmie. Konieczne jest więc uzupełnianie tych składników mineralnych poprzez większe spożycie warzyw i owoców.

U niektórych osób kawa może wpływać na obniżenie nastroju. Spożywanie jej nadmiernej ilości (powyżej trzech filiżanek dziennie) może zaś powodować roztrzęsienie i nerwowość. Ze względu na to, że utrudnia zasypianie, nie należy jej pić na co najmniej trzy godziny przed pójściem spać.

Kawa może też powodować niestrawność. Podobnie jak herbata, wpływa na żółknięcie zębów, a nawet może prowadzić do próchnicy. Nadmierne spożywanie kofeiny może doprowadzić do chorób serca, powodować wzrost ciśnienia tętniczego, a także wpłynąć niekorzystnie na nasz układ krążenia, błony śluzowe żołądka i jelit.

Kawą warto zaczynać dzień, zwłaszcza jesienny. Aromatyczny napój pobudzi nasze zmysły do działania, ale lepiej nie robić tego na pusty żołądek, bo zakwasza nasz organizm. Trzeba ją kupić świeżo paloną - najlepiej dwa miesiące od palenia. Na wielu opakowaniach znajdziemy już taką informację z datą. I oczywiście powinna być w ziarnach, które zmielimy bezpośrednio przed parzeniem. Ta czynność też ma wpływ na jakość kawy. Zdaniem ekspertów, najlepszy do tego jest młynek żarnowy (nie ostrzowy) - ręczny lub elektryczny. Grubo zmielona kawa dłużej oddaje smak, więc jeśli chcemy parzyć ją krócej, zmielmy ją drobniej.

Okazuje się, że parząc kawę na szybko, zalewając ją tylko gorącą wodą, wcale jej nie profanujemy. Nie nazywajmy tylko tego sposobu „po turecku”, bo z parzeniem kawy czy herbaty w tym kraju nie ma to nic wspólnego. Gdy bardzo się spieszymy i kawę zalewamy tylko gorącą wodą, musimy jednak odczekać 4 minuty i dopiero po tym czasie ją zamieszać, a zaparzą się wtedy drobiny grubiej i drobniej zmielone.

Ekspresy ciśnieniowe, automatyczne lub nie, z młynkiem lub bez, według ekspertów wcale nie są najlepszym sposobem na parzenie kawy. Dlatego właśnie do łask wracają ekspresy przelewowe i to one są rekomendowane przez baristów i prawdziwych smakoszy kawy. W nich można bowiem przygotować napój o różnorodnej mocy w wybranej ilości. Znakomicie można też zaparzyć kawę w kawiarce - najlepiej w tej aluminiowej, którą stawiamy na kuchni gazowej.

- Poza działaniem ogólnoustrojowym kawa wpływa na stan naszej skóry - wyjaśnia Katarzyna Smolak, kosmetolog. - Poprawia jej krążenie oraz ujędrnia. Przyspiesza także spalanie tkanki tłuszczowej dzięki jej rozbijaniu, przez co ma doskonałe właściwości antycellulitowe. Ponadto redukuje obrzęki i zapobiega zastojom limfy, a w związku z tym stosowana jest w wielu preparatach pod oczy. Dzięki zawartości kwasu chlorogenowego występującego w ziarnach, kawa neutralizuje też wolne rodniki oraz chroni naszą skórę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Zawierają ją również kosmetyki do skóry dojrzałej, bo likwiduje oznaki starzenia, zmęczenia, działa odmładzająco i poprawia koloryt skóry. Nadaje jej naturalny blask oraz dotlenia ją.

• Peeling kawowy z solą do ciała - do bezzapachowego żelu pod prysznic dodaj 2 łyżki zmielonej kawy, łyżkę soli oraz 1 łyżeczkę cynamonu. Masuj nim delikatnie całe ciało, skupiając się głównie na miejscach objętych cellulitem. Peeling można stosować także na pięty. Doskonale złuszcza martwy naskórek, wygładza i zmiękcza skórę.
• Peeling kawowy ze śmietaną do ciała - 4 łyżeczki mielonej kawy zalej wrzątkiem. Po kilku minutach odsącz wodę, a fusy połącz z oliwką i dwiema łyżeczkami gęstej śmietany. Masuj delikatnie ciało. Wygładza, natłuszcza i nawilża oraz poprawia krążenie.
• Kawowa maseczka do twarzy - 1 łyżeczkę kawy zalej wrzątkiem. Po kilku minutach odsącz wodę, a fusy zmieszaj z ulubionym kremem. Nałóż na twarz na 20 minut. Po tym czasie nadmiar kremu usuń wacikiem. Ujędrnia, napina oraz odświeża skórę.
• Kawowa płukanka do włosów - szczególnie polecana dla szatynek i brunetek. 2 łyżeczki mielonej kawy zalej połową szklanki wrzątku. Przelej przez papierowy filtr i dolej litr ciepłej wody. Po umyciu przepłucz mieszanką włosy. Odżywia, dodaje blasku i poprawia koloryt. Dodatkowo pobudza wzrost włosów i zapobiega ich wypadaniu dzięki zawartości kofeiny, która wzmaga mikrokrążenie.