Wągrowiec... tu cały czas bije serce Pałuk

Wągrowiec jest miastem, które jednocześnie wyzwala energię i harmonijnie się rozwija. Z jednej strony stawia na nowoczesność, inwestując w poprawę infrastruktury budynków oraz sieci dróg, z drugiej dba o zabytki i starannie pielęgnuje pamięć o przeszłości oraz tradycjach regionalnych.

W mieście od ponad 30 lat działa Muzeum Regionalne, miejska jednostka organizacyjna, która nie tylko gromadzi i chroni obiekty m.in. z zakresu sztuki ludowej, rolnictwa, rybołówstwa, rzemiosła oraz inne materiały obrazujące kulturę materialną i duchową mieszkańców Wągrowca, powiatu wągrowieckiego i regionu, ale też upowszechnia dawne obrzędy i tradycje pałuckie.

Muzeum udostępnia zgromadzone treści zarówno do celów naukowych, edukacyjnych, jak i artystycznych. Dokłada wszelkich starań, aby popularyzować tradycje lokalne poprzez szeroko rozumiane przedsięwzięcia i projekty edukacyjne w formie lekcji muzealnych, warsztatów, konkursów czy podczas wydarzeń kulturalnych i imprez, takich jak Wągrowiecki Festyn Cysterski.

W dalszej części prezentujemy wybrane przykłady działań muzeum oraz udanej współpracy ze stowarzyszeniami, instytucjami kultury i artystami na rzecz popularyzacji naszego dziedzictwa. Zapraszamy do Wągrowca - gdzie tradycja i pamięć o dziejach Pałuk jest nadal żywa.

Tradycję pałucką kultywują muzeum i osoby prywatne

Muzeum Regionalne w Wągrowcu powstało w 1987 roku. Jednym z jego głównych zadań jest pozyskiwanie materiałów związanych z przeszłością miasta i jego okolic oraz kulturą ludową regionu Pałuk. W zbiorach muzeum znajdują się m.in. eksponaty etnograficzne pochodzące z terenu powiatu wągrowieckiego. Część z nich prezentowana jest na wystawie stałej nazywanej „chatą rybaka” lub „rybakówką”, składającej się z zaaranżowanej kuchni, sieni, piwnicy oraz pokoju. Pośród prezentowanych tam obiektów znajdują się m.in.: sprzęty rybackie, przedmioty związane z pracami domowymi, wytwory sztuki ludowej, czyli damski i męski strój ludowy, pająki, rózgi, serwety zdobione haftem pałuckim. Atrakcją jest czynny warsztat tkacki.

Uzupełnieniem zbiorów etnograficznych jest dar dr Barbary Krzyżaniak, etnomuzy-kologa z Poznania, zawierający cenne nagrania słowno-muzyczne folkloru Pałuk, a także rękopisy transkrypcji całego nagrania. W latach 2012-2015 muzeum wraz z Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Pałuckiej w Wągrowcu zorganizowało Warsztaty Twórczości Ludowej Pałuk, poświęcone zdobnictwu dawnych wnętrz, rzeźbie oraz haftowi pałuckiemu. Pokłosiem tych zajęć było powstanie Koła Hafciarskiego przy Muzeum Regionalnym w Wągrowcu, którego członkinie, pod opieką twórczyni ludowej Krystyny Ługiewicz, doskonalą technikę haftu pałuckiego.

Wągrowiec: "Kwartet Pałucki", czyli... septet

W latach 1994-2002 Muzeum Regionalne w Wągrowcu, przy współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Pałuckiej w Wągrowcu, wraz z ośrodkami kultury z Szubina, Żnina i Kcyni, a także z Muzeum Okręgowym w Pile organizowało konkurs o tematyce ludowej dla dzieci i młodzieży z terenu Pałuk. Kilka jego edycji poszerzonych było o tematykę sztuki ludowej Krajny. Od 2004 roku konkurs skierowany jest do dzieci, młodzieży oraz ich opiekunów mieszkających na terenie Pałuk. Od początku celem było popularyzowanie twórczości ludowej Pałuk wśród najmłodszych jego mieszkańców, a także zachęcanie ich do wykonywania tradycyjnych elementów pałuckiej sztuki ludowej. Prace konkursowe oceniane są w dwóch kategoriach wiekowych (dzieci i osoby dorosłe), w kilku dziedzinach sztuki (haft, rzeźba w drewnie, rzeźba w glinie, plecionkarstwo, zdobnictwo wnętrz, a także prace inspirowane sztuką pałucką). Konkurs cieszy się dużym zainteresowaniem, angażując twórców i adeptów sztuki ludowej skupionych przy ośrodkach kultury działających na Pałukach. Wszystkie prace konkursowe poddawane są ocenie jury składającego się z ekspertów w zakresie plastyki oraz sztuki ludowej. Każdego roku dzieła laureatów prezentowane są na wystawie czasowej w Muzeum Regionalnym w Wągrowcu.

Ludową tradycję w Wągrowcu kultywują także osoby prywatne. Taką właśnie inicjatywą jest powstała w 2010 roku formacja folkowa „Kwartet Pałucki”. W 2012 roku ukazała się jej pierwsza płyta - „Lilija”, będąca zapisem obszernych fragmentów koncertu, jaki odbył się w 2010 roku na wągrowieckim Rynku. „Na skrzyżowaniu rzek” - taki tytuł nosi druga płyta zespołu, wydana w 2015 roku przez warszawską wytwórnię „Fortune”. Płyta jest rejestracją koncertu, jaki grupa zagrała w 2014 roku (Roku Kolbergowskim) w MDK w Wągrowcu. Kwartet konsekwentnie wykorzystuje tematy ze zbiorów muzyki pałuckiej zgromadzonych w muzeum regionalnym. Po śmierci w 2017 roku nieodżałowanego Michała Kulentego - saksofonisty i flecisty zespołu muzycy nawiązali współpracę z grającą na lirze korbowej i śpiewającą w ludowym stylu Malwiną Paszek z Poznania. Kwartet wraz z zaproszonymi gośćmi zaprezentował w czerwcu 2019 r. nowe utwory i przypomniał stare, także te z pierwszej pły-ty. Obecnie zespół tworzą: Grzegorz Tomaszewski - cytry; Karol Szyma-nowski - wibrafon, instrumenty perkusyjne; Krzysztof Samela - kontrabas; Malwina Paszek - lira korbowa, śpiew; Zbigniew Zaranek - śpiew; Łukasz Mirek - akordeon; Romuald Jędraszak - dudy wielkopolskie. Czyli już nie „Kwartet”, ale… „Septet Pałucki”.