Wyłudzili pożyczki na skradzione dane. Sąd każe je spłacić pokrzywdzonemu. Interwencja Zbigniewa Ziobry

Mężczyzna pewnego dnia otrzymał pocztą nakaz zapłaty Sądu Rejonowego Lublin-Zachód datowany na 30 marca 2021 roku, z którego dowiedział się, jakoby zaciągnął pożyczkę na kwotę kilkuset złotych. Sąd, który orzekał w trybie uproszczonym upominawczym (jako tzw. e-sąd) stwierdził, że mężczyzna ma zwrócić kwotę pożyczki wraz z odsetkami. Rzekomy pożyczkobiorca niezwłocznie udał się na policję, gdzie zgłosił kradzież danych osobowych i wyłudzenie pożyczki, zaś od nakazu zapłaty wniósł – jednak nieco później – sprzeciw, w którym wyjaśnił przestępcze tło sprawy. Sąd nie uwzględnił tego środka odwoławczego, wskazując, że został on wniesiony po terminie. 4 sierpnia 2021 r. nadano nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności.

W toczącym się z zawiadomienia mężczyzny postępowaniu karnym ustalono, że niewątpliwie padł on ofiarą kradzieży danych osobowych, którymi następnie posłużono się do wyłudzenia kilku pożyczek. Umowy pożyczkowe zawierane były w formule zdalnej, bez fizycznego kontaktu z klientem.

Wobec wyczerpania możliwości uchylenia nakazu zapłaty, pokrzywdzony za pośrednictwem pełnomocnika zwrócił się do Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro o wywiedzenie skargi nadzwyczajnej. Przeprowadzona w Prokuraturze Krajowej analiza sprawy wykazała, że wniesienie skargi nadzwyczajnej jest konieczne dla zapewnienia zgodności orzeczenia z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, a także prawa do sądu.

- W skardze Prokurator Generalny przypomniał, że z zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP) wywodzona jest zasada zaufania obywateli do państwa – w tym organów wymiaru sprawiedliwości. Zasada ta wymaga, by prawo nie stawało się pułapką dla obywatela oraz by miał on uzasadnione przekonanie o przewidywalności działań organów państwa, co umożliwia mu prognozowanie własnych działań. Z kolei art. 45 Konstytucji RP gwarantuje obywatelowi prawo do sądu – w tym prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy - mówi rzecznik PK Łukasz Łapczyński.

- W niniejszej sprawie doszło do paradoksalnej sytuacji, w której zapadłe orzeczenie (nakaz zapłaty) niewątpliwie było niesprawiedliwe z punktu widzenia zasad konstytucyjnych, choć sąd działał prawidłowo. Dla sądu nie istniały bowiem przesłanki, by zapisy umowy pożyczki uznać za abuzywne i skierować postępowanie do trybu zwykłego, gdzie można by szczegółowo zapoznać się z materiałem dowodowym. Wydając nakaz zapłaty sąd nie miał świadomości, że umowa jest wynikiem przestępstwa. Zaś nieuwzględnienie sprzeciwu od nakazu zapłaty było wymuszone wynikającymi z kodeksu postępowania cywilnego terminami na zaskarżenie decyzji sądu - dodaje Łapczyński.

Uznając argumenty pokrzywdzonego i chcąc uczynić zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości i innym zasadom konstytucyjnym, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie nakazu zapłaty w całości i umorzenie postępowania.

dś