O ile obecnie zmiana godziny w zegarkach nie stanowi prawie żadnego problemu, nie było to takie łatwe w przeszłości. W przypadku tradycyjnych zegarków ze wskazówkami, jeszcze kilkadziesiąt lat temu trzeba było się wysilić, żeby można było zmienić godzinę.
- Stare zegarki ustawiało się na różne sposoby. Jednym z nich były kluczyki. Z tyłu zegarka znajdowało się wieczko, przez które ustawiało się wskazówki i nakręcało sprężyny. Do tego służył jeden lub dwa kluczyki. Niektóre zegarki miały też tzw. „repetiery”. Jest to dodatkowy mechanizm, który dzwonił np. co godzinę - opowiada Jacek Skąpski, zegarmistrz, który od kilkudziesięciu lat zajmuje się naprawą zegarków.
W późniejszym okresie do nastawiania zegarków służył odpowiedni przycisk na tzw. kopercie (jest to część zegarka, w której umieszczony jest cały mechanizm). Jeszcze później popularna stała się metoda, która funkcjonuje do dzisiaj, czyli nakręcanie zegarka przez tzw. koronkę. Jest to po prostu pokrętło, które zmienia położenie wskazówek zegara.
Zegar z XV wieku
Prawdziwym wyzwaniem jest zmiana czasu w zegarach, które liczą sobie nawet kilkaset lat. Jednak jeszcze większym wyzwaniem jest naprawa takiego czasomierza. Jacek Skąpski wspomina jak wraz ze swoimi kolegami naprawiał zegar z poznańskiej fary, który pochodzi z początków XV wieku.
- Naprawialiśmy go około roku. Tam były połamane koła, uszkodzone zębatki. To wszystko trzeba było podorabiać, a nie mieliśmy żadnych pierwowzorów. Musieliśmy wszystko wyliczać sami metodą prób i błędów. Zegar działa jednak do dzisiaj - opowiada Jacek Skąpski.
Dodaje też, że w przeszłości normalnym zjawiskiem było to, że zegary działały niedokładnie.
- Stare zegary nigdy nie były dokładne. W XV wieku średnio odbiegały od rzeczywistego czasu o 3-5 minut. Jeśli jakiś zegar działał z dokładnością do dwóch minut, to był naprawdę świetny. Zdarzało się tak, że na dworze królewskim były np. 2-3 zegary i każdy z nich wskazywał godzinę, która różniła się o kilka minut - wyjaśnia Jacek Skąpski.
Czas atomowy
Problemów z dokładnością czasową nie ma za to w przypadku zegarów atomowych. Ich początki sięgają lat 50. XX wieku. Do ich budowy wykorzystywano zjawiska związane z atomami i stąd też wzięła się ich nazwa. W Wielkopolsce takie zegary znajdują się m.in. w Centrum Badań Kosmicznych w Borówcu.
- Posiadamy cztery zegary atomowe. Są to dwa masery wodorowe i dwa wzorce cezowe. Masery wodorowe są dokładniejsze. Mamy model rosyjski i amerykański. Ten rosyjski jest jednak jeszcze trochę lepszy - opowiada dr Jerzy Nawrocki z CBK w Borówcu.
Charakterystyczna dla zegarów atomowych jest bardzo duża stabilność czasowa.
- W ciągu 100 milionów lat spóźnią się zaledwie o jedną sekundę. W praktyce jednak nie możemy tego sprawdzić, bo taki zegar pracuje 15 lat - wyjaśnia dr Jerzy Nawrocki.
Zegar atomowy to urządzenie elektroniczne o wysokości około metra. Podobnie jak większość dzisiejszych zegarków, ma elektryczny ekran, na którym wyświetlana jest godzina, minuty i sekundy. Nie służy on jednak tylko do wskazywania czasu.
- Korzystamy z nich przy obserwacjach astronomicznych, nawigacji satelitarnej, np. GPS czy Galileo. Ponadto dokładny pomiar czasu coraz częściej jest niezbędny w przypadku telekomunikacji i energetyki - mówi dr Nawrocki.
I dodaje, że w przypadku zegarów atomowych nie zmienia się czasu, gdyż one stale pracują w czasie światowym UTC.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
