ZUS: zasiłki macierzyńskie i opiekuńcze. Co trzeba o nich wiedzieć?

Z początkiem roku weszły w życie przepisy Kodeksu pracy dotyczące dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego. Od stycznia rodzice zyskali kolejne dwa tygodnie dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a ojcowie drugi tydzień urlopu ojcowskiego.

Kto na macierzyński?
Na zasiłek macierzyński może liczyć mama, czasami tata, a nawet inny członek najbliższej rodziny - o ile przerwą pracę lub działalność zarobkową, żeby osobiście opiekować się dzieckiem. Zasiłek opiekuńczy dostanie ubezpieczony, który nie może pracować, bo musi zaopiekować się dzieckiem lub innym chorym bliskim. Pieniądze będą wypłacane matce nawet wtedy, gdy urodzi dziecko nie mając już ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli ustało ono jeszcze w czasie jej ciąży, na przykład z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy. Dostanie go także zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony - lub na czas wykonania konkretnej pracy - z którą umowa została przedłużonadodniaporodu. Zasiłek przysługuje również kobiecie, jeśli wzięła na wychowanie dziecko, które nie skończyło jeszcze siedmiu lat, a nawet 10 lat, gdy podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego. Kobieta musi jednak wystąpić do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka lub chcieć je wychowywać jako rodzina zastępcza niezawodowa.

Tata zamiast mamy
Przepisy dały matkom prawo do przerwania macierzyńskiego (po wykorzystaniu 8 tygodni urlopu po porodzie), z którego w tym czasie może skorzystać ojciec. Może on zrobić to jednak tylko wtedy, gdy opiekuje się dzieckiem, bo matka jest w szpitalu. A łączny okres zasiłku macierzyńskiego wypłaconego obojgu rodzicom nie może przekraczać wymiaru urlopu.
Prawo do zasiłku macierzyńskiego ma też mężczyzna, który zdecyduje się dziecko wychowywać. Również wówczas, gdy matka umrze lub porzuci niemowlę - zasiłek przysługuje wtedy ojcu lub innemu ubezpieczonemu członkowi rodziny, o ile przerwą pracę, by osobiście opiekować się dzieckiem.
Może być i tak, że po wykorzystaniu macierzyńskiego - przez co najmniej 14 tygodni po porodzie - kobieta wróci do pracy, a pozostałą część okresu pobierania zasiłku wykorzysta ubezpieczony ojciec dziecka.

Zasiłek opiekuńczy dla ojca
Ubezpieczonemu ojcu dziecka przysługuje także dodatkowy zasiłek opiekuńczy - do 56 dni - w czasie korzystania przez matkę z urlopu macierzyńskiego przez 8 tygodni po porodzie, wypłacany z racji osobistego sprawowania opieki nad nowo urodzonym dzieckiem, którego matka jest w szpitalu. Żeby dostać ten zasiłek, na czas opieki nad dzieckiem trzeba też przerwać działalność zarobkową.

Urlop ojcowski
Od stycznia tego roku obowiązują przepisy o urlopie ojcowskim, na podstawie których tata wychowujący dziecko ma prawo do dwóch tygodni takiego urlopu. Jest on niezależny od urlopu macierzyńskiego przysługującego obojgu rodzicom. Od stycznia 2010 r. do grudnia 2011 r. tacie przysługiwał tylko tygodniowy urlop ojcowski.

Dla wychowujących
Taki sam wymiar urlopu jak po urodzeniu dziecka, przysługuje teraz ubezpieczonym, którzy przyjęli dziecko na wychowanie przed ukończeniem przez nie 7 lub 10 lat - jeżeli wobec dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego. Gdy więc wzięliśmy na wychowanie jedno dziecko to okres urlopu przysługującego nam na warunkach macierzyńskiego wynosi 20 tygodni, a jeśli zaopiekowaliśmy się piątką dzieci - 37 tygodni.

Krótszy zasiłek
Zasiłek macierzyński jest krótszy o dwa tygodnie, gdy dziecko urodzi się po ustaniu zatrudnienia lub w czasie urlopu wychowawczego - gdy cały urlop macierzyński przypada w czasie tego urlopu. Jeśli urodzi się martwe lub umrze zanim skończy osiem tygodni, matka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez osiem tygodni po porodzie - nie krócej niż przez siedem dni od śmierci noworodka. Gdy niemowlę umrze po ósmym tygodniu życia, matka może pobierać zasiłek przez siedem dni od jego zgonu.

Przedłużony urlop
Ubezpieczona, która urodziła dziecko ma prawo do zasiłku macierzyńskiego także przez okres określony przepisami Kodeksu pracy jako dodatkowy urlop macierzyński, którego wymiar wynosi:
a w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie:
od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2013 r. - do 4 tygodni,
od 1 stycznia 2014 r. - do 6 tygodni,
a w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie:
od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2013 r. - do 6 tygodni,
od 1 stycznia 2014 r. - do 8 tygodni.

Dla kogo opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy dostanie ubezpieczony, który nie może pracować, bo musi zaopiekować się zdrowym niespełna ośmioletnim dzieckiem - jeśli zmusiła go do tego sytuacja życiowa, chorym dzieckiem, które nie ma jeszcze 14 lat, albo innym chorym członkiem rodziny.
Prawo do zasiłku mają na równi matka i ojciec, ale pieniądze wypłaca się tylko jednemu z rodziców - temu, który wystąpi z wnioskiem o wypłatę. Przysługuje on nie dłużej niż przez 60 dni w roku, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem do lat ośmiu. i chorym niespełna 14-latkiem, albo 14 dni - jeśli opiekujemy się dzieckiem ponad 14-letnim lub innymi chorymi członkami rodziny.
W sumie okres wypłaty zasiłku (z racji opieki nad wszystkimi uprawnionymi) nie może przekroczyć 60 dni w roku. (wyjątek stanowi dodatkowy 56 dniowy okres opieki nad nowo urodzonym dzieckiem, gdy matka jest w szpitalu - te dni nie wchodzą do 60 dniowego limitu). Pieniądze z opiekuńczego dostaniemy jednak tylko wtedy, gdy nie ma innych członków rodziny mogących zapewnić taką niezbędną opiekę. Nie bierze się tego pod uwagę jedynie wtedy, gdy trzeba opiekować się chorym, niespełna dwulatkiem.

Jak długo na macierzyńskim?
Zgodnie z obowiązujący przepisami wymiar urlopu macierzyńskiego uzależniony jest wyłącznie od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu.
Czas jego trwania wynosi:
20 tygodni - przy urodzeniu jednego dziecka,
31 - gdy urodzi się dwoje dzieci,
33 - przy trojaczkach,
35 - po urodzeniu czworaczków,
37 - gdy urodzi nam się piątka lub więcej dzieci.

Ile pieniędzy dostaniemy?
Wysokość zasiłku macierzyńskiego dla pracowników to 100 proc., a zasiłku opiekuńczego - 80 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłacanego w ciągu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających pobieranie tych zasiłków.
Kwota ta pomniejszona jest o potrącone składki na ubezpieczenie społeczne (13,71 proc.) i podatek do Urzędu Skarbowego (18 proc.).
Osoby nie będące pracownikami dostaną zasiłek macierzyński równy 100 proc., a opiekuńczy wynoszący 80 proc. przeciętnego rocznego (ostatnie 12 miesięcy) przychodu, od którego płacono składkę chorobową, po odliczeniu 13,71 proc.

Konieczne dokumenty
Do wypłaty macierzyńskiego potrzebujemy: zaświadczenie o przewidywanej dacie porodu (za okres przed porodem); akt urodzenia dziecka (za czas od dnia porodu); oświadczenie o urodzeniu dziecka.
Gdy przyjęliśmy dziecko na wychowanie: zaświadczenie o wystąpieniu do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub przyjęcia go na wychowanie w ramach rodziny zastępczej.
Do wypłaty opiekuńczego: zaświadczenie lekarskie na formularzu ZUS ZLA; wniosek na druku ZUS Z-15.
Do wypłaty zasiłku, gdy opiekujemy się dzieckiem w wieku do lat ośmiu: oświadczenie - w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły; decyzję inspektora sanitarnego zarządzającego izolację; zaświadczenie lekarskie - w razie porodu, choroby lub pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w zakładzie opieki zdrowotnej.
Jeżeli zasiłki wypłacane są przez ZUS, do ich wypłaty konieczne jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3 - w przypadku pracowników, a dla pozostałych ubezpieczonych - zaświadczenie płatnika na druku ZUS Z-3a.

STRONA GŁÓWNA GŁOSU WIELKOPOLSKIEGO

Chcesz skontaktować się z autorem informacji? [email protected]