70 lat Wielkopolskiego Centrum Onkologii – rola kobiet w rozwoju onkologii

Wielkopolskie Centrum Onkologii powstało w 1953 roku. Przez ten czas wiele się zmieniło, jednak od zawsze placówka w swojej działalności ma w centrum pacjenta, także w strategii rozwoju. Cztery fundamenty aktywności WCO to: regiony – zapewnienie dostępu do leczenia dla wszystkich mieszkańców województwa; wysokie technologie – wdrażanie najnowszych rozwiązań w zakresie diagnostyki i leczenia, koordynowana opieka onkologiczna, a także niezbędna inwestycja w kadry oraz likwidacja barier infrastrukturalnych.

- Przez te 70 lat nastąpił ogromny postęp. Wraz z rozwojem technologii komputerowych wszystko się zmieniło. W latach 60. pojawiły się pierwsze akceleratory liniowe. Krokiem milowym było też wprowadzenie tomografii komputerowej do powszechnego użytku i połączenie jej z akceleratorami. Również technologia informatyczna wpłynęła na lawinowy rozwój. Te techniki stały się coraz bardziej precyzyjne. Kolejnym ważnym elementem było pojawienie się robotów, jak chociażby rezonans magnetyczny czy nóż cybernetyczny. Nie można zapomnieć też o rozwoju radioterapii protonowej – wymienia dr Agnieszka Skrobała z Zakładu Fizyki Medycznej w WCO.

To właśnie wykorzystanie promieniowania miało ogromne znaczenie dla całej onkologii. Jednak, jak podkreślają przedstawiciele WCO, w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zmieniły się sposoby jego wykorzystywania.

- Stosowanie promieniowania dawniej kojarzone było z diagnostyką medyczną. Mało kto utożsamiał je z leczeniem. Ale elektroradiologia to nie tylko radioterapia, to także diagnostyka obrazowa, medycyna nuklearna, praca przy hipertermii, audiologii czy obsługa EKG. Tak szerokie spektrum działania elektroradiologów pozwala nam na leczenie pacjenta na wielu etapach. Rola elektroradiologa nie ogranicza się już jedynie do ułożenia pacjenta w pozycji terapeutycznej, jak było to dawniej. Obecnie pozycjonowanie pacjenta oparte jest o zaawansowaną weryfikację obrazową. Dzięki temu możemy ocenić nie tylko obszar leczony, ale również tkanki wokół guza. Nowoczesna radioterapia jest też obecnie dużo bardziej zaawansowana technologicznie, co wymaga wiedzy klinicznej, doświadczenia i obsługi coraz to nowszych urządzeń - mówi mgr Weronika Jackowiak z Zakładu Fizyki Medycznej w WCO.

Nie można mówić o onkologii i podsumowywać 70-lat działalności Wielkopolskiego Centrum Onkologii, nie wspominając o pracy lekarzy. To właśnie oni odgrywają bardzo istotną rolę w całym procesie leczenia pacjenta, decydując nie tylko o jego zdrowiu, ale również życiu.

- To na nich spoczywa odpowiedzialność decyzji dotyczących właściwego leczenia chorych. Na podstawie badań diagnostycznych podejmują decyzję o terapii dostosowanej do typu nowotworu i jego zaawansowania, stanu ogólnego chorego i jego preferencji - podkreśla dr Żaneta Wareńczak- Florczak z Oddziału Radioterapii i Onkologii Ginekologicznej w WCO.
- Wszystkie te zmiany, które zaszły na przestrzeni lat, spowodowały również zmianę pracy lekarzy, konieczność nauki zupełnie nowych technik operacyjnych, planowania radioterapii czy schematów leczenia. A ponieważ onkologia zmienia się nieustannie, konieczna jest również nasza ciągła edukacja. Dlatego bierzemy udział w konferencjach i szkoleniach krajowych i zagranicznych. Staramy się być na bieżąco z postępem, aby jak najlepiej leczyć chorych w WCO – dodaje.

Interdyscyplinarność to bez wątpienia słowo, które charakteryzuje pracę WCO. Cały proces leczenia pacjenta, nie mógłby zostać prawidłowo zrealizowany, gdyby nie współpraca wielu specjalistów. Nie bez znaczenia jest tutaj także praca pielęgniarek.

- Dawniej zadania stawiane pielęgniarkom i położnym to z założenia jedynie opieka nad pacjentem, wspieranie go w trudnych chwilach choroby, role te określane nawet były jako „przy lekarzu.” Obecnie są to niezależne, autonomiczne zawody medyczne, umocowane prawnie, posiadające własny samorząd - mówi mgr Anna Czapla, położna oddziałowa i zastępca Kierownika Centralnego Bloku Operacyjnego w WCO.
- Od lat pielęgniarstwo rozwija się wraz z postępem medycyny i obecnie pielęgniarka oraz położna to pełnoprawny i niezastąpiony członek zespołu terapeutycznego. Już od 40 lat mamy możliwość kształcenia się na poziomie uniwersyteckim i uzyskania tytułu magistra. Dotychczasowe doświadczenia w poszerzeniu kwalifikacji i kompetencji zawodowych pielęgniarek oraz położnych, wykazują zdecydowane korzyści dla wszystkich uczestników systemu. Sprzyja to także podejmowaniu nowych ról zawodowych, które cechuje profesjonalizm zawodowy, elastyczność wobec zmian otoczenia, umiejętność podejmowania szybkich decyzji w sytuacjach trudnych, wyrażanie własnej opinii poprzez myślenie refleksyjne – dodaje.

Przedstawiciele WCO mówią, że onkologia jest kobietą. I rzeczywiście, patrząc na liczbę personelu Wielkopolskiego Centrum Onkologii, jego większość stanowią właśnie kobiety.

- Większość osób zajmujących się zawodowo leczeniem nowotworów to kobiety. W Wielkopolskim Centrum Onkologii pielęgniarki to najliczniejsza grupa pracowników. Łącznie zatrudniamy 360 osób, w tym 10 mężczyzn. Dane Głównego Urzędu Statystycznego z 2022 roku pokazują, żę wśród wszystkich lekarzy w Polsce odsetek kobiet wynosi prawie 60%. Wśród onkologów klinicznych przeważają kobiety: w WCO pracuje 24 lekarzy z tą specjalizacją, w tym tylko 4 panów - wylicza prof. Maria Litwiniuk, Konsultant Wojewódzki w dziedzinie onkologii klinicznej i przewodnicząca Komitetu Programowo-Organizacyjnego Konferencji „Kobiety Onkologii – Leczenie, Nauka, Troska.
- Wśród radiologów, radioterapeutów, elektroradiologów, patomorfologów, diagnostów laboratoryjnych, psychologów, fizjoterapeutów i innych zawodów medycznych kobiety stanowią większość. Pierwszy kontakt pacjenta z ośrodkiem onkologicznym to zwykle rozmowa z rejestratorką medyczną bądź z sekretarką medyczną – i tu znowu niemal wyłącznie kobiety. Wprowadzany aktualnie system opieki skoordynowanej zakłada, że każdemu pacjentowi towarzyszy koordynator medyczny, który umawia kolejne wizyty, dba, by leczenie przebiegało płynnie. Obecnie mamy w WCO 13 koordynatorów, wśród nich jest jeden mężczyzna. Tak więc chory na drodze swojego leczenia najczęściej spotyka kobiety – dodaje.

Co więcej, również patronką WCO jest kobieta – Maria Skłodowska-Curie. Jej odkrycia miały ogromne znaczenie dla rozwoju onkologii.

- Jej badania nad promieniotwórczością i odkrycie pierwiastków - Rad i Polon miały istotny wpływ na prowadzenie kolejnych badań i leczenie nowotworów za pomocą promieniotwórczości. Mówiąc o powstaniu WCO, 70 lat temu, należy podkreślić, że pierwsza terapia polegająca na napromienianiu pacjenta za pomocą źródeł wewnątrz ciała nazywała się curieterapią - wspomina dr Skrobała.

Z okazji 70-lecia Wielkopolskiego Centrum Onkologii organizowana jest konferencja “Kobiety Onkologii - Leczenie, Nauka, Troska”, która odbędzie się w dniach 24 – 25 listopada. Będzie ona nie tylko podsumowaniem 70 lat działalności placówki, ale również podkreśleniem znaczenia roli kobiet w onkologii.

- Chociaż to kobiety najczęściej opiekują się chorymi na nowotwór, to jednak na konferencjach onkologicznych i różnego typu spotkaniach, np. rocznicowych, wśród wykładowców dominują mężczyźni. Dlatego przygotowując konferencję z okazji 70-lecia Wielkopolskiego Centrum Onkologii, zdecydowaliśmy się zorganizować ją pod hasłem „Kobiety Onkologii – Leczenie, Nauka, Troska”. Chcemy w ten sposób podkreślić rolę kobiet w procesie diagnozowania i leczenia nowotworów, a także pokazać, że kobiety w onkologii to nie tylko „leczenie i troska” ale również wspaniałe wykładowczynie i naukowcy. Na tej konferencji większość prelegentów będą stanowiły kobiety, chociaż oczywiście nie zabraknie mężczyzn - wyjaśnia prof. Litwiniuk.

Szczegóły konferencji są dostępne na stronie: https://www.onkologia2023.pl