Ofiary przestępstw stawały się ofiarami sądów

Poznań. 2009 rok. Złodziej usiłując wyrwać torebkę starszej kobiecie przewraca ją na ziemię. Ta doznaje złamań w kilku miejscach. Koszty związane z leczeniem i rehabilitacją wyniosą ponad 1400 złotych.

Prokuratura Rejonowa Poznań Nowe Miasto, która prowadzi sprawę, doradza jej złożenie do sądu wniosku o przyznanie kompensaty dla ofiar przestępstwa.

To jednorazowa pomoc państwa na pokrycie kosztów leczenia, pogrzebu, utraconych zarobków lub innych środków utrzymania, gdy tych strat nie pokryje ani sprawca (w tym przypadku okazał się nim bezdomny), ani ubezpieczenie czy pomoc społeczna.

Kobieta przynosi do prokuratury odpisy zaświadczeń lekarskich, rachunki i faktury. Razem z wnioskiem trafiają do sądu, który przyznaje kompensatę w całości pokrywającą koszty leczenia.

Sprawa poznanianki była jedną z niewielu, które znalazły pozytywny finał. Kiedy dziesięć lat temu przepisy o państwowej kompensacie wchodziły w życie szacowano, że może z niej skorzystać rocznie prawie 13 tys. osób.

Poznaniaka była zaledwie jedną z 26 osób, której w 2009 roku przyznano taką pomoc. W następnych latach niewiele się zmieniło. - W 2013 roku przyznano kompensatę łącznie w 48 sprawach, a w 2014 roku w 47 sprawach - mówi Wioletta Olszewska z Ministerstwa Sprawiedliwości.

Przepisy okazały się nieżyciowe, a jeszcze mniej życiowe okazały się sądy.

- Głuchoniema ofiara otrzymała za złamanie kości czaszki, twarzoczaszki i wybity ząb 137,1 9 złotych i gdyby nie to, że sąd zwolnił ją z kosztów faktycznie otrzymałaby 20 złotych - alarmowała prokurator Lidia Mazowiecka z Prokuratury Generalnej.

- Innym bulwersującym przykładem jest 1400 złotych na rzecz ofiary, która w wyniku przestępstwa ma na głowie tylko skórę, nie ma kości, musi uważać, żeby się nie uderzyć i nie potknąć i nie przeżyje bez leków, przy czym sąd uzasadnia wysokość kompensaty niedostatecznym udowodnieniem poniesionych kosztów - wymienia prokurator.

Był też przypadek odmowy zwolnienia od kosztów sądowych ofiary gwałtu z uzasadnieniem, że jest młoda i może na to zarobić. Jeszcze innej osobie odmówiono uzasadniając, że powinna na to zaoszczędzić mając 300 złotych dochodów.

Teraz tych bulwersujących przykładów z sądów ma być mniej. W styczniu zaczną obowiązywać nowe już zasady przyznawania kompensaty ofiarom przestępstw. Te najważniejsze zmiany to zwolnienie ich od kosztów sądowych, możliwość uzyskania zaliczki na pokrycie kosztów leczenia czy bieżących wydatków.

Ofiara przestępstwa albo jej najbliżsi będą też mogli liczyć na większą pomoc: do 25 tys. w przypadku ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i do 60 tys. w przypadku śmierci. Wydłużył się także do 3 lat czas na złożenie wniosku. Często pokrzywdzeni nawet nie wiedzieli, że mogą liczyć na taką pomoc. Od lipca policja ma już obowiązek informowania ich o tym.

- Jeżeli nie zmieni się praktyka sądów, nowe przepisy niewiele zmienią - nie kryje obaw Radosław Gorczyński, prokurator rejonowy w Trzciance. - Kompensata ofiarom przestępstw nadal może być taką samą fikcją jak zapewnienie im pomocy psychologa, na którą mogą liczyć tylko w sprawach, którym nadano rozgłos medialny.