Czesław Niemen: Czy go jeszcze pamiętamy? Mija dziesiąta rocznica śmierci artysty

Pozostało po nim wiele niezapomnianych przebojów z "Dziwny jest ten świat" na czele i płyt, po które sięgają ci, którzy się na jego muzyce wychowali, a także kolejne pokolenia. O Niemenie powstają książki, są festiwale jego twórczości, powstają szkoły noszące jego imię. W Poznaniu imię Czesława Niemena od 2005 roku nosi Policealne Studium Piosenkarskie przy ulicy Głogowskiej. W latach 2009-2011 imię Czesława Niemena nosił także Ogólnopolski Festiwal Piosenki w Luboniu. Toczą się też procesy.

Czytaj też:
Cieszę się, że ludzie w różnym wieku sięgają po kompozycje taty - mówi córka Niemena [ROZMOWA]
Małgorzata Niemen: Ja nie walczę, tylko bronię się [ROZMOWA]

Fani Niemena z niecierpliwością wypatrują wznowień nagrań artysty, bo winyle wydane 40 czy 30 lat temu dawno straciły swoją świetność. Jeszcze za życia artysty komplet albumów wydanych przez Polskie Nagrania jako antologię "Niemen od początku" vol. 1 i vol. 2 wydało Polskie Radio, ale ich nakłady dawno się wyczerpały.

Antologia z Eleonorą
Sympatycy artysty niedługo będą już czekać - Polskie Nagrania wydają właśnie Antologię Remaster Niemena. Jak powiedziała wicedyrektor Alicja Szymańska pierwsza zremasterowana płyta "Dziwny jest ten świat" ukaże się już w lutym z okazji 75. rocznicy urodzin artysty (ur. się 16 lutego) w wersji kompaktowej i na winylu. Kolejno ukazywać się będą następne tytuły Niemena z katalogu Polskich Nagrań oraz płyta zawierająca nagrania z tak zwanych "czwórek"(płyt z czterema utworami). Nad przygotowaniem kolekcji czuwają reżyser dźwięku Jacek Gawłowski i Eleonora Atalay.

W Poznaniu imię Czesława Niemena od 2005 roku nosi Policealne Studium Piosenkarskie przy ulicy Głogowskiej

- Zadanie, jakie powierzyły mi Polskie Nagrania, to remastering dyskografii Czesława Niemena, czyli transfer materiału z oryginalnych taśm analogowych przy użyciu wysokiej klasy konwerterów AD, czynności związane z odrestaurowaniem starych nagrań, odszumienie i usunięcie trzasków pochodzących z taśmy analogowej, poprawę jakości tych nagrań i dostosowanie ich do dzisiejszych standardów z zachowaniem "ducha" i natury oryginalnego brzmienia z lat sześćdziesiątych - mówi Jacek Gawłowski. - Odrestaurowaniem zajęła się córka Czesława, Eleonora, robi to bardzo precyzyjnie. Staram się, aby nagrania te po remasteringu były najbliższe temu, co w latach sześćdziesiątych Polskie Nagrania wydały na płytach winylowych i do czego pokolenia słuchaczy się przyzwyczaiły.

Od kilku lat albumy z utworami Niemena nagrywają też inni wykonawcy. Zrobił to m.in. poznański wokalista i kompozytor Piotr Kuźniak, nagrywając album "Złote przeboje - Piotr Kuźniak w hołdzie Czesławowi Niemenowi". W najbliższą niedzielę o godz. 19 Kuźniak wystąpi w poznańskim klubie Blue Note w koncercie "Czy mnie jeszcze pamiętasz?". Towarzyszyć mu będą saksofonista Jerzy Karwowski, perkusista Przemysław Lisiecki i wokalistka Dominika Michalska. Dwa lata temu po 20 latach pracy album " W hołdzie mistrzowi" nagrał Stanisław Soyka, a ponieważ płyta zdobyła sporą popularność pojawił się krążek "Soyka - W hołdzie mistrzowi - Live" będący zapisem koncertu, który odbył się 16 listopada 2012 roku w warszawskim "Och Teatrze".

Przykładem, jak interpretuje Niemena najmłodsze pokolenie artystów, jest krążek "Niemen nieznany" wrocławskiej grupy "Soundrise".

Niezwykle interesujący jest też nagrany przez olsztyński chór Proforma album "A Capella Niemen", wydany przez Polskie Radio. Również Polskie Radio wydało podwójny album z koncertowymi nagraniami Niemena, zarejestrowanymi podczas festiwali Jazz Jamboree.
Pamiętam ten dzień
Doskonale pamiętamy przeboje Czesława Niemena z ich wersji płytowych, ale przecież obok nich były takie wykonania jego przebojów, które się już nie powtórzyły. Te z festiwali w Sopocie, Opolu, piosenki z czasów, gdy artysta na początku swej kariery śpiewał w "Podwieczorku przy mikrofonie", nagrania dokonane w 1980 roku w Poznaniu z Orkiestrą Zbigniewa Górnego do telewizyjnego cyklu "Muzyka małego ekranu".

Wszystko to znajdziemy na wydanym właśnie przez Polskie Radio i Warner Music Polska podwójnym albumie "Pamiętam ten dzień". W sumie 44 wersje różnych utworów, z czego 10 zarejestrowanych w Auli UAM pomiędzy 14 a 19 marca 1980. Były wśród nich wiązanka przebojów w orkiestrowej wersji instrumentalnej, ale także "Czy mnie jeszcze pamiętasz?" i "Wspomnienie".

Szkoda tylko, że zapis ten wyczyszczono na płycie z reakcji publiczności, czyli oklasków i z zapowiedzi. Dwa ostatnie szlagiery Niemen wykonał też z orkiestrą Górnego i znalazły się one w tym zestawieniu podczas Festiwalu Interwizji w Sopocie w roku 1980. Tutaj reakcje widzów pozostawiono.

Zbigniew Górny tak wspomina współpracę z Czesławem Niemenem:
- To był człowiek niezwykle spolegliwy. Przyjechał, nagrał i wyjechał. Bez humorów. Normalny artysta, który wykonał swoją robotę zarówno w studio, jak i potem w Auli Uniwersyteckiej w czasie programu. Bardzo przyjemnie wspominam ten okres i Niemena jako człowieka i artystę, bo po sobie pozostawił bogactwo.

Są też w tym zestawie nagrane w 1964 roku z Niebiesko-Czarnymi przeboje, jak "Czas jak rzeka" i "Ach jakie oczy". Są wreszcie dwie wersje sztandarowego przeboju Niemena "Dziwny jest ten świat" zarejestrowane podczas festiwalu w Opolu w 1967 roku z zespołami Akwarele i Alibabki, raz podczas koncertu "Premiery" i po raz drugi podczas finałowego koncertu "Mikrofon i ekran". Trzecia wersja "Dziwnego świata", jaką słyszymy w tym zestawie, to ta nagrana w Poznaniu z Orkiestrą Zbigniewa Górnego.

Największym zaskoczeniem będą pewnie nagrania z 15 czerwca 1962 roku z warszawskiej kawiarni "Stolica" podczas radiowego "Podwieczorku przy mikrofonie". "Piosenka tyrolskich górali" pokazuje, że Niemen… potrafił jodłować.
Małgorzata Niemen o tym wydawnictwie:
- Album ten planowany był od dawna, a o tym co znalazło się na płytach, zadecydowała zawartość archiwów Polskiego Radia. Otrzymuję już bardzo wiele SMS-ów i maili z podziękowaniami od słuchaczy. Muszę tu koniecznie wspomnieć o świetnym masteringu Ewy Guziołek-Tubelewicz i Eleonory Atalay. Oprócz Zbigniewa Górnego, jest tu jeszcze jeden akcent poznański - poznanianka Gina Komasa, bardzo utalentowana osoba, której ucho i doświadczenie bardzo pomogły przy redakcji albumu.

Do napisania komentarza zaprosiłam Piotra Chlebowskiego, norwidologa i wielbiciela talentu Czesława, zaś o opracowanie szaty graficznej kolejny już raz zwróciłam się do Tadeusza Kuczyńskiego. Bardzo dziękuję wszystkim, którzy dołożyli starań, aby powstał ten album. W tym wydawnictwie najważniejsze jest to, że możemy prześledzić transformację głosu Czesława Niemena, który sam w wywiadach wspominał, że z młodzieńczego dyszkanciku po latach doszedł do niemalże zachrypniętych rozwiązań wokalnych a la James Brown.

Z jednej strony można się cieszyć, że trwa pamięć o wielkim artyście. Z drugiej szkoda, że sprawy związane z twórczością artysty, z tym co po nim pozostało, trafiają do sądu. Małgorzata Niemen (patrz rozmowa) wytoczyła m.in. proces Krzysztofowi Wodniczakowi i kierowanemu przez niego Stowarzyszeniu Brzmienia za bezprawne wykorzystanie utworu "Musica Magica" z muzyką Niemena podczas koncertu poświęconego Czesławowi Niemenowi pięć lat temu. W Auli UAM śpiewała wówczas Farida. Chodziło o naruszenie praw autorskich. Małgorzata Niemen domagała się 50 tys. złotych i zakazu wykorzystywania utworu przez Wodniczaka. Sprawa ma mieć finał 13 lutego.

Niemen upamiętniony
Od roku 2004 imię Czesława Niemena nosi promenada w Częstochowie, ronda w Bielsku-Białej i w Sopocie oraz skwer w Gdańsku. Od 2006 roku nosi je także Zespół Szkół Muzycznych we Włocławku, od 2008 roku Publiczne Gimnazjum nr 2 w Strzelcach Opolskich, gdzie odsłonięto również pomnik artysty. W roku 2009 jego imię nadano Gimnazjum nr 25 w Warszawie oraz Gimnazjum nr 3 w Świebodzinie. Tamże w tym samym roku odsłonięto Ławeczkę Czesława Niemena.

Również w 2009 roku Narodowy Bank Polski wyemitował monetę powszechnego obiegu o nominale 2 zł, pamięci Niemena, oraz dwie srebrne monety kolekcjonerskie o nominale 10 zł.

Piosenka Czesława Niemena "Sen o Warszawie" wykonywana jest przez każdym meczem Legii na Stadionie Wojska Polskiego jako hymn kibiców. W kwietniu 2009 roku stała się symbolem muzycznym Warszawy.

Od jesieni 2005 w Słupsku odbywa się Festiwal Młodych Talentów Niemen Non Stop. W lutym 2011 roku we wsi Stare Wasiliszki na Białorusi w domu, w którym urodził się Niemen, otwarto muzeum jego imienia.