Dlaczego potrzebujemy ekonomii społecznej?

Dodatkowo ekonomia społeczna skupia się na dostarczaniu usług społecznych np. w formie prowadzenia żłobka, czy usług opiekuńczych dla seniorów. Warto zauważyć, że wykluczenie dotyka nie tylko konkretnych osób, ale ma wpływ również na ich rodziny. Rozwój ekonomii społecznej jest istotny, aby przeciwdziałać i odwracać negatywne efekty marginalizacji.
Organizację i funkcjonowanie podmiotów ekonomii społecznej reguluje ustawa o ekonomii społecznej, która weszła w życie 30 października 2022 roku. Określa ona zasady uzyskiwania i utraty statusu przedsiębiorstwa społecznego, nadzór nad tymi przedsiębiorstwami, środki wsparcia dla nich, a także mechanizmy wspierania rozwoju ekonomii społecznej przez organy administracji publicznej.

Ekonomia społeczna to przede wszystkim PES-y, czyli podmioty ekonomii społecznej. Zaliczają się do nich m.in. organizacje pozarządowe, spółdzielnie (socjalne, pracy, w tym spółdzielnie inwalidów i spółdzielnie niewidomych) oraz podmioty takie jak: spółki non profit, podmioty kościelne, stowarzyszenia JST, koła gospodyń wiejskich, jednostki reintegracji społeczno-zawodowej (np. Centra i Kluby Integracji Społecznej).

Natomiast przedsiębiorstwo społeczne to status, a nie odrębna forma prawna. Mogą go uzyskać PES-y. Status przyznaje wojewoda, który w postępowaniu administracyjnym sprawdza, czy PES spełnia odpowiednie warunki. Działalność przedsiębiorstw społecznych w pełni odzwierciedla cele ekonomii społecznej tj. reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz realizację usług społecznych.

Przedsiębiorstwa społeczne działają w celu reintegracji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub realizacji usług społecznych, zatrudniają pracowników, prowadzą działalność gospodarczą, a zysk przeznaczają na cele społeczne lub rozwój przedsiębiorstwa. Po roku wdrażania ustawy status przedsiębiorstwa społecznego uzyskało ponad 800 podmiotów – mówi Marlena Maląg, Minister Rodziny i Polityki Społecznej.

PES-y realizują ważne cele społeczne, a działalność ta podlega wsparciu przez władze publiczne. Jednym z kluczowych narzędzi, które wspiera ekonomię społeczną jest program „Odporność oraz rozwój ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej” w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Program ma na celu wzmocnienie sektora ekonomii społecznej poprzez przekazanie niemal 200 milionów złotych na jego rozwój.

Program umożliwia m.in. wsparcie działalności gospodarczej podmiotów ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorstw społecznych i realizację inicjatyw, niezbędnych do ich modernizacji, zwiększenia skali działalności, zmiany branży czy zwiększenia obrotów finansowych. To bardzo ważne, aby w okolicznościach zmieniającej się rzeczywistości społeczno-gospodarczej po pandemii, wzmacniać pozycję ekonomiczną i samodzielność rynkową podmiotów ekonomii społecznej. To także szansa na dostosowanie realizowanych działań do wyzwań, jakie stawia przed nami współczesność, związanych m.in. z zieloną i cyfrową transformacją – mówi Anita Czerwińska, Pełnomocnik Rządu ds. ekonomii społecznej.

W 2023 r. podmioty ekonomii społecznej mogły aplikować o środki na modernizację i inwestycje w rozwój. Dofinansowanie otrzymało 1141 inicjatyw.

Ze wsparcia w ramach programu skorzystało 113 podmiotów ekonomii społecznej z Wielkopolski, a wśród nich są m.in.:
Jarocińskie Stowarzyszenie POMOST prowadzi Centrum Integracji Społecznej, które wspiera osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Oferowane im formy wsparcia to m.in. warsztaty, szkolenia, praktyki, doradztwo zawodowe, staże, udział w grupach wsparcia, czy zajęciach terapeutycznych. Podmiot otrzymał dofinansowanie w kwocie 170 tys. złotych. Środki z programu przeznaczy na zakupy inwestycyjne sprzętu niezbędnego do realizacji usług np. kosiarki samobieżne, kosy spalinowe. Zaplanowane działania umożliwią zbudowanie odporności na zmiany zachodzące na lokalnym rynku oraz zapewnią dalszy rozwój. A dzięki temu możliwe będzie zwiększanie pozytywnego oddziaływania w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Kolejnym przykładem PES-u jest Spółdzielnia Socjalna „Ale Smacznie”, która posiada status przedsiębiorstwa społecznego. Spółdzielnia jest Laureatem Konkursu Znak Jakości Ekonomii Społecznej 2021. Jak nazwa wskazuje, działania Spółdzielni koncentrują się na gastronomii, a dokładniej dożywianiu dzieci w szkołach podstawowych, przedszkolu i punktach przedszkolnych na terenie lokalnych gmin. Drugą branżą, którą zajmuje się Spółdzielnia jest utrzymanie terenów zielonych przy obiektach użyteczności publicznej. Dofinansowanie z programu, czyli 190 tys. złotych pozwoli świadczyć im nowe usługi. Wśród planowanych inwestycji jest m.in. zakup specjalistycznego sprzętu np. głowice do ciągnika i frezarka. Dzięki temu Spółdzielnia będzie mogła pozostać na rynku oraz zwiększyć poziom zatrudnienia. Pracownikami Spółdzielni są osoby zagrożone wykluczeniem społecznym.

Trzecim dobrym przykładem jest Stowarzyszenie Trzeźwości w Odolanowie – Centrum Integracji Społecznej. Stowarzyszenie jest Laureatem Konkursu Znak Jakości Ekonomii Społecznej 2023. Stowarzyszenie wspiera społeczność lokalną i uchodźców. Jego celem jest szeroko rozumiana pomoc człowiekowi oraz reintegracja zawodowa i społeczna. W zakres działań wchodzi m.in. nauka planowania życia i zaspokajania potrzeb, wsparcie w powrocie na rynek pracy, uczenie umiejętności racjonalnego gospodarowania pieniędzmi. Stowarzyszenie kieruje swoje działania także do dzieci i młodzieży, prowadząc działalność edukacyjną, wychowawczą i profilaktyczną oraz wsparcie żywnościowe. Dodatkowo na zlecenie Urzędu Gminy i Miasta w Odolanowie, dba o tereny zielone, place zabaw i obiekty sportowe. Stowarzyszenie otrzymało 170 tys. zł z Programu. Przedsięwzięcie poprawi wydajność energetyczną Stowarzyszenia poprzez montaż instalacji fotowoltaicznej oraz pompy ciepła, co wpisuje się w działania na rzecz zielonej transformacji.

Jak pokazują przykłady – ekonomia społeczna jest nam potrzebna, a wsparcie finansowe przekazywane przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej jest istotne dla wyrównywania szans i zaspokajania potrzeb lokalnych społeczności poprzez świadczenie niezbędnych usług społecznych. Dzięki niemu osoby potrzebujące mogą wrócić na rynek pracy, zyskać nowe umiejętności, nauczyć się żyć na nowo po trudnych przejściach, czy po prostu spędzić wartościowy czas z drugim człowiekiem.
Więcej informacji o ekonomii społecznej można znaleźć na stronie internetowej Departamentu Ekonomii Społecznej w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej oraz na fanpage’u DES.