Prawo do zachowku. Kto ma do niego prawo?

Prawo do zachowku
1 Zachowek jest uprawnieniem do żądania określonej kwoty od spadkobiercy dziedziczącego czyjś majątek na podstawie testamentu. Ta instytucja prawna ma chronić najbliższą rodzinę spadkodawcy, jeżeli on sam zapisze wszystko, co posiada, komuś spoza jej grona lub tylko jednemu z najbliższych.

Prawo do zachowku
2 Do zachowku uprawnieni są wyłącznie zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Prawo to przysługuje im tylko wtedy, jeśli rzeczywiście dziedziczyliby oni po zmarłym na podstawie ustawy, gdyby nie spisał i nie zostawił testamentu, w którym do spadku powołał inne osoby.

Prawo do zachowku
3 Nie ma prawa do zachowku rodzeństwo spadkodawcy ani dzieci czy wnuki tego rodzeństwa, a także małżonek, jeżeli spadkodawca wystąpił o rozwód z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.

Prawo do zachowku
4 Uprawnionym przysługuje zachowek stanowiący połowę wartości całego udziału spadkowego, jaki przypadłby im przy dziedziczeniu ustawowym. Jeśli natomiast uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo zstępnym jest małoletni, należą mu się aż dwie trzecie udziału spadkowego.

Prawo do zachowku
5 Zachowek jest wartością udziału spadkowego, ale wypłacany jest zawsze w formie określonej sumy pieniędzy, nawet gdy masę spadkową stanowi, na przykład, tylko nieruchomość. Pominięci w testamencie wymienieni członkowie rodziny mogą więc domagać się od spadkobiercy lub spadkobierców spłaty należnych im kwot.

Prawo do zachowku
6 Prawo to przysługuje im tylko wtedy, jeśli rzeczywiście dziedziczyliby oni po zmarłym na podstawie ustawy, gdyby nie spisał i nie zostawił testamentu, w którym do spadku powołał inne osoby.

Prawo do zachowku
7 Przy obliczaniu zachowku bierze się pod uwagę również darowizny na rzecz spadkobierców lub przedmioty zapisu (tzw. zapis windykacyjny) na rzecz zapisobierców, ale tylko te, które zostają włączone do masy spadkowej. Nie wlicza się więc do niej drobnych, okazjonalnych prezentów, ale na przykład nieruchomość, wartościową ruchomość lub większą sumę pieniędzy.
Prawo do zachowku
8 Na czym polega zapis windykacyjny. Testator może dokonać w formie aktu notarialnego tak zwanego zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem może być m.in. nieruchomość, auto, zbywalne prawo majątkowe (na przykład spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego), przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne. UWAGA! Nie można natomiast w ten sposób rozdysponować pieniędzy. Przedmiot zapisu automatycznie przechodzi na własność obdarowanego z chwilą otwarcia spadku. Beneficjent zapisu ma jednak obowiązek spłacić roszczenia o zachowek, jeśli uprawniony do niego nie może otrzymać go od spadkobierców.

Prawo do zachowku
9 Jeżeli spadkobierca, który dostał spadek na podstawie testamentu, nie chce dobrowolnie zapłacić osobom uprawnionym pieniędzy z tytułu zachowku, nie pozostaje nic innego, jak wszcząć przeciw niemu postępowanie sądowe. Pozew kierujemy do sądu rejonowego działającego w ostatnim miejscu zamieszkania spadkodawcy lub – o ile wartość zachowku przekracza 70 tys. złotych – do właściwego sądu okręgowego.

Prawo do zachowku
10 Roszczenia uprawnionego do zachowku przedawniają się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Roszczenie o uzupełnienie zachowku (jeśli kwota została zaniżona o wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego) przedawnia się w ciągu pięciu lat od otwarcia spadku, czyli od dnia śmierci spadkodawcy. Po tym czasie nie mamy już prawa ubiegać się o żadne należności w ramach zachowku.