Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Co to jest dysleksja i jakie są jej objawy? O tym, gdzie szukać pomocy i czy diagnoza pomaga dziecku w szkole, rozmawiamy z psychologiem

Barbara Wesoła
Barbara Wesoła
Dysleksja u dzieci najczęściej jest zauważana w szkole. Można ją zdiagnozować na wczesnym etapie edukacji.
Dysleksja u dzieci najczęściej jest zauważana w szkole. Można ją zdiagnozować na wczesnym etapie edukacji. 123rf.com
Dysleksja rozwojowa może dotyczyć dzieci w różnym wieku, a także osób dorosłych. Diagnozuje się ją dopiero na etapie szkolnym. I to właśnie wtedy pojawia się najwięcej charakterystycznych objawów spowodowanych przez to zaburzenie. Mogą one powodować frustracje uczniów, zaniżenie ich samooceny i problemy z nauką. Czy objawy dysleksji można zaobserwować wcześniej? Co zrobić, jeśli podejrzewamy dysleksję u dziecka? Jak szkoła może pomóc uczniom w dysleksji? Przypominamy rozmowę z psychologiem dziecięcym, Joanną Hoffmann.

Strefa Edukacji: Co to jest dysleksja i czym się objawia u dzieci?

Joanna Hoffmann: Mówiąc najogólniej, dysleksja to zaburzenie polegające na specyficznych trudnościach w nauce czytania i pisania. Jednak ma to miejsce przy jednoczesnych co najmniej przeciętnych zdolnościach intelektualnych, które utrzymują się pomimo stosowania takich samych metod edukacyjnych i terapeutycznych, a także pomimo wzrastania w porównywalnych warunkach środowiskowych, jak w przypadku innych dzieci.

Kiedy można zatem zdiagnozować dysleksję?

Zaburzenie diagnozuje się wówczas, gdy problemy ze swobodnym nabywaniem umiejętności szkolnych nie są wywołane niepełnosprawnością intelektualną, inteligencją niższą niż przeciętna, zaniedbaniami środowiskowymi lub wadami zmysłów, np. niedosłuchem. Pierwsze objawy mogą być widoczne już w wieku niemowlęcym, ale obecne standardy diagnostyczne przewidują diagnozę dysleksji dopiero u trzecioklasistów i czwartoklasistów.

Zacznijmy od tego, co powinno zwrócić szczególną uwagę rodziców i nauczycieli. Jakie są objawy dysleksji?

Nie ma zamkniętego katalogu objawów dysleksji, dlatego podkreślam, że niezbędna jest diagnoza w poradni psychologiczno -pedagogicznej. Jednak wymienię objawy, które z pewnością powinny zwrócić naszą uwagę:

  • bardzo wolne lub bardzo szybkie czytanie (sylabizowanie lub głoskowanie wyrazów, lub pomijanie, tzw. zjadanie wyrazów i ich przekręcanie);
  • brak zrozumienia tekstu czytanego po cichu;
  • niestaranne pismo, powolne pisanie oraz obniżony w stosunku do wieku poziom graficzny pisma i rysunków;
  • trudności w samodzielnym pisaniu i przepisywaniu tekstów;
  • problemy z odróżnianiem podobnych liter (m- n, l-t-ł);
  • częste mylenie liter b-p, d-b, d-g, u-n, m-w, n-w (inwersja statyczna) s-z, dz-c, sz-s, o-a, ł-l, ę-e;
  • powtarzające się błędy ortograficzne i interpunkcyjne;
  • pomijanie znaków diaktrycznych (niestosowanie tzw. ogonków w „ą” i „ę”);
  • problemy z orientacją kierunkową – osoby często mylenie kierunków prawo-lewo;
  • mylenie końcówek ę en e, ą om;
  • częste opuszczanie, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter i sylab;
  • trudności w dzieleniu wyrazów na sylaby i głoski;
  • pisanie wyrazów bezsensownych;
  • zaburzenia koncentracji, uwagi i pamięci – dziecko często ma problemy z zapamiętaniem dni tygodnia, pór roku, ma problemy z nauczeniem się czegoś „na pamięć” i często nie rozumie czytanego tekstu.

Dysleksja to przede wszystkim trudności w zapamiętywaniu. Dziecko z dysleksją może wykazywać trudności z wykonywaniem więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie. Problemy mogą ujawnić się również podczas przyswajania wiedzy uszeregowanej w serie i sekwencje na przykład pór roku, dni tygodnia lub ciągu cyfr. Zaburzenie może powodować szereg trudności np. w poprawnym używaniu wyrażeń przyimkowych opisujących stosunki przestrzenne takie jak nad-pod, za-przed, wewnątrz-na zewnątrz.

To sugeruje, że dysleksja może towarzyszyć innym zaburzeniom, które bywają wychwytywane dopiero w okresie przedszkolnym lub szkolnym np. ADHD, przy którym tez mogą występować trudności np. z wykonaniem więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie. Jednak nie każde dziecko ze zdiagnozowanym zaburzeniem koncentracji lub ze spektrum autyzmu zmaga się z dysleksją. Są to oddzielne zaburzenia, wymagające innej drogi diagnostycznej.

Co zatem zrobić, gdy podejrzewamy dysleksję u dziecka?

Rodzice mogą już od najmłodszych lat obserwować skupienie dziecka, jego zdolność do różnicowania kształtów, liter, cyfr, a także rozwijać małą motorykę. Obawy można skonsultować z pediatrą czy neurologopedą na każdym etapie rozwoju dziecka. Dysleksja najczęściej jest jednak możliwa do potwierdzenia w wieku szkolnym.

Dlatego ogromną rolę w procesie rozpoznania dysleksji u uczniów ma nauczyciel, który obserwuje nabywanie umiejętności szkolnych dziecka w trakcie nauki, w szczególności na etapie nauki w klasach 0-4, czyli przedszkole lub zerówka, a potem w edukacji wczesnoszkolnej oraz klasie czwartej szkoły podstawowej, czyli w pierwszym roku drugiego etapu edukacji.

Rodzic powinien się udać do poradni psychologiczno-pedagogicznej z własnej inicjatywy lub po sugestii nauczyciela. Wychowawcę należy poprosić o pisemną opinię o dziecku, najlepiej z uwzględnieniem opinii innych nauczycieli, szczególnie z języka polskiego.

Proces rozpoznania i diagnozy dysleksji polega na rzetelnie przeprowadzonym wywiadzie rozwojowym z rodzicami dziecka, wykonywaniu testów psychologiczno-pedagogicznych, obserwacji funkcjonowania podczas procesu diagnostycznego oraz pisemnej informacji o dziecku sporządzonej przez wychowawcę.

Co daje dziecku diagnoza o dysleksji w szkole?

Uczniowie z dysleksją mają prawo do dopasowania wymagań edukacyjnych do ich możliwości. To na przykład możliwość korzystania z różnych form zapoznawania się z tekstem, dostosowany system oceniania, wydłużenie czasu pracy na sprawdzianach, a także na egzaminach: ósmoklasisty oraz na maturze. To wszystko po diagnozie dysleksji w poradni psychologiczno-pedagogicznej i wystosowaniu przez zespół diagnostyczny opinii.

Opinia z poradni zawierające zalecenia dla danego ucznia może być bardzo szczegółowa. Osoby z głęboką dysleksją mogą nawet uzyskać możliwość pisania egzaminów w oddzielnej sali, czytania na głos poleceń, pisania drukowanymi literami lub rozwiązywania zadań z dłuższą wypowiedzią na komputerze.

Szkolna rzeczywistość powinna być przyjazna uczniom, więc nie warto bagatelizować dysleksji i uzyskać dla dziecka zaświadczenie z poradni.

Czy dysleksja utrudnia dorosłe życie?

Ukończenie szkoły średniej znosi wspomniane wcześniej przywileje. Na etapie nauki w szkołach wyższych oraz u potencjalnego pracodawcy mogą być stawiane wymagania poprawnego posługiwania się umiejętnością pisania i czytania. Zmaganie się z trudnościami dyslektycznymi w życiu dorosłym może prowadzić do różnych komplikacji, od niskiej samooceny, niemożności zdobycia stałej pracy na stanowisku wymagającym sprawnego posługiwania się słowem pisanym, wycofania się z życia społecznego, a nawet zaburzeń nerwicowych. Wiele osób dorosłych stara się ukryć ten problem ze względu na wstyd.

Niestety na etapie wieku dorosłego nie stosuje się diagnozy dysleksji z powodu braku odpowiednich norm dla tej grupy wiekowej. Diagnozę orientacyjną stawia się na podstawie wywiadu i dostrzeganych symptomów. Na szczęście z pomocą przychodzi dziś technologia. Programy i aplikacji sprawdzające poprawność nie tylko ortograficzną, ale także gramatyczna i stylistyczną pisanego tekstu to bezcenne narzędzia dla dyslektyków, które ułatwiają nawet prywatną komunikację. Ponadto różnorodność rynku pracy sprawia, że istnieje wiele zawodów, w których precyzyjność pisania, czytania i liczenia nie jest niezbędna, może być też delegowana.

Najważniejsze to mieć świadomość ograniczeń, które stawia dysleksja. Zaakceptować je i minimalizować stosując dostępne zasoby: technologię, inne talenty, wsparcie bliskich.

Jak sobie radzić z wyzwaniami, jakie stawia przed dzieckiem dysleksja?

Ważne jest zrozumienie i akceptacja zaburzenia, a następnie podjęcie terapii dysleksji. Opiera się ona przede wszystkim na pracy z wykorzystaniem pomocy edukacyjnych, także w postaci gier i zabaw, które w przyjemnej atmosferze pomagają dziecku korygować deficyty.

Niedoceniana, a moim zdaniem najbardziej istotna w pokonywaniu trudności rozwojowych jest postawa i rola rodziców, którzy w środowisku domowym powinni dodatkowo wspierać oddziaływania terapeutyczne zapoczątkowane w szkole.

Czy dysleksję można przezwyciężyć?

Na pewno niepodejmowanie działań terapeutycznych od pierwszych lat szkolnych może prowadzić do utrzymywania się trudności szkolnych, a w konsekwencji nawet zaburzeń emocjonalnych.

Jednak przy odpowiedniej terapii objawy dyslektyczne można łagodzić tak, że są prawie nieodczuwalne dla potencjalnego dyslektyka i środowiska szkolnego, a potem zawodowego. Terapia jest procesem długotrwałym, żmudnym, ale możliwym do wykonania dla przeciętnego dziecka. Tym bardziej że coraz częściej w procesie terapii wykorzystuje się gry i zabawy edukacyjne.

Trzeba pamiętać, że choć nie da się całkowicie wyleczyć dysleksji, to można na tyle złagodzić jej przebieg, że objawy stają się prawie niezauważalne, bo dziecko nauczy się samokontroli w pracy szkolnej i bazowania na wypracowanych metodach.

O dysleksji opowiedziała psycholog Joanna Hoffmann z poradni psychologicznej Mojra, która specjalizuje się w psychologii dziecięcej oraz rodzinnej.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści (5) - oszustwo na kartę NFZ

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Co to jest dysleksja i jakie są jej objawy? O tym, gdzie szukać pomocy i czy diagnoza pomaga dziecku w szkole, rozmawiamy z psychologiem - Strefa Edukacji

Wróć na gloswielkopolski.pl Głos Wielkopolski