Drugie expose premiera w cieniu wyroku TSUE w sprawie KRS

Na pierwszy rzut oka expose i wyrok TSUE wydają się być całkowicie z różnych światów - ale wbrew pozorom mają jednak ze sobą dużo wspólnego. Expose można porównać do planu podróży na najbliższe cztery lata. Morawiecki zdefiniuje w nim cele rządu na najbliższą kadencję, przedstawi główne założenia, główne punkty na trasie, którą chce pokonać w tym czasie.

Wyrok TSUE będzie dla niego tym samym, co przepisy drogowe dla kierowcy. Różnica jest taka, że kierujący pojazdem przed wyruszeniem w trasę, wie, jakie reguły obowiązują w czasie jazdy. Premier pracujący teraz nad tekstem expose może się tylko domyślać, co powie TSUE we wtorek - a wcale nie można wykluczyć, że wyrok Trybunału całkowicie wywróci agendę obozu władzy na najbliższe miesiące. Czego się spodziewać?

O tym, że wyrok Trybunału jest bardzo istotny, najlepiej świadczy fakt, że Morawiecki udzielił specjalnego wywiadu PAP, w którym odniósł się tylko do tej kwestii. Podkreślił w nim, że Polska wykona każdy wyrok, „który będzie zgodny z traktatami i konstytucją”.

„Tak samo do wyroków TSUE podchodzą inne państwa” - zaznaczył Morawiecki. Jako przykład wskazał Niemcy, gdzie Federalny Trybunał Konstytucyjny „w całej serii wyroków wyraźnie stwierdził, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie ma nieograniczonej władzy i że w niektórych wypadkach wydawane przez niego wyroki mogą wykraczać poza jego kompetencje”.

Warto przypomnieć, że gdy rok temu we wrześniu TSUE wydawał wyrok w sprawie zmian w Sądzie Najwyższym podobnych komentarzy przed nim udzielał wicepremier Jarosław Gowin. Tym razem robi to osobiście premier - to najlepiej pokazuje, jak wysoka jest ranga wtorkowego wyroku trybunału.

Morawiecki w wywiadzie przypomniał artykuł 67 Traktatu Lizbońskiego, który mówi, że Unia ma obowiązek szanować różnorodne systemy i tradycje prawne poszczególnych państw. „Zasada, że ustrój sądownictwa należy do kompetencji państw członkowskich, bardzo długo nie była kwestionowana. Niestety, w ostatnim czasie trybunał zaczął ją łamać i dokonywać bardzo daleko idących interpretacji, w praktyce przyznając sobie kompetencje, których w traktatach nie ma. To bardzo niepokojące. Jeśli w tej sprawie TSUE również się tak zachowa, wyrok rzeczywiście może być dla Polski niekorzystny - mówił.

Wcześniej w czerwcu rzecznik generalny TSUE wydał opinię, że sposób powoływania członków nowej Krajowej Rady Sądownictwa „ujawnia nieprawidłowości, które mogą zagrozić jej niezależności od organów ustawodawczych i wykonawczych”. Opinia rzecznika TSUE jest wstępem do wyroku w sprawie, jednak nie jest wiążąca TSUE. Nie wiadomo też, do jakiego stopnia trybunał będzie oczekiwał usunięcia tych nieprawidłowości - może to oznaczać nawet konieczność wyboru składu KRS od początku, ale nie można też wykluczyć, że ograniczy się do ogólnego komentarza, w którym wezwie do zachowania rozdziału władzy politycznej i sądowniczej.

Eksperci zakładają, że wyrok nie będzie zero-jedynkowy (żądanie wyboru całego składu KRS i anulowanie jego dotychczasowych decyzji), bo materia jest zbyt skomplikowana. Z kolei Morawiecki twierdzi, że niekorzystny wyrok dla Polski może mieć potencjalnie ogromne konsekwencje dla systemu prawnego bardzo wielu państw UE.

„Jeżeli trybunał w Luksemburgu zacznie dyktować poszczególnym krajom zasady organizacji sądownictwa, może się okazać, że tych rygorystycznych kryteriów nie spełnia większość państw Unii. My od dawna wskazywaliśmy, że wszystkie polskie reformy oparte są na bardzo podobnych rozwiązaniach z innych krajów” - zaznaczył.

„Jeśli Polska miałaby dokonać zmian, to takie same zmiany powinny jednocześnie nastąpić w kilkunastu innych państwach. Na pewno będziemy walczyć z nierównym traktowaniem państw członkowskich i przeciwko dyskryminacji naszego kraju” - dodał premier. „Oczekujemy, że wobec Polski stosowane będą te same zasady co wobec Niemiec, Hiszpanii, Francji czy jakiegokolwiek innego kraju” - podkreślił.

W jaki sposób wyrok TSUE może pokrzyżować plany Morawieckiego, które zarysuje w expose? Na dwóch płaszczyznach. Pierwsza czysto prawna - jeśli ten wyrok pociągnie za sobą konieczność zmian w polskim wymiarze sprawiedliwości, zmusi to obóz władzy do szybkiego redefiniowania priorytetów.

Druga płaszczyzna jest polityczna - i dla rządzących dużo groźniejsza. Wyraźnie widać, że PiS chce uspokajać nastroje, wychodząc z założenia, że w ten sposób łatwiej będzie Andrzejowi Dudzie wywalczyć reelekcję w wyborach prezydenckich. Niekorzystny wyrok TSUE sprawi, że o spokoju będzie można zapomnieć. Zacznie wiać wiatr, w dodatku prostu w żagle opozycji - bo ona od dawna twierdzi, że zmiany w systemie prawnym wprowadzane przez PiS są niekonstytucyjne, a trybunał by jej przyznał w tym rację. Opozycja miałaby kolejny - po przejęciu Senatu - sukces, PiS musiałby szybko szukać sposobu, by odzyskać inicjatywę polityczną. I wcale nie jest oczywiste, że to mu się szybko uda.

Z drugiej strony każdy inny wyrok niż taki, który nakazuje rozwiązanie KRS będzie dla PiS sukcesem - bo pokaże, że cała dotychczasowa narracja opozycji o tym, że Polska przestaje być państwem prawa, jest warta funta kłaków. Wtedy projekt budowy państwa dobrobytu, o którym pewnie będzie mówił Morawiecki w swoim expose, okaże się najważniejszym przesłaniem politycznym tego roku.

A jeśli Andrzej Duda wpisze się w niego swoimi wystąpieniami, znajdzie się na prostej drodze do zwycięstwa w majowych wyborach.