Koordynator – nieocenione wsparcie każdego pacjenta

Po usłyszeniu diagnozy, jaką jest nowotwór, pacjenci onkologiczni mogą doświadczyć okresu niestabilności emocjonalnej, który charakteryzuje się zwiększonym lękiem, depresyjnym nastawieniem i poczuciem, że zawalił się im świat. Są zdezorientowani, załamani, zagubieni. W takim stanie trudno skupić się na informacjach, które podaje lekarz, zrozumieć skomplikowane terminy medyczne i zapamiętać daty poszczególnych wizyt. Do tego pojawia się natłok myśli i pytań, na które pacjent nie potrafi sobie odpowiedzieć. W Wielkopolskim Centrum Onkologii w Poznaniu pacjenci mogą liczyć na wsparcie koordynatora medycznego, który dopilnuje spraw organizacyjnych oraz zapewni wsparcie emocjonalne.

Funkcja koordynatora pacjenta w Wielkopolskim Centrum Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie w Poznaniu po raz pierwszy została ustanowiona w 2006 roku, wówczas został powołany zespół interdyscyplinarny, ustalono skład i zasady funkcjonowania.

- Pierwszą grupą pacjentów objętych opieką komitetu interdyscyplinarnego i koordynatora byli pacjenci z chorobami piersi. Konsylia wyglądały podobnie do tych, które są obecnie, jednak początkowo omawiano tylko wybrane przypadki zgłaszane przez specjalistów. W 2009 roku opieką zespołów interdyscyplinarnych zostali objęci pacjenci z chorobami dolnego przewodu pokarmowego, w 2010 roku pacjenci laryngologiczni. Od 2015 roku, kiedy do polskiego systemu ochrony zdrowia wraz z pakietem onkologicznym została wprowadzona karta DILO, opieką zostali objęci wszyscy pacjenci i obecnie każdy z nich ma przydzielonego swojego koordynatora - wyjaśnia Katarzyna Paczkowska, Kierownik Sekcji Koordynacji Pacjentów w WCO.

Jaką rolę dokładnie pełni koordynator pacjenta? Jak mówią przedstawicielki tej funkcji w WCO, koordynator to osoba, która prowadzi pacjenta przez cały proces diagnostyczno-terapeutyczny niemal „za rękę” już od momentu wejścia do szpitala.

- To wsparcie informacyjne, administracyjne i organizacyjne na poszczególnych etapach leczenia. Jesteśmy przewodnikiem pacjenta w procesie diagnostyczno-leczniczym i łącznikiem między lekarzem a pacjentem. Dbamy o to, żeby wszystko przebiegało precyzyjnie, sprawnie i poprawnie - mówi Katarzyna Paczkowska.

Z kolei Anna Moskalik, członek zespołu Sekcji Koordynacji Pacjentów w WCO, dodaje: zajmujemy się m.in. przygotowaniem dokumentacji do konsyliów. Ja odpowiadam za pacjentów z rakiem piersi. Każda z nas prowadzi pacjentów już od wejścia do szpitala przez cały proces diagnostyczny i leczenia, jeżeli zostanie rozpoznana choroba nowotworowa. Pacjenci z chorobami piersi trafiają już na tzw. konsylia zerowe - mają one charakter diagnostyczny. Naszym zadaniem jest dopilnowanie zleconych badań. Jeżeli na wstępnym etapie u pacjenta nie stwierdzi się nowotworu, to karta DILO jest zamykana, ale pacjenci pozostają pod naszą opieką. U pacjentów, u których rozpoznano chorobę nowotworową, kontynuuje się diagnostykę i po skompletowaniu wszystkich niezbędnych wyników kierujemy na kolejne konsylium, tzw. Pierś Przed, na którym omawia się szczegółowo diagnostykę i podejmuje się decyzje dotyczące sposobu leczenia. Natomiast konsylium „Pierś Po” dedykowane jest pacjentom po zabiegach operacyjnych i ich celem jest ustalenie dalszego planu leczenia. Mamy też tzw. konsylia profilaktyczne, na których omawiane są przypadki pacjentek, które trafiają do nas ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w genach BRCA1 i BRCA2. Wtedy też podejmowana jest decyzja o profilaktycznym usunięciu piersi z jednoczasową rekonstrukcją - tłumaczy.

W Wielkopolskim Centrum Onkologii pacjenci mogą liczyć na 14 koordynatorów medycznych. Podzieleni oni są według poszczególnych grup narządowych - są koordynatorzy pacjentów z nowotworami piersi, koordynatorzy pacjentów z nowotworami dolnego odcinka przewodu pokarmowego, górnego odcinka przewodu pokarmowego, a także pacjenci z nowotworami głowy i szyi czy urologii i ginekologii, koordynator pacjentów leczonych z powodu czerniaka i wszystkich innych nowotworów, jak i koordynatorzy prowadzący nadzór nad kartą DILO. W Zespole jest także koordynator dedykowany pacjentom z Ukrainy.

- Skuteczność leczenia onkologicznego zależy nie tylko od samej terapii, ale także od umiejętności poruszania się po skomplikowanym systemie ochrony zdrowia i systemie szpitala. Wsparcie koordynatora może być w tym zakresie bezcenna. Dlatego też staramy się wypełniać nasze zadania zapewniając ciągłość terapii na każdym etapie leczenia. Wszyscy koordynatorzy są magistrami pielęgniarstwa ze specjalizacją onkologiczną. Bardzo zależało mi na tym, żeby koordynator w naszym centrum miał wiedzę z zakresu medycyny i był powiązany z ochroną zdrowia. Przed pełnieniem funkcji koordynatora pracowaliśmy na różnych oddziałach WCO, dzięki temu posiadamy wiedzę umożliwiającą pomoc choremu w różnych aspektach czy to dotyczącej pielęgnacji, czy poradnictwa dietetycznego. Często kontaktujemy się telefonicznie i odpowiadamy na różnego rodzaju pytania, które nurtują naszych pacjentów - podkreśla Kierownik Sekcji Koordynacji Pacjentów w WCO.

Rola koordynatora medycznego to bardzo wymagająca praca na wielu płaszczyznach.

- Gdy pacjent dostaje diagnozę choroby nowotworowej, przeżywa ogromny szok. Słysząc od lekarz informację na temat rozpoznania, często wypiera to, co usłyszy, nie jest w stanie skupić się na przekazywanych informacjach. Dopiero, gdy wróci do domu, próbuje pozbierać wszystkie myśli i przetwarza dostarczone informacje. I tu z pomocą przychodzimy my. Już na początku drogi pacjentów informujemy, że jesteśmy do ich dyspozycji, podajemy swój numer telefonu i pozostajemy z nimi w kontakcie. Mogą do nas zadzwonić z każdym pytaniem. Na każdym etapie diagnostyki i leczenia pacjent ma zapewnioną opiekę. Naszą rolą jest wspieranie i wyjaśnianie, dlaczego dane badania są konieczne, przypominanie o terminach wizyt i rozwiewanie wątpliwości - wymienia Anna Moskalik.

Jak mówią sami koordynatorzy, ich praca nie opiera się jednak wyłącznie na kwestiach organizacyjnych czy informacyjnych. Bardzo często udzielają również wsparcia psychologicznego pacjentom.

- Czasami są to bardzo trudne rozmowy, bardzo emocjonalne. Wszystkie mamy wykształcenie medyczne, jesteśmy magistrami pielęgniarstwa i to jest dla nas duże ułatwienie, ponieważ to pozwala nam zrozumieć i tym samym wyjaśniać pewne kwestie medyczne. Najważniejsza jest empatia do pacjenta. Zawsze staram się traktować pacjenta tak, jak sama chciałabym być potraktowana – przyznaje Anna Moskalik.

I dodaje: - Udzielamy też wsparcia rodzinom pacjentów. Członkowie rodzin często się z nami kontaktują, ale informacje przekazujemy tylko w sytuacji, gdy pacjent upoważni do tego daną osobę.

O tym jak ważne jest podejście koordynatora do pacjenta, najlepiej wie Katarzyna Paczkowska, która sama starannie dobierała zespół koordynatorów.

- By być koordynatorem, naprawdę trzeba być dobrym, empatycznym człowiekiem. Jedni pacjenci są niepewni i zagubieni, jeszcze inni są bardziej zestresowani. Dlatego ważna jest umiejętność rozmowy z pacjentem – zwraca uwagę Kierownik Sekcji Koordynacji Pacjentów w WCO.

I dodaje: - Nasza rola jest niezwykle ważna, ponieważ bez nas wielu pacjentów zgubiłoby się w skomplikowanym systemie służby zdrowia. Dzięki nam czują się zaopiekowani – i nie są dodatkowo obciążeni sprawami organizacyjnymi.