Szczerość nie popłaca i z przyjaciół nas ogołaca

Według Fiodora Dostojewskiego "nie ma na świecie nic trudniejszego nad szczerość" Dla dr Jadwigi Migaszewskiej-Majewicz, poznańskiej psycholog, szczerość znaczy tyle samo, co prawda.

- Gdybym nie mówiła prawdy, już dawno nie funkcjonowałabym w tym zawodzie - uważa. - Zawsze lepiej jest mówić prawdę, a jeżeli jest to niemożliwe, niech to będzie przynajmniej część prawdy.

Mów tylko prawdę?

Dziecko zaczyna raczkować i już słyszy: Mów prawdę, co znalazłeś pod stołem i co włożyłeś do buzi. Mama odbiera zasępionego brzdąca z przedszkola, więc żąda wytłumaczenia: Powiedz, co się stało, mów prawdę. Potem krzyczy nad głową ucznia: Za co masz obniżony stopień ze sprawowania, chcę usłyszeć prawdę. Rodzice żądają prawdy i szczerych wyznań. Słusznie karcą jednak dziecko, gdy powie najlepszej przyjaciółce mamy: Brzydko pachnie ci z buzi, nie lubię cię (autentyczne). Ono zapamięta, że nie wszystko można powiedzieć, co pomyśli głowa. Dyplomacja przydaje się już w młodym wieku. W życiu dorosłym jest niezbędna, aby nie stracić przyjaciół i zyskać nowych znajomych.

- Jeżeli nie podoba ci się nowy strój koleżanki, nie mów jej o tym. Skup się na jej ładnej torebce. Powiesz tylko część praw-dy, ale jej nie urazisz - radzi poznańska psycholog.

Szczera opinia, nawet prawdziwa, może kogoś skrzywdzić. Nie przesadzajmy ze szczerością. Walenie prawdą po oczach zostawmy zawodowym krytykom. Oni z tego żyją.

Szczerość może ranić

Nie istnieje miłość ani małżeństwo i nie ma przyjaźni bez szczerości. Każdemu jest potrzebna. A jednak nie w każdej sytuacji można być szczerym i kogoś nie zranić. Bartek już rok po ślubie wdał się w burzliwy i gorący romans z koleżanką w pracy. Pracodawca wysłał ich razem na szkolenie informatyków do Gdańska. Pierwszego dnia byli zmęczeni i po kolacji każde poszło do swojego pokoju. Kolejny, integracyjny wieczór już nie był tak łaskaw dla ich rodzin pozostawionych na drugim końcu Polski. Alkohol uświadomił im nagle, że mają dzieci w podobnym wieku, ten sam miesiąc urodzenia, nawet lubią taką samą rasę psów. Jak to możliwe, że nie spotkali się wcześniej? Zauważył nagle, że ona ma ładny dekolt, którego wcześniej nie widział. A kiedy się śmieje, odchyla głowę do tyłu. Pocałował ją w szyję. Nie odskoczyła, jak oparzona i nie krzyknęła "co ty sobie myślisz"! Przyjął to jako zachętę. Do domów wracali już jako świeżo zakochana para. Po pół roku intensywnych schadzek, których to ona była inicjatorką i organizatorką, poczuł się nagle zmęczony. To było dla niego zbyt stresujące i wyczerpujące. Postanowił romans zakończyć i o wszystkim, w ramach szczerej pokuty, opowiedzieć żonie.
- Mężczyzna zdradził żonę, a potem idzie do niej i mówi: pomóż. On jest mało dojrzały i zachowuje się nieodpowiedzialnie. Powiedział prawdę, ale prawda jest relatywna w stosunkach między ludźmi - mówi Jadwiga Migaszewska-Majewicz.

Gdyby pomyślał, co zdradzona i oszukana będzie czuła, zachowałby tajemnicę dla siebie. Prawda może mi się nie podobać, więc jeżeli masz ochotę na takie zwierzenia, ugryź się w język. Pomyśl, zanim zaczniesz mówić. Czy na pewno partnerka tego chce? A ty, czy chciałbyś o tym usłyszeć tak, jakby to było kupno nieplanowanej pary butów?

Prawda wyznana w przypływie szczerości może zabić człowieka, więc, radzi dr Jadwiga Mi-gaszewska-Majewicz, kłamstwo będzie od niej lepsze:

- Widziałam takich małżonków, którzy mówili: wypaliło się między nami, przestałem cię kochać. Niby nie chcieli się tym urazić, a czym jest takie wyznanie?

Zachowaj tajemnicę

Mówić szczerze to nie to samo, co mówić wszystko. Każdy ma jakiś zakamarek duszy, którego nie chce ujawniać nawet najbliższym. Alicja i Marcin chcieli być inni, wolni od jakichkolwiek ograniczeń.

- Przyrzekliśmy sobie wierność i szczerość - mówi Ala. Teraz żałuje, że naciągnęła go na zwierzenia: ile miał przed nią kobiet, dlaczego się z nimi rozstawał, czy była w jego życiu jakaś wyjątkowa miłość. Mieli się pobrać, ale tuż przed ślubem zakochała się w jego kuzynie i obydwoje wyjechali do innego miasta. Ona była w ciąży. Z Marcinem. Nie chciał wtedy żyć. Próbował się zabić na motocyklu. On chyba jeszcze ją kocha. Zaprzecza, ale ja tak czuję, przecież musi o niej myśleć i ich wspólnym dziecku - opowiada Ala.

Ponad 50 procent mężczyzn i 47 procent kobiet przyznaje, że ukrywają coś przed partnerem. Są tam zdrady i życie na dwa fronty, które przed partnerem/ partnerką latami maskują. W życiu codziennym kobiety najczęściej utajniają przed małżonkiem cenę ciuchów (dla siebie i dla dziecka). Nie chcą za chwilę słabości wysłuchiwać wymówek i gderania. Czy brak szczerości kogoś urazi, skrzywdzi? Panowie dla odmiany nie mówią, że byli na piwie i nie przyznają się do kłopotów w pracy. Ten brak szczerości tłumaczą inną wymówką: po co ją martwić?

Ewa Winnicka, psycholog (Magazyn Naj) twierdzi, że zdolność do ujawniania myśli i emocji jest miernikiem związku. Według niej zasada jest prosta: im częściej i więcej ze sobą rozmawiamy, tym bardziej jesteśmy ze sobą szczerzy.
Szczerość kosztuje

Michał Paweł Markowski ("Tygodnik Powszechny") o szczerości tak pisze: "Szczerość określa granice naszej przyjaźni. Ludzie szczerzy nie mają przyjaciół, ludzie nieszczerzy mają ich całe mnóstwo, co oznacza, że szczerość nie tylko nie popłaca, ale wręcz szkodzi".

Jej ofiarami padają osoby o znanych nazwiskach, którzy mówią wprost, na przykład o polityku, że jest kabotynem. Inni myślą to samo, ale zdradzają się z tym tylko w rozmowie towarzyskiej i tylko po kilku piwach. Autor zapłaci za szczerość jak nic.

A jeżeli pracownik wypali w oczy swojemu pryncypałowi, że jest palantem, to co go czeka? Ja na miejscu szefa pewnie też nie zapomniałabym podwładnemu tej chwili szczerości. Wyleciałby kiedyś na łeb na szyję, chyba że pierwszy rzuciłby wymówienie i trzasnął drzwiami. Pamiętam, jak zostały przyjęte słowa Philippa Lahma, piłkarza niemieckiego, który w zeszłym roku odważył się skrytykować katastrofalną grę Bayernu Monachium: "żaden wywiad tak nie wstrząsnął Niemcami i nie sprawił, że przepytywana osoba nie dostała tak mocno po kieszeni".

Takie były - finansowe - konsekwencje jego szczerości. Kiedy słucham Tomaszewskiego, naszego byłego bramkarza, zawsze się zastanawiam, co jest z nim nie tak. Czy jego szczerość aż do granic trzewi, gdy krytykuje PZPN i gromi wszystkich po nazwiskach, jest cechą charakteru, czy kalkulacją. Może dzięki temu stał się łatwą przynętą dla dziennikarzy, którzy myśląc podobnie, kryją się za jego plecami.

Czym więc jest szczera krytyka? Czasami, jak to określa jeden z forumowiczów, udaną próbą samobójczą. Możesz nawet nie planować tego, ale pod wpływem impulsu czy wzburzenia puszczają ci nerwy i odkrywasz swoje myśli.

Nieopłacalna prawda

Boimy się szczerości. Nie tylko w kontaktach towarzyskich. Mo-że odkryć niechcianą i bolesną prawdę. Nie wszyscy chorzy chcą znać prawdę o swoim stanie zdrowia, nawet jeżeli mają przed sobą niewiele miesięcy życia. Nie zgadza się z taką postawą dr Jadwiga Migaszewska-Majewicz:

- Każdy chory zasługuje na prawdę, bo dzięki niej może mobilizować siły organizmu do walki. Ale czym innym jest, ile i jak przekazać pacjentowi tę prawdę. To wymaga od lekarza wiedzy o drugim człowieku i empatii.

Poznańska psycholog ma podobne "twarde stanowisko" wobec adopcji. U niej nie ma wyboru mówić dziecku czy nie mówić. Mówić i nie odwlekać w nieskończoność: rodzice adopcyjni powinni to zrobić do czwartego roku życia. Poznańska psycholog dopuszcza tylko jedno ustępstwo: pohamuj szczerość, jeżeli sprawisz tym komuś przykrość.

Pohamuj szczerość w kontaktach z innymi, bo któregoś dnia dowiesz się, że jesteś po prostu szczerym chamem.